Katedralet
Astrit Lulushi
Cili ishte defekti më i madh i dizajnit që ka ndodhur ndonjëherë në histori? Si u rregullua? Nëse ishte një e metë e projektimit, kjo është e diskutueshme. Për një inxhinier modern, do të duheshin studime tokësore për të shmmangur dështimin - megjithëse, ndoshta në atë kohë ajo që ata bënë ishte më e mira që mund të kishin bërë.
Katedralja e Salisbury-t (Uells), filloi në vitin 1175 dhe u shenjtërua në 1239. Gjatë njëqind e ca viteve të ardhshme dhe një tërmeti, kulla qendrore filloi të fundosej dhe të plasaritej, pasi toka nën të nuk mund të mbante më.
Për të hedhur peshën në tokë të fortë në të dyja anët e kullës, një mjeshtër i shkëlqyer murator, projektoi dy shtylla kryqëzuese në formën X për të transferuar ngarkesën. Katedralja është mbajtur që atëherë.
Gjëja magjepsëse është se llogaritjet strukturore ishin mjaft primitive në atë kohë. Dhe nuk ekzistonte asnjë ide, përveç se forcat janë dinamike.
Novelisti britanik Ken Follett shkroi një libër të mrekullueshëm, Shtyllat e Tokës (fiksion historik i hulumtuar mirë), i cili ka shumë informacione mbi katedralet, megjithëse nuk thotë se si u ndërtuan.
Matematika thjesht nuk ishte e përshtatshme për ndërtimin që donin të bënin, dhe madje më shumë se më parë dështimi e çoi inxhinierinë përpara.
Gjërat do të kishin qenë ndryshe nëse Arkimedi do të kishte lënë shënime për idetë e tij mbi llogaritjen nga të cilat do të përfitonin Njutoni dhe Leibniz.
Katedralja e Salisbury-t (Uells) u ndërtua në një moçal, dhe një burrë i pajisur me një kostum primitiv zhytjeje e kaloi pothuajse të gjithë jetën e tij thellë në themelet ujore, duke i mbështetur ato për të shpëtuar ndërtesën e lavdishme.
Në janar 2014, si pjesë e festivalit të filmit Bath, katedralja e Salisbury priti një shfaqje speciale të filmit "The Last Temptation of Christ” të Martin Scorsese. Kjo provokoi disa polemika, por kisha mbrojti vendimin e saj për të lejuar shfaqjen.
Salisbury u zhvendos, në shekullin e trembëdhjetë, nga një vend mbrojtës në majë të kodrës - ku rrënojat e katedrales së vjetër janë ende të dukshme - në një livadh të hapur, duke treguar se paqja e përhershme kishte ardhur. Por pyetja që shtrohet është - Pse u ndërtuan këto kisha?
Ka përgjigje të thjeshta - për lavdinë e Perëndisë, kotësinë e peshkopëve e kështu me radhë - por ato nuk mjaftojnë. Ndërtimi i katedraleve mesjetare është një fenomen mahnitës evropian. Ndërtuesit nuk kishin mjete elektrike, ata nuk e kuptonin matematikën e inxhinierisë strukturore dhe ishin të varfër: princat më të pasur nuk jetonin aq mirë sa, të themi, një i burgosur në një burg modern. Megjithatë, ngritën ndërtesat më të bukura që kanë ekzistuar ndonjëherë dhe i kanë ndërtuar aq mirë sa janë ende këtu, qindra vjet më vonë, që njeriu t’i studiojë dhe të mrekullohet.
