. Më fal o Mëmëdhe, se ngelëm gjatë pa u takur, por ky vit që shkoj ishte çuditërisht, ndryshe, pritja, që të qetësohej çdo gjë, që u shemtua s'më la të kthehesha, ashtu si kthehen dallandyshet. Për ty kam një boshllëk brënda zemrës së thyer dëshirën të mbështes kokën në prehrin tënd, të mbushem me ajër, me frymë ere e me diell, që atje më ngroh ëmbël, siç si s'ngroh në asnjë vend Mallin e madh, si brruc, jua kam hedhur supeve rëndon shumë, por s'e heq për asnjë çast, këtu ka çdo tingull, por me mua kërcejn trishtimet jam si zogu që s'kendon, se e kanë mbyllur ne kafaz Më mungove këtë vit, më mungon dhe vllazëria, më mungon e puthura e fytyrës së nënës mbi mermer, të folurat me të edhe pse s'më përgjigjet, tani ja them sy mbyllur, o në ëndërr, kur më vjen UNE JAM NJE ME SHQIPERINE TIME. Atje ku jam unë është Shqipëria, mos na kërkoni të veçuar, jemi kudo të dya, të lidhura mish e thua, dorë më dorë shtrënguar, e më bën me krahë shqiponje dhe pse jam në dhe të huaj... Ku jam unë është Mëmëdheu, nëna Shqipe, që më jep krenari, fjalë për të, kam pa fund rrjedhin lumë, të folurën e kthej në këngë, bashkohem me jehona malesh, me gjëmimet në furtunë. Unë jam një me Shqipërinë se s'ka si të jetë ndryshe, më hap krahët, bëhet strehëz, unë strukem si dallandyshe, e kam motër e kam vëlla, nënë, baba, gjysh edhe gjyshe. Unë jam kudo bashkë me Shqipen, me të flas, qesh edhe qaj, këndoj isso, flas për luftra, për heronj legjendar e s’pushoj duke treguar dhe këtu në dhe të huaj, se kam mall.. GJETHJA DHE NJERIU… Gjethja e këputur, zverdhur në tokë rënë, mes dhimbjesh, rënkimesh, pëshpërit ndër dhëmbë: - O njeri, kujdes, s’shikon, më dërrmove, pse kalon mbi mua e peshon kaq rëndë ?». Njeriu ndaloi e ngadalë i flet: - ç’të të bëj, moj gjethe, ndoshta ke të drejtë, porosi edhe mua, dikur më është dhënë… «Në se ti vetvetes s’i jep rëndësinë e nuk je i zoti të mbash vendin tënd, të tjerët, si era të sjellin vërdallë pa vlerë bie sheshit, të shkelin me këmbë». MALLI PER VENDIN TIM… E nxir më shumë se dita me diellin rreze fikur e lodhur prej mendimesh pa krye, bërë lëmsh, mora për dore mallin, për vëndin tim zhuritur e avash, shkova ju ula detit përmbi buzë Si një fëmijë, që kish humbur lodrat më të shtrenjta, rrinte i trishtuar, në qarje, malli im, ta qetësoja, nisa një këngë ti këndoja, e dallgëve ju flisja për dhimbjet e shpirtit tim. « O dallgë në udhëtime, lindje e perëndim, çoni puthjet e mia brigjeve matan, e sillmëni të tyret, që i pres me pa durim, të qetësoj pakë mallin, që në krahëror burgosur, mbaj»
Il giorno ven 20 nov 2020 alle ore 12:42 lumturi plaku <lumeplaku@gmail.com> ha scritto: AH MOJ NENE… S’të harroj o nana ime, me zemër copë e thërrime, jemi rritur bashkë të dy, ti me mua e unë me ty. Ti ngelur nuse e re, unë copë mishi, çilimi… Si hije më vin në mëndje, larg, shumë larg, gjyshi plak, gjithëmonë në shtrat, edhe gjyshja, fjalë tharë e në të qarë, ikur nga ai vend i lashtë, shumë i bukur, Çamëria me shumë plagë. Eh, shumë shpejt, jo për moshë e pleqëri, por prej kupave helmit pirë, gjyshe e gjysh ndrruan jetë, e ngelëm vetëm larg Çamërisë, jabanxhi ja ashtu siç thoshje ti; “jemi vetëm ne të dy, ti me mua e unë me ty”. Ah, moj nënë shuar e tretur, ah ta dish sa më mungon ma ke lën zemrën shpell bosh, asnjë gjë nuk ma plotëson, s’të harroj, e bashkë me kujtesën e kam para syve gjallë, që kur isha çilimi e deri sa të pata pranë. Në çdo vit … pas datës, që kisha lindur, jo më shumë, por pesëmbëdhejt