DUDIANA LELA: Vështrim poetik

Vështrim poetik mbi poezitë e poetit matjan XHAVIT GASA.

(Metaforat  e forta retorike të  këtij poeti të talentuar).

Përgatitur nga DUDIANA LELA

(Mësuese mjeshtre dhe analitike letrare).

Në emocionet e mija që më ngelen gjatë

leximeve të poezive të miqve të mi poetë,gjithmonë jam ndalur edhe tek poezitë e poetit matjan,

z.XHAVIT GASA.

Shkruan shkurt, por shumë i

shinjestruar bukur në qëllimin e mesazheve që përcjell, duke përdorur thekshëm dhe në mënyrë retorike disa metafora që i japin poezisë dhe poetit,“indentitet” të njohur dhe të veçantë.

Pikërisht këto metafora kaq interesante dhe filozofike, më kanë lënë një ndjesi të fortë emocionale, prandaj dhe desha të hedh këto rreshta në background-in e tij, si një mirënjohje për muzën e tij kaq të veçantë poetike, duke u përqëndruar tek disa reagime të mijat në këto poezi, nëpërmjet komenteve të  ndryshme.

Poezitë janë të shumta  sigurisht, por unë do të ndalem tek disa prej tyre, duke mos humbur gjithësesi edhe shkëlqimin e poezive të tjera!

Mua më duket se rrugëtimi poetik i këtij poeti duke përdorur këto metafora, ecën nëpërmjet një simbolike - brenge ,

midis të jetuarit të tij ndërmjet të djeshmes dhe të sotmes, por ama duke i parë të dyja kohërat jetike të tij drejt dhe në sy, si dy pasqyra që shohin njëra - tjetrën, pa gabuar.

Për këtë arsye edhe metaforat kanë aq “fisnikëri” dhe impakt në emocionet e mija, duke mos ndikuar aspak tek çfarë ndjejnë lexuesit e tjerë  gjatë leximit të poezive të tija.

Poezia:

“USTALLARËT”

Si shtëpi e vjetër që dergjet nën shi,

tjegulla të thyera me myshk veshur, e

pikat e shiut trarët kalbin çdo ditë,

është atdheu ynë në të 21-tin shekull.

Nuk mungojnë tjegulla të reja per çatinë,

t'ndalin pikat e shiut mos t'kalben trarët,

por që të ndërtojmë nga themelet shtëpinë,

duhet të zgjedhim me  kujdes USTALLARËT!

Nuk ka një theks vargu  kaq të veçantë dhe kaq vