Emi Krosi: Përmes perceptimit poetik

Të mësuar tashmë me rrjete sociale, ku arti, letërsia dhe sigurisht poezia është imazhi i këtyre rrjeteve, jo gjithmonë gjykojnë drejt për poezinë. Ose e anashkalojnë, ose e quajmë thjeshtë një amalgamë të rrjetit kibernetik. Por, poetët e mirë “fshihen” pas rrjetave të harresës. Poetët ndërtojmë botën. Sjellin paqen. Zbulojmë të vërtetën. Thyejnë kohën. Ata protestojnë ndaj:

a)    ndjeshmërive moderne të shoqërisë,

b)    kujtesave traumatike sociale dhe shoqërore,

c)     ndaj zbrastësisë ideologjike të shpirtit,

d)    ndaj kujtesës surreale koletive,

e)     qenëson Qenien dhe Individualitetin, si vetëdije/nënvetëdije letrare.

Përballë kësaj dëshmie tronditëse, njeriu ekzistencialist ka harruar të jetojë. Ai është totalisht sanguine. Përmes vargjeve poetike të Kastriot Fetahut: “një mijëvjeçar para/njerëzit vraponin drejt meje”, rrëfen se tashnë as “dielli lirik” nuk e “ngroh” shpirtin e akullt të njeriut ekzistencialist. Vetë titulli i lirikave “Mëngjezet e Bostonit”, nuk është vetëm kujtesa e “vogël” e njeriut/poet, por dhe (pas)kujtimet, nuk e shpëtojnë shndërrimin e njeriut, gjatë gjithë proceseve jetësore, sepse aty është dhe kujtesa kolektive e atdheut:  “në mëngjezet e Bostonit/hije portretesh të përmbysura/ rrëzoheshin nën hapa/…./në mëngjeset e Bostonit, ku përsëritja prej gjashtë herësh e vargut, sendërton indentitetin si dëshmi dhe mbijetesë, në universin ku njeriu nuk ka më vlerë. Përmes qëndrimit filozofik, si kategori e shenjave poetike të papërcaktueshmërisë, që lidhet me subjektin letrar me njohuritë dhe (vetë)sigurinë e tij, se (vetë)vetëdija mund të krijohet, si çlirim i njeriut ndaj vetvetes. Duke krijuar një botë plot ngjyra, tjetër përmasë e një realiteti brenda poetikës së receptimit, me format e shprehjes së  modernes, duke çmontuar lirizmin spontan të vetëdijes dhe pavedijes, ku  idetë e bukurive estetike (në art dhe komunikim) se poeti modern nuk e koncepton origjinalitetin, si shpikje ex nihilo, por si mënyrë specifike e trajtimit të një objekti, në post/modernizëm, së shpjegim i këtij procesi kthehet në parim krijues, se vetë poezia nuk është vetëm arti i të kuptuarit, si model i një poezie të përjetimit, në formë metanarrative, se në rrafshin përshkrues kemi perispektivën e dyfishtë të stukturës dhe narrtivës së poezisë.

Përmes perceptimit poetik, ku romantikja/ përshkrimi/simbolika/metafora dhe ekzistencializmi eptohen përmes poezive: “Errët”, “Kohë e deformuar”, “Vetmi”, “Ndjenja e fajit” etj., ku perceptimi kolektiv përmes imazheve, ka  kryesemën/kryefjalën [Boston-i], është imazhi dhe mirazhi i ndjesisë së shpirtit poetik, përmes ndërgjegjes argumenton mendimin logjik të emigracionit (që fatkeqësisht mban gati 2 (dy) milion shqiptar larg vendlindjes).

Lidhja e elementeve lirike si:

-       mallin për vendlindjen si ndërtekst poetiko-lirik,

-       shenjëzimi i kohës përmes lidhjeve familjare si mbijetesë,

-       elementet metaforikë të lirikës dhe simbolit ekzistencialist,

-       lidhja mes Unit /Egos, dashurisë dhe vdekjes, në vargjet: “ceremonitë mortore/si lulet e

kumbullës në shkurt/ nën hijen e botës”, na përqas elementet e përvojës sonë, fenomenet, proceset jetësore i kuptojmë me se miri duke zbuluar rolin aktiv të vetëdijes, në format /formësimin, që na mundëson ti njohim boshllëqet, se një poezi e tillë lirike rikrijon boshësi dhe zbrastësi, edhe në gjendjen shpirtërore të lexuesit. Duke u përqëndruar mbi jetëvdekjen apo Qenien njerëzore, përqendruar mbi individin themi se vetë filozofia e vërtetë duhet t`i kërkojë themelet e saj, vetëm tek njeriu dhe në mënyre më të veçantë, në esencën e ekzistencës se tij jetësore konkrete.  

-       Vargjet që lidhen me vendlindjen, në poezitë si: "Malli për babanë", "Motrat",

"Xhakera e vëllait", "Mirazh i vendlindjes" dhe poezia " Në Çikago bie shi”, përmes lirisë dhe vetmisë, shpresës dhe pritjes, harresës dhe mallit, njeriu gëzon të drejtën të zgjedhë çdo herë që dëshiron "se është i dënuar me liri absolute". Por, liria dhe absurdi sipas ekzistencializmit, i krijojnë individit dhe ankthe metafizike, pasiguri, vetmi e izolim dhe endje pa fund në labirintet individualiste. A ndodh kjo gjë me K. Fetahun? Herë po, herë jo! Sepse dashuria, rilind shpirtin poetik të vetmisë, përmes vargjeve: “këmba e një gruaje,/mban aromë trëndafili:/strehë e dashurisë së kësaj bote”, nga poezia: "Këmba e një gruaje". Nuk janë vetëm instiktet mashkullore, apo përfytzrini i dashurisë “perfekte”, sepse, lirika e tij përrok njerinë, po...po, njerinë, qëndron logjika e konceptimit kryesisht në aspektin kolektiv dhe fatin i rastësishëm të individit, si aspekt i shenjimit të së tashmes si koncept modernist.

Sëfundmi:  lirika e K. Fetahut, të jep një energji të pastër dhe çliron të gjitha “ngërçet” përmes emocioneve dhe “katarsisit”, ku emigracion dhe koha e ikjeardhjeve nuk e ka humbur grimasën e gjendjes të atdheu, herë ne amullinë e rrënojave të një demokracie të çalë dhe herë nën peshtafin e bukurisë së natyrës mesdhetare, lirika fetajane endet...endet në dheun e njomë ku bulojnë bisqet e gjebra të frymëzimit të tij. Një ftesë për pak mëngjeze dhe kafe Bostoni. E kani falas, nga Kastrioti. Merreni.