top of page

Fatmir Terziu: Poema musaka


Kur ushqimi bëhet … poema musaka

Nga Fatmir Terziu

 

Këto ditë të nxehta të Gushtit një mik, të cilin kisha kohë pa e takuar, më tha se e kishte lexuar shkrimin tim për kryeministrin shqiptar, që nuk e pëlqente ushqimin anglez. Duke shpërndarë një foto me ushqimin në tavolinë e me buzë të rrudhura, kryeministri shkruante ato ditë të vizitës së tij zyrtare në Mbretëri të Bashkuar: “Nuk kanë faj fare anglezët që kur vijnë në Shqipëri thonë ‘Oh sa mirë hahet këtu tek ju!'”. Dhe miku im nënqeshi dhe më nisi këtë bisedë…

Në intervistën time të parë për punë në MB, komisioni i marrjes në intervistën time për punë më befasoi me pyetjen e mëposhtme:

- A do t'i lejonit vetes të bënit komente sarkastike për ushqimin e kolegëve tuaj të kulturave të tjera?

- Jo - iu përgjigja spontanisht - do të sugjeroja të shkëmbejmë recetat!

Nuk e di nëse kjo përgjigje e ktheu peshoren në favorin tim, por që të nesërmen mora konfirmimin se pozita e mësuesit të fëmijëve me nevoja të veçanta ishte e imja.

E nisa karrierën time të re të mësuesisë në kushte të tolerancës kulinare. Çdo pushim dreke, tavolina e ngrënies pranë zyrës sonë ishte e mbushur me mostra shumëngjyrëshe ushqimesh komode që përshkruanin kufijtë e një globalizimi ushqimor. Ajri ishte i verdhë me tymin e kerit indian dhe arabeska të fryra me avull dantelle vërtiteshin mbi tasa me supa pluhur. U përpoqa të mos shikoja në mënyrë kritike tasat dhe pjatat e fqinjëve të mi me vetëdijen e stërvitur se secili ka të drejtë të zgjedhë zinxhirin e tij ushqimor. Mjaftoi që personi im modest të mos përfundonte në menunë e ndonjë grabitqari multikulturor dhe të mos përtypej në një koment sarkastik, bashkë me aromën e specialiteteve të mia ballkanike. Megjithatë, instinkti im për vetë-ruajtje doli si profetik. Shumë shpejt ndjeva akupunkturën e kureshtjes duke u goditur me thikë në aurat vezulluese të qofteve të mia nervoze, aromave të këndshme të specave të mi të mbushura. Dhe çdo drekë të mëvonshme, kujdesi im rritej, së bashku me interesin tim për përmbajtjen e preferencave të mia kulinare. Në një moment fatal, kur biseda rreth tavolinës po rritej si zierja e një kazani të tejmbushur, menaxherja e zyrës m'u afrua dhe i nguli sytë si pirun në mozaikun e musakës sime të avulluar:

- A është mishi i grirë i …? pyeti ajo sinqerisht dhe unë ndjeva shijet e fëmijërisë sime duke ikur në fantazmat e frikshme të kujtimeve patriarkale.

- Quhet musaka - iu përgjigja në heshtje - një pjatë shumë e njohur në vendin tim të origjinës. Si ju lindi ideja se ishte … i copëtuar?!

- Ami - gërhiti zonja e qytetëruar - kur në vitin 1975 një delegacion me britanikë ikën në Shqipëri nga Franca, ishte dhe nëna ime, dhe ajo tregonte se sa kishte hyrë në kufirin me Shqipërinë, nga ish-Jugosllavia e atëhershme, ishte paralajmëruar si të gjithë që të bënin kujdes të mos hanë ushqimin kombëtar shqiptar, i cili përmbante pikërisht një mish të tillë.

