Tregim nga Fatmir Terziu
E mbaj lotin në zemër me tiktakun e limitit të kohës, ndërsa ai limit kohe temperohet në ikjen e lodhur në zemrën e mamasë. Ishte tiktak buzëpranvere. Mamaja ime po ndërronte jetë. Në dritaren time, në shtëpinë që mban frymën time të moshës së dytë simuloj përkëdheljen e rastit që lulet i bëjnë xhamit. Atje jashtë ishte ende ftohtë. Ndryshe, pas xhamit. Një pëllumb i bardhë provoi të bënte detyrën e lajmëtarit. Kaq ishte dhe mesazhi pas qelqit, dritares së vogël të komunikimit, ishte më i ftohtë se i ftohti nga jashtë. Në kufi të qelqeve shtigjet pasonin vetëm sytë që preknin lulet. Lulet kishin kohën e tyre, stinën e tyre. Lulet nuk mund të lëshonin lotë, as nuk mund të jepnin nga kërshëria e tyre tek sytë e mi të mbushur. Fundja nuk e kuptonin dot pandeminë. Nuk mund ta dinin ndoshta as izolimin, edhe pse ishin pas xhamit, në një larushi ngjyrash. Dhe ngjyrat më dukej se mbufateshin mes pluskimit të guximshëm të vjollcës, të verdhës dhe të bardhës, dukeshin se u shtoheshin ngjyrimet që vinin e iknin drejt qiellit. Ishte një ngjitje e ndjeshme ngjyrash dhe ngjyrimesh, por e jashtëvëmendshme. Sa e pavëmendshme konsiderohej ngjitja e tyre. Sa në mënyrë të mistershme në kufirin e dy qelqeve iu shfaq dimrit pranvera e mbyllur nga bluja.
Sytë e mi kapërcenin nga njëri qelq në tjetrin. Sa shumë qelqe u ishin vënë në dispozicion syve ato ditë, sepse kombet po shkonin gjithandej në izolim. Dhe nga kombe nënkuptoj kombin, jo ata që ulen në zyrat e tij. Në Atdhe, dhe kombi im jo i mënjanuar kësaj here, po ndjente më shpejt pandeminë pas dere. Ishte bërë falë udhëheqësve të tij i tëri në paravijë. Mamaja ime po ndërronte jetë atje e shtrirë në krevatin e saj, që vëllai im e gjeti me shumë mund, në atë krevat që kishte mbajtur me muaj të tërë lotë e dhimbje. Asnjë makineri e shtrenjtë nuk mund të sillej aty, spitalet ishin ngjeshur, por dhe sa herë përmendej një spital i gjithë sistemi ishte gati i kurdisur për të heshtur. Mamaja ime lutej që të mos e shpinim në spital. E kjo lutje më shpinte në ditën kur ajo më solli në jetë mbas nëntë vitesh martese, teksa më kujtonte se nuk kishte ndjerë asnjë dhimbje, vetëm gëzim dhe lutje që të më përqafonte fytyrën time si një embrion i lustruar prej kukulle.
Ajo ditë më kujtonte veshjen e saj të bukur. Mamaja ime ishte vërtet një kukull. Ajo tashmë e kishte lënë pas bukurinë e saj sipërfaqësore dhe me atë që mbaja në mendjen time i thoshte lamtumirë dhimbjeve që e munduan në trup. Guximi i saj tashmë lahej me mall. Nuk kishte më lotë, nuk kishte më lotë për të dalë. Mamaja ime i kishte shteruar gjithë ato muaj. E ajo vetëm puthte astarin e pastër të ajrit. Aty shtrinte të gjithë formatin e saj më të shtrenjtë të mallit.
Ishte koha. Koha ishte e fikur. Jo thjesht nga lindja e një pandemie botërore, por nga ardhja e pranverës. Një sezon në mënyrë të konsiderueshme kundërintuitive ndaj errësirës së vyshkur të pikëllimit. Ka një gjë të papërshtatshme, madje edhe të gabuar, në lidhje me zgjatjen e ditëve dhe hapjen e sythave kur ai ngjan për ju si kujdesi, i pari i juaji, në këtë jetë që po largohet nga kjo tokë. Dhe nëna i mbylli sytë. Dhe kombi im atje ishte në izolim. E pashë në vegim dhe ashtu e ndoqa në mëngjesin e ditës që u gdhi duke folur me trupin e bukur të shtrirë. Dhe heshta. Dhe fola. Dhe nuk mund të jesh me të.
Dhe një javë pas funeralit të saj të ndjeshëm, zemërthyer dhe të distancuar nga shoqëria, doganat mes kombeve mbahen me rreptësinë dhe frikën e moteve. Jashtë protokolleve. Frikë në Itali, frikë në Zvicërr, frikë në Francë … frikë dhe këtu dhe andej matanë. Por, lulet më ndiqnin me mall, dhe si lule që mbajnë syrin e lodhur si në ndonjë përallë, le t'i përmbahemi asaj që do të trajtojmë.
Ditët pasuan dhe dhimbjet gërryerëse, të çmendura të humbjes së mamasë sime, dukej se po bënin atë që nuk e kisha pasqyruar kurë në shkrime. Shkrimet ishin lutje. Lutesha unë dhe lutjet më vinin nga zërra që vinin e iknin, nga gjëra të padukshme. E shihja ndonjëherë teksa lutej. Lutej mamaja ime. Lutej. Lutej për qiej të errët. Bubullima dhe vetëtima. Të paktën disa shira prilli. Unë tunda grushtat për klimën, modën e Mbretit Lir, ndërsa në tragjedinë time personale shekspiriane qiejt ishin blu dhe magnolia e Londrës kishte lulëzuar.
Të gjitha ishin lutje në natë me dritë në mes të errësirës. Dhe ju e dini se si ndodh ato netë. E dini me siguri. Mamaja ime ishte lajmëtare e përditshme. E shihja të më njoftonte. Dhe ashtu e bardhë borë me veshjen e saj të paparë më dha sinjalin e parë. Më njoftoi se një pemë shampaca, e cila është një specie magnolie, u rrit brenda oborrit të banesës së saj të përjetshme, ngjashëm me një jargavan në shtëpinë e madhe që e lindi, në shtëpinë e bukur që ia shtetëzuan babait të saj dhe më pas e bënë Shtëpi të Lindjes në Trebisht, në një nga fshatrat më të mëdhenj e më të bukur të Gollobordës. Kishte edhe lule mali në atë oborr të shtëpisë, ato që ajo i kishte mbledhur me duart e saj në fëmijëri. Mamaja ime ka lindur në një kohë të tendosur krismash, kur Shqipëria ishte në kohën e pastrimit të plagëve dhe shtimit të gardheve, ku udhëheqësit e saj premtonin se do të bënin e ndërtonin kopësht me lule dhe e gjitha me forcat e veta, e kjo kishte një rëndësi të madhe në shpalljen time, sepse brendësia e një gardhi historik implikon mendjen më shumë se sa ëndërra.
Këto janë shpallje të mbjella nga pikëllimi. Ata vijnë shumë vonë dhe nuk e kisha idenë se do të lulëzonin edhe pasi mamaja ime të vdiste. Tani e ndjej se lulet nuk kanë gardhe, nuk kanë ndasi, nuk kanë botëra dhe mangësi. Unë i hedh një vështrim luleve me një vegim të ujtë nga sytë e saj, mbështetur mbi një album të madh të memorjes dhe mjaft personalisht, duke u përpjekur të shtrydh çdo pikë të fundit të kësaj kënaqësie, nga çdo lule dhe magnolia në emër të saj. E zbuloj veten duke studiuar emrat e të gjitha luleve që më shfaqen në ëndërra, dhe më duket se ajo, ende është gjallë, dhe pastaj do të turrem ta përqafoj fort në sy e në ballë, në duar e kudo me mall që t'ia tregoj emrat e luleve që shoh në këtë përrallë.
Këto përralla pikëllimi janë në çdo vend, qëndrojnë të vetmuara, të shumta si zharllokët e livalleve që i mbyt vesa e mëngjeseve. Një nga më të rëndësishmet është e pashkruara. Ajo është dhe e torturueshme. Asnjë gazetë, asnjë libër, asnjë televizor nuk mund t'i shkruaj e jo më që ti bëjë pronë. Një shkrim i tillë është racional, është thjesht si një portal krejt personal. Unë në asnjë nga këto shkrime nuk mund të krijoj pa memorjen e nënës sime. Ajo qëndron pranë meje duke thënë: 'Oh, Fatmir, vetëm shiko atë lule, shiko sa shumë lule!' Kur ajo ishte në kujdes intensiv, e lodhur, mjaft e urtë, duke më folur mua pa pushim, më nxiti të shkruaj për tokën që e lindi, rrjedhën e lulet e saj, rrobat dhe bukuritë pa skaj. Pse, nuk mund të them. Tani, pasi më duhet të thërras menjëherë zërin e saj, thjesht mendoj se ajo thotë "Fatmir, fshiji të lutem sytë, shijo vetëm bukuritë!“.
Në kohën kur mamaja ime mbylli sytë ishte kohë e luleve. Bota rreth meje, ishte e errët, sepse ishte e tillë, ishte e parfumuar me mjaltin e butë të bletëve punëtore, që sapo kishin filluar të thithnin nektarin e rallë. Unë ndjek tashmë pranverën dhe po shkoj në sezonin e tillë të shkrimit të pazakontë pa nënën. Jeta ka vazhduar, me bekim në të tjera, dhe aroma ambroziale e luleve të mia është gati të më pushtojë edhe një herë. Por është gjithashtu e vërtetë që kur ndjeva shijen e këtij shkrimi dhe aromën që më frymëzoi zanafilli, më pëlqente. Më pëlqen të shkruaj për lulet e tilla. Shkruaj dhe mendohem pastaj më tutje, se ku i kam parë ato lule.