ditë në prak të shtëpisë u ulje e hidhje shikim nxirë, drejt jugut të Shipërisë. Të dridhej mjekrra purtekë, nofullat me forcë shtrëngoje, sytë e bukur mbytur lotë, majtas , djathtas rrotulloje, sikur plagët kurrë mbyllur, hapur larg në Çamëri, i kërkoje ti mjekoje, bashk me zemër e me shpirt. Unë i vogël nuk kuptoja, por hallet më rritën shpejt, e një vit ... pesëmbëdhjet ditë mbas asaj, që mbusha dhjet, kur të pash ulur në shkallë, tu mbështeta përmbi sup, mbuluar me mijra puthje e të mora erë në gushë. Më s’durova e të pyeta përse qaje, të kërkova me këmbëngulje, me mua hallin ta ndaje. Ti mu ktheve përnjëherë,më hodhe duart mbi supe, më shikove me merakun e një nëne, e më the; "jo o bir, jo! Je i vogël, shpejt akoma, s’e mban dot’, është e rëndë për ty kjo dhëmbje…" S’tu përgjigja, por tu ula atje pranë e i prer, si burrë, të thash; Folëm… folëm… thuam nanë… Zbrazma zemrën me gjithë ç’mban, Se s’je vetëm, jemi dy… siç ke thënë, më ke mua e të kam ty… Ti mu ktheve, më shikove me dhimbje e me keqardhje, e më ledhatove faqet, më vure buzët në ball e fillove mbushur dhimbje, një nga një, fjalët ti nxirrje: “ Si ajrin, që më mban frymën, pres të bëhesh burrë, o bir, se kam shumë e shumë të them e veç teje s’kam njeri… Të të flas për far e fis, të të flas për origjinë, të të flas për të madhen, për të bukurën, për të lashtën, për të pasurën Çamëri… Oh, mor bir! Mezi pres të më rritesh, të më bëhesh krah, vëlla, të të flas pse je jetim e pse ke ngelur pa baba… E tani dhe në s’je burrë, bëhu burrë, se ato, që do ndëgjosh janë llahtar e mynxyr, shëmbin male, dridhërojnë tokë, thyejn hekur e plasin gur. Ishe I vogël, pesëmbëdhjet ditësh e unë nuse e re lehonë, kur ndëgjova ulurima, kuje e vaj… e shpejt dola në ballkon. Por … ç’të shifja, lemeri! Gyshja jote, nëna e babit, çirrte faqet, shkulte flokë e me të qara përsëriste; “Oh, e mjera, djali nanës, djemt tanë, burrat , trimat, oh, llahtara e Çamërisë, po notojnë në pellgje gjaku, masakruar, torturuar, vrar e prer, kasaphanë kthyer xhaminë !”. Oh ç’fjalë tmerr, me vrap u ngrita, hodha sytë, ku ishe ti e me dridhërima, thash me vete; ” fal o Zot që është i vogël, që s’kupton e në djep flë si ëngjëll”. Me një frymë zbrita shkallët, ju afrova gjyshes tënde, i flisja, e përqafoja ta përmëndja, se mu duk sikur u çmënd e të merrja vesh për gjëmën… Ajo me flokët lëshuar, me fytyrë, shikim re nxirë, me fjalët,që dilnin copa e me gulçimë, më tregon me sy xhaminë, e më thotë; “Bijë , o bijë… Ç’të të them është llahtari Burrat kapur në befasi, të çarmatosur, duke u falur në xhami, i kanë troturuar gjallë… thyer kocka, nxjerr sy ju kanë prerë duar e krahë e në mes klithjesh, të gjithë therur, si berrat me thik në gryk . Ç’të të them, bijë o bijë, na kanë lënë si qyqe mali, vran tët vëlla, vranë tët shoq, oh e mjera, bir, o bir … gjithë burrat e fashtit tonë janë të vdekur në xhami!” Mora nanën, e ula në anë të shkallës e me vrap duke qarë vrapoja në mes mëhallës, por kur hyra në xhami, oh ç’kam parë me këta sy… s’jam e zonja, ta them s’di! Në pellg gjaku, të copëtuar, nxjerr sy, prerë hundë, këmbë e krah, në gryk me vrymën e thikës, nga ju dilte akoma gjak, pranë e pranë, gjeta burrin, baban tënd e tim vëlla. Fortë gërthita… burrë o burrë, o shpirt vëllaaaaa!!!! Oh moj nënë ,moj nëna ime, më mirë që s’je në dynja që s’je e gjallë, të shihje këtë hata… Mu dukën muret, dritaret e tavani i xhamisë, sikur më vinin vërdallë, mu drodh trupi, syt mu errën, nuk shikoja, djersa më mbuloj si krua, në shesh e këputur rashë… Nuk e di sa kisha ngelur ashtu shtrirë si degë e prerë, më përmëndi një dorë mbrapa, që mundohej të më ngrente, e një zë si i dalë nga pusi, nga thellë shpirti djegur, vrarë. E hutuar, pa kuptuar se ku isha, hapa sytë e kur pash, veten shtrir, në pellg gjaku, me të lyer kokë e këmbë me krahë hedhur, një mbi vëllanë e një mbi burrë … Njofa zërin e babait, që kish ardhur çalë-çalë, qante vëllanë, qante mua, qante Ç amërinë mbarë. Oh ç’dhimbje kur qan një burrë, gjë që s’kishte ndodhur kurrë! Qarja e tij më drodhi kurmin, më përmëndi, mblodha forcat e u ngrita, lyer gjak këmbë e kokë, e duke qarë e numuruar, ju futa babait në gjoks Më kish rënë një peshë si mal e çdo do mbaja më përpara? Moshën e re, a lehoninë vdekjen e burrit, të vëllajt, apo gjëndjen e babait, krrusur plak, vdekur djali, pa njeri, që dridhej si gjethja e vjeshtës, zverdhur për të rënë në tokë, si mes dimrit e të ftohtit, ngelur pa strehëz një zog? A merakun tënd o bir i vogël pesëmbëdhjet ditsh, pa baba, ngelur jetim, me një plakë, zemër copë, vrar i biri, djal i ri, shtazërisht? Zemra më shtrëngoj si darë, prej krahërorit të babait… Dridhëronte e si gjëmim , nga e qara kish frymarrjen në gulçimë. Eh, i shkreti! Me ngadal më hoqii kokën, më fshinte gjakun surratit, e më thotë me puthje ballit; Ndëgjomë bijë, mblidhe veten, këtë gjëmë, që na ka rënë, do e qajmë e do ta qash sa të jesh, për gjithë jetën. Do qash të vetmin vëlla, burrin, që ta kanë copëtuar, e të re, të lanë të ve… Si fëmijë më mori dorën e drejtë rrugës së shtëpisë, çalë, çalë, ecte e fliste; “Hajde bijë, mos u vono… Të tre, bashkë … ti me vjehrrën e me djalin e porsalindur, me të tjerët, që po ikin, merrni udhën, ti këtu s’bën dot’ asgjë, me ata ngelur pa jetë, në pellg gjaku, në xhami, do merem unë. Në obor, përmbi shkallë, si kërrcuri shkrrumb i nxir, ishte mbledhur vjehrra grrusht, si pa shpirt, përsëriste me lotë lum, “bir, o bir!”. U përkula e e mbështolla, ta ngushëlloja, edhe unë me lot krua, por babia pa humbur kohë , ju drejtua edhe vjehrrës edhe mua; “Mblidhni veten se s’ka kohë! Ngreu zonjë, merre nusen, time bijë ikni shpejt, ka nevojë Çamëria për trashëgimi të shpëtoni atë fëmijë ! Ju nuk dini ç’zjarr është hapur… Në fshatin këtu matan, kanë filluar kasaphanë. Vrasin pleq, sakat, fëmijë, përdhunojnë vajzate e reja Gra shtatzane , pa mëshirë, ju çajnë barkun, ju presin gjit. Në furra pjekin të gjallë, djemt e rinj. Ju ven zjarrin bagëtive, djegin kulla e shtëpi… Ikni , ikni sa më shpejt, shpëtoni atë fëmijë. Unë po munda e po më lanë, do varros djemt e vrar e të tjerët, që kanë pranë e në ngelsha në këtë jetë, ju ndjek pas. Amanet, atij fëmije, mos harroni ti tregoni nga ka ikur, pse ka ikur, ku ka rrënjët, ku ka eshtrat e babajt e rracës tij… Kush e la e pse ka ngelur me bark tharë, vëndi i lindjes, kjo e mjera Çamëri ! Amanet, se është i vogël e nuk di ç’ka lënë pas e ku po shkon! Ndaj ja thoni një për një kasaphanat , që janë bërë e kudo që të ndaloj, Çamërinë mos ta harroj”! Kaq më fole atë ditë nanëz moj, se çdo fjalë nxirrje me lotë, tu hap plaga brënda zemrës e artriet rrifnin fortë… Zgjatur duart si purtekë, dridhërimë, prej keqardhjes, me shikim, që qante shpirti mu afrove, më mbështolle në krahëror, e më the ; “ Morëm rrugët, ikëm bir, u shkulëm nga rrënjët tona, e… si shkoj???? Një ditë tjetër e në vazhdim do ti tregoj, se këto e të tjera, që do ndëgjosh, janë dhimbje të helomojnë