Në atë çast ndjeva se perdja e hekurt ra si një gijotinë në shpirtin tim të integruar dhe e ndau atë në dysh. Një gjysmë u tërhoq me vrull në gropat e syve të mi dhe fluturoi në fytyrën të bërë picë me spec djegës e me tërbim epik. Gjysma tjetër me mirësjellje shpjegoi se duhet të ketë qenë një gabim, pasi shqiptarët nuk kanë pasur kurrë receta të tilla gjakatare në kuzhinën e tyre kombëtare.

Të nesërmen kalova në sanduiç. Ishte më i sigurt dhe disi i tejmbushur, në morinë pa probleme të ushqimeve. Nuk e kisha idenë se musaka ishte një ushqim që nga i mallkuar i kohës së Ftohtë me thashëtheme brutale, shumë shpejt do të bëhej hiti numër një në arenën gastronomike të globalizimit të shkollës sonë.

Po afrohej banketi vjetor i kolektivit, që menaxhmenti organizonte tradicionalisht për punonjësit e tij. Në këtë ditë, zakonisht kishte një rrëmujë të gëzueshme rreth tryezës së zyrës, ku në radhë të holla na i prisnin paletat me pelte dhe djathëra, të përshtatur me biskota anoreksike. U habita kur i njëjti menaxher m'u afrua dhe më pyeti nëse do të gatuaj nga ajo pjatë e çuditshme, sepse kolegët e mi në zyrë ishin kuriozë ta provonin. Ajo personalisht nuk do ta hante sepse nuk mund ta tundte lidhjen e saj të pakëndshme me mishin që përmendi, por duke qenë se shumica donte të hynte në këtë aventurë grykëse... Unë iu përgjigja me mirësjellje se do të gatuaj musakën.

Dhe ja ku jam përballë sobës, i armatosur me produkte dhe kujtime, i mbytur në lotët nostalgjikë të qepës, të përzier me erëzat e shijes. A keni gatuar ndonjëherë me zemërim dhe frymëzim? Nëse nuk e keni bërë, më lejoni t'ju them se procesi është si krijimi i një poezie. Shtresë pas shtrese renditen strofat e patëllxhanëve të skuqur, mbi to spërkaten patatet nga sipër, në glazurën e thekur e të artë të pështjellës, dhe pastaj aty shkëlqen firma e autorësisë tuaj. Oda juaj e kuzhinës e njohur për gëzimin, fitorja juaj aromatike mbi paragjykimet!

M'u kujtua edhe një gjë tjetër - një rast i hakmarrjes së ëmbël kulinare nga e kaluara patriarkale e të parëve, të cilën më tregoi fqinji im i moshuar vite më parë. Ai ishte kuzhinieri më personal në dasmat e asaj kohe. Por një herë, nga zilia, disa e akuzuan atë se musaka e tij ishte tërhequr nga një skaj dhe ndoshta ishte djegur pak.

- Por ai e fshiu atë, që të mos e shihnin! – Dhe ai nuk u dorëzua -

Të gjithë u ngrinë si në një skenë kulti të një filmi të Emil Kushturicës dhe në atë moment gjëja e dobët erdhi me vrap dhe pëshpëriti pranë tavolinës për t'i hedhur një copë ushqim. Epo, atëherë shqiptarët nuk hanin mish të atillë thashëthemi, as edhe vendasit e saj nuk hanin ekzotizmin mitologjik të banketit të kompanisë së tyre. Në vend të kësaj, poema ime musaka ngacmoi orekset dhe shpirtrat e tyre. Nuk kishte mbetur as një thërrime. Dhe menaxherja e zyrës paketoi dy pjesë në një kuti për fëmijët e saj, të cilët ankoheshin vazhdimisht se ajo po i ushqente pica të ngrohura në furrë me mikrovalë.

19 views1 comment

1 commentaire


Invité
15 août 2024

Ildije Xhemali:

Mos humbtë arti i gatimit të gjysheve, nënave tona që është aq i shijshëm dhe i shëndetshëm.

Urime për këtë tregim që të mbush me krenari.

J'aime

Shkrimet e fundit

fjalaelireloadinggif.gif
bottom of page