Fejzulla BERISHA: Rrënjët e forta të një lisi me dy degë: Kombi shqiptar ndërmjet historisë dhe integrimit euroatlantik

Nga: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

Kombi shqiptar, një nga më të lashtët në Evropë, është shembull i qëndresës dhe vazhdimësisë përballë historisë së trazuar të Ballkanit. I formësuar përmes gjuhës, traditës dhe identitetit kulturor, ai mbetet një strukturë e gjallë dhe rezistente, pavarësisht përçarjeve territoriale të imponuara nga forcat gjeopolitike. Sot, dy shtete – Shqipëria dhe Kosova – përfaqësojnë degët e një trungu të përbashkët kombëtar, që ndonëse ndara nga realiteti politik, janë të bashkuara në rrënjë dhe në aspiratën për një të ardhme evropiane.

Nga rrënjët historike te vetëdija kombëtare

Rrënjët e kombit shqiptar shtrihen në lashtësinë ilire, duke kaluar nëpër periudha të rëndësishme si mesjeta shqiptare, qëndresa ndaj Perandorisë Osmane dhe më vonë rilindja kombëtare e shekullit XIX. Lidhja e Prizrenit (1878) përfaqësoi një moment kulmor të ndërgjegjes politike, ndërsa shpallja e Pavarësisë më 1912 u bë realitet vetëm për një pjesë të trojeve shqiptare, duke lënë jashtë një numër të madh shqiptarësh, përfshirë ata në Kosovë.

Kosova do të mbetej për dekada nën struktura të huaja shtetërore, duke përjetuar diskriminim, shtypje dhe përpjekje për asimilim. Megjithatë, vetëdija kombëtare nuk u zbeh. Lufta çlirimtare dhe shpallja e pavarësisë më 2008 dëshmuan se ndarja politike nuk kishte mundur të zhbënte identitetin kombëtar të shqiptarëve në Kosovë.

Shqipëria dhe Kosova në kursin euroatlantik

Pas rënies së komunizmit, Shqipëria u orientua drejt Perëndimit si një zgjedhje strategjike. Anëtarësimi në NATO (2009) dhe hapja e negociatave për anëtarësim në BE përfaqësojnë arritje të rëndësishme, megjithëse tranzicioni ka qenë i vështirë dhe i ngadalshëm. Megjithatë, rruga mbetet e qartë: forcimi i institucioneve, sundimi i ligjit dhe zhvillimi ekonomik janë shtyllat e integrimit.

Kosova, ndërkohë, është duke ndërtuar një shtet demokratik dhe funksional nën mbështetjen e faktorit ndërkombëtar. Edhe pse njohja ndërkombëtare nuk është e plotë dhe pengesat nga Serbia vazhdojnë, integrimi euroatlantik mbetet synim kombëtar. Nënshkrimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit me BE-në, liberalizimi i vizave (2024), dhe përpjekjet për anëtarësim në organizata ndërkombëtare si Këshilli i Evropës, janë hapa konkretë drejt këtij qëllimi.

Bashkërendimi kombëtar: strategji dhe domosdoshmëri

Pavarësisht ndarjes shtetërore, shqiptarët në të dy anët e kufirit e ndiejnë përkatësinë e përbashkët kombëtare si pjesë të një identiteti të pandashëm. Kjo nuk është thjesht çështje ndjenjash, por edhe një domosdoshmëri strategjike në një rajon të brishtë si Ballkani Perëndimor. Bashkëpunimi i thelluar Shqipëri–Kosovë në arsim, ekonomi, siguri, kulturë dhe diplomaci nuk e cenon shtetësinë e asnjërës palë, por e forcon përfaqësimin e tyre të përbashkët në arenën ndërkombëtare.

Përmes forumeve të përbashkëta qeveritare, projekteve ekonomike dhe përpjekjeve për treg të unifikuar, Shqipëria dhe Kosova mund të bëhen shembull i një bashkëveprimi shtetëror të suksesshëm mes dy vendeve që ndajnë identitet dhe aspirata të njëjta.

Një komb me vizion perëndimor

Përkundër sfidave, shqiptarët janë sot më të unifikuar në vizionin e tyre gjeopolitik. Në një kohë kur rajoni ballkanik rrezikon të bie nën ndikime të huaja që vënë në dyshim vlerat perëndimore, kombi shqiptar mbetet një faktor stabiliteti, progresi dhe demokracie. Bashkëpunimi i ngushtë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bashkimin Evropian dhe NATO-n është dëshmi e përkushtimit të thellë për t’u bërë pjesë e plotë e botës demokratike.

Ndaj, kur flasim për një “lis me dy degë”, nuk kemi të bëjmë me një metaforë romantike, por me një realitet të prekshëm: dy shtete, një komb, dhe një vizion i përbashkët për një të ardhme që është e ankoruar në vlerat dhe strukturat euroatlantike.