Isuf Grajçevci: ”KANGA E MALEVE” E POETIT FAZLI GREIÇEVCI

PËRSHTYPJE PËR LIBRIN ”KANGA E MALEVE” E POETIT 

FAZLI GREIÇEVCI       

Isuf Grajçevci

​Të shkruash për atdhetarin, patriotin dhe poetin Fazli Greiçevci, është një ndjenjë e veçantë vëllazërore e kombëtare në zemër të çdo shqiptari, e veçmas të atyre në marrëdhënie farefisnie. Si shumë bij të tjerë brezash të ndryshëm, që kanë flijuar vetën dhe shumëçka tjetër për lirinë e atdheut, ashtu edhe Fazli Greiçevci flijoi jetën e tij për këtë liri që ne sot po e gëzojmë. Fazliu, lindi më 15 prill 1935, në fshatin Sankovc të Drenicës. Shkollën fillore e kreu në Komoran, normalen e regjistroi në Prishtinë dhe e përfundoi në Prizren, në vitin 1958. Në vitin 1960 Fazliu, punoi mësues në disa fshatra dhe 3 gushti i vitit 1964 ishte datë fatale për mësuesin, poetin dhe atdhetarin, UDB-ja famëkeqe jugosllave e burgosi atë për bindjet e tija politike-kombëtare. Pas torturave të shumta dhe atyre më çnjerëzore Fazliu vdes në burgun e Prishtinës, me 17 gusht të të njëjtit vit. Ishte kjo një goditje e rëndë për familjen, Kosovën dhe mbarë kombin shqiptar. Në të gjallë të Fazliut, fushëveprimtaria e tij njihej në fushën arsimore: mësues, në atdhetarizëm e politikë ishte anëtar i ”Lëvizjes Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve” dhe në fushën e letërsisë, njihej si poet e prozator. Ai, la pas vetes tri tekste prozë, 300 poezi dorëshkrim, e shumë shkrime të tjera. Shumë poezi në të gjallë të tij, i janë botuar në revistat ”Zëri i Rinisë”, ”Jeta e Re” etj. Mirëpo fal përkujdesjes së nipit të tij Blerimit, dhe angazhimit e përzgjedhjes dhe përgatitjes së poezive për botim të poetit Adem Gashi, shumë nga poezitë në dorëshkrim shohim dritën e botimit. Në vitin 1994, Ndërmarrja Botuese ”Rilindja” nxori nga shtypi përmbledhjen me titull ”Kanga e maleve”, dhe në vitin 2004 Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës, botoi përmbledhjen tjetër me titull ”Dallgë mallëngjimi”. Libri me titull ”Kanga e maleve” përbëhet nga 50 poezi, fq. 73 është pasthënia e Adem Gashit dhe fq. 77 shënime për autorin. Poezitë e këtij libri janë të ndara në 5 nëntituj. Nëntitullin ”Uratë njerëzimit”, e përbejnë poezitë me tituj: Kanga e maleve, kanga e mërgimtarit, lutje, qëndresa, rreze kurajimi, nëse, për ty njeri, klithja në vargojt e dëshirës, kangët e mija, shkëndijat e mija, njeriu, amaneti i luftarit, udhtari, nyansat, kanga e maleve II. Brenda këtyre titujve janë shumë nga lirikat moderne që trajtojnë tema e motive nga jeta e rëndë e popullit shqiptar. Ato rrëfejnë mall, dashuri, brengë, klithje, shpresë, robëri të popullit shqiptar ndër mote të ndryshme. Vargjet e mëposhtme si: ’’Kangët e Jueja të ngrohta dalin /O male t’vendlindjes t’vërshueme me lot e gjak/ ndër jehona t’vrullshme ta skuqi zallin, përleshja e moteve nëpër furtuna me t’zjarrtin lak/ te poezia ”Kanga e maleve”, autori paraqet malet dhe vendlindjen e vërshuar me lot e gjak ndër mote të shumta. Te poezia ”Njeriu” poeti shprehet:’’Njeriu asht shigjetë helmuese /krahnorin e jetës që shtjerr/ njeriu asht flakë pikëlluese/ kangë e vaje n’furtuna tjerr’’ . Dhe vërtet këto vargje rrëfejnë botën reale të njeriut. Nëntitulli ”Refreni i gjetheve të vjeshtës’’ , përfshin 15 poezi, në të cilat autori flet për tingujt intim, dilemën bleroshe, për krahët mallit, lotët, për elegjinë e dhimbshme (kushtuar mësuesit të tij F.R. që ka vdekur në moshë të re). Fazliu, dhimbjen për te e shpreh:’’ Malli më dogji nëpër rrugë kujtimi/ në gjak, me krande pikëllimi/ o vlla i rinis bjerrin n’mjerim/ elegji e dhimbshme n’vargun tim! ’’ . Më pas autori shkruan për gitarën e përflakur, ngjyrat e dritës, shkrepin e zemrës etj. Në poezinë ”Mos”, poeti porosit se ’’ Mos këndo pa pas nevojë për kangë, se qielli i zemrës mrrolet n’agim, mos renko tokë e mundueme kur lindi besa e dashnija, por prore mbaj kujtim synimet që po rrekemi, nëpër hullitë e kohës që të zhduket pabesia. Nëntitulli ”Lulja e shiut të andrrës”, përbëhet nga 10 poezi, titujt e të cilave flasin për pritjen, telat e skuqun, këngëtaren, synimin, dhuratën e parë, lirikën e madhe etj. Vargjet e vjershës në ”Pijetore” si: ’’Dikush ka lind në gotën e venës së kuqe n’lindjen e vonë, dikush n’gotën e venës së zezë mallshëm këndon’’, janë porosi e çartë për lexuesin. Nëntitulli ”Netët e vetmueme” përbëhet nga 10 vjersha, në të cilat flitet për pellgun e andrrave, stuhinë e tmerrshme, rrëfimin, poezinë, yllin e ri etj. Në vjershën ”Netët e vetmueme”, Fazliu vetminë e paraqet:’’ Nata shpesh më fur me lakun e territ/ e vetmija burgos shpresat/ tue jau pre pejt/ me gershantë e përgjakuna/ netëve të heshtjes’’. Nëntitullin ”Kam dalë ...*, e përbën poezia e vetme me të njëjtin titull dhe shpreh dashurinë, këmbëngulësinë e poetit që sërish do të dalë rreth e qark vendit. Vlen të theksohet se në tërë veprimtarinë e tij atdhetare e krijuese, se preokupim kryesor dhe angazhimi i tij ishte çlirimi i atdheut dhe bashkimi kombëtar. Ai që në moshë të re e kundërshtoi robërinë e Kosovës dhe e kuptoi se shqiptarët nuk kanë liri, ndaj aktiviteti i tij edhe përmes penës ishte në funksion të lirisë, Ishin vitet kur Flamuri ynë, simboli i kombit, mbahej mbyllur në arkat e motrave tona dhe rënia e tij, si vdekje për Flamur, u këndua dhe do të këndohet brez pas brezi. Pra, rënia e tij dhe e shumë të tjerëve na obligon që të tillët meritojnë respekt nga të gjithë, e veçmas duhet të kujtohen  e nderohen nga ata që janë njohës të mirë në fushat që këta martirë të kombit ishin të dalluar, ngase gjaku i tyre dhe shumë të tjerëve është liria që sot ne  po e gëzojmë, kështu siç është.

PËRMBYLLJE:”…Mandej, i due shumë udhëtimet. E vetminë. Edhe kangët. Vetminë e dashunoj se ajo m’i jep KANGËT. Pa mëshirë digjem në KANGË. Ato nga parzmat e unta dalin plot ngjyra. Si andrrat e mija. Në mue heshtin e shprazen. Si andrrat e mija. Në mue heshtin e shprazen. Si vetmija ime. E unë jam gitara e përflakun e tyne shtigjeve të jetës. Teli dhe zjarri i mallit. Me te çfryj afshin e tingujve në udhëtime të vetmueme, tue gjetë fillin thellë në lamshin e mallëngjimeve të përgjakuna, për dashurinë e njeriut nëpër bjeshkët tona trimnore, në pikniqe të mjerimeve, derisa fuqija e së DREJTËS njerzore t’i shtjerrë edhe shkambijt legjendarë…”