Fejzulla Berisha: Alternativa e vetme e stabilitetit në Ballkan

Shqipëria natyrale – alternativa e vetme e stabilitetit në Ballkan dhe faktor ekuilibrues në Evropë

Nga Prof. Dr. Fejzulla Berisha

1. Nevoja historike dhe gjeopolitike e bashkimit kombëtar

Në harkun kohor të më shumë se një shekulli, çështja shqiptare ka mbetur peng i padrejtësive historike të shkaktuara nga Konferenca e Londrës më 1913 dhe nga ndarjet artificiale që pasuan shpërbërjen e Perandorisë Osmane. Kombi shqiptar, i ndarë në disa njësi shtetërore, mbetet i vetmi komb autokton në Evropë që nuk e ka realizuar ende të drejtën e tij legjitime për bashkim kombëtar dhe për një strukturë shtetërore të natyrshme.

Ky realitet e bën konceptin e “Shqipërisë natyrale” – si bashkim institucional, ekonomik dhe kulturor të të gjitha degëve të trungut shqiptar – jo vetëm ideal kombëtar, por domosdoshmëri strategjike për stabilitetin e Ballkanit dhe sigurinë e Evropës.

2. Baza juridike dhe e drejtës ndërkombëtare

E drejta e popujve për vetëvendosje është e sanksionuar në Kartën e Kombeve të Bashkuara (neni 1(2)), si dhe në Paktin Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike. Kombi shqiptar, i cili historikisht është ndarë në mënyrë arbitrare nga fuqitë e mëdha, ka të drejtë të kërkojë bashkimin kombëtar përmes mjeteve paqësore, demokratike dhe konstitucionale.

Në të drejtën bashkëkohore evropiane, bashkimi kombëtar nuk nënkupton ndryshim kufijsh me forcë, por mund të realizohet përmes mekanizmave të integrimit institucional, ekonomik dhe juridik – siç ndodhi me bashkimin e Gjermanisë në vitin 1990, ku dy sisteme shtetërore të ndara u unifikuan në një kuadër të përbashkët kushtetues.

Një model i tillë, në versionin shqiptar, do të nënkuptonte bashkimin funksional të Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës në një strukturë të përbashkët shtetërore dhe kombëtare, ku çdo degë e trungut të kombit – në Maqedoninë e Veriut, Mal të Zi dhe Luginën e Preshevës – do të kishte pjesëmarrje dhe përfaqësim në mënyrë konstitucionale.

3. Argumentet politike dhe diplomatike

Ballkani ka qenë tradicionalisht zonë e tensioneve të vazhdueshme ndëretnike. Ndarja e shqiptarëve në disa shtete ka qenë faktor destabilizues, sepse ka krijuar komunitete të ndara me standarde të ndryshme politike, ekonomike dhe arsimore. Kjo ndarje e ka penguar zhvillimin rajonal dhe ka ndikuar në fragmentimin e faktorit shqiptar në arenën ndërkombëtare.

Bashkimi i shqiptarëve në një kuadër të përbashkët do të krijonte:

-një treg të integruar ekonomik me mbi 5 milionë banorë aktivë, i aftë të tërheqë investime të huaja strategjike;

-një platformë të unifikuar të politikës së jashtme, që do ta përforconte pozitën e kombit shqiptar si faktor stabiliteti në Ballkanin Perëndimor;

-një strukturë të re të sigurisë rajonale, e cila do të bashkëpunonte ngushtë me SHBA dhe NATO për garantimin e paqes afatgjatë në rajon.

4. Shembuj konkretë ndërkombëtarë

Historitë e bashkimit kombëtar janë të shumta dhe të suksesshme.

-Gjermania, pas Luftës së Ftohtë, u bashkua mbi bazën e vullnetit të lirë të popullit dhe mbështetjes ndërkombëtare, duke u bërë motori ekonomik dhe politik i Bashkimit Evropian.

-Kroacia dhe Sllovenia, pas shpërbërjes së Jugosllavisë, e konsoliduan shtetësinë e tyre mbi baza të unifikuara etnike dhe kulturore, duke siguruar stabilitet dhe zhvillim të shpejtë.

-Modelet nordike të bashkëpunimit (Suedia, Norvegjia, Danimarka) tregojnë se edhe kombet që ruajnë sovranitet të ndarë mund të krijojnë bashkësi funksionale të përbashkët, duke ruajtur identitetin kombëtar dhe duke rritur ndikimin ndërkombëtar.

Në të njëjtën mënyrë, bashkimi i Shqipërisë dhe Kosovës në një kornizë të përbashkët do të ishte rruga më racionale për integrim evropian dhe forcim të sigurisë rajonale. Ky bashkim do të ishte i mbështetur në vullnetin demokratik të popullit dhe në koordinim me partnerët ndërkombëtarë, veçanërisht me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat mbeten garanci e lirisë dhe sovranitetit shqiptar.

5. Perspektiva euroatlantike dhe roli i “Shqipërisë natyrale”

Në një kohë kur Bashkimi Evropian po përballet me sfida të mëdha të brendshme – migracionin, nacionalizmin dhe fragmentimin institucional – një strukturë shqiptare e unifikuar do të ishte partneri më stabil, më demokratik dhe më perëndimor në Ballkan.

“Shqipëria natyrale” nuk është nocion politik për përjashtim, por projekt paqeje, zhvillimi dhe stabiliteti rajonal. Ajo do të konsolidonte një shtet që do të garantonte paqe afatgjatë, do të eliminonte ndikimet destruktive ruse e serbo-sllave në rajon dhe do të përforconte lidhjet euroatlantike.

6.Në epokën e integrimeve globale, bashkimi i shqiptarëve në një trup të vetëm kombëtar nuk është më një çështje ideologjike, por strategjike.

Shqipëria natyrale, e bazuar në parimet e së drejtës ndërkombëtare, në demokraci dhe në bashkëpunim rajonal, është alternativa e vetme reale për stabilitetin në Ballkan dhe për ekuilibrin politik e ekonomik në Evropë.

Siç ka dëshmuar historia e kombeve të bashkuara, uniteti kombëtar është themeli i paqes së qëndrueshme. Prandaj, bashkimi shqiptar nuk është kërcënim për askënd, por garanci për të gjithë.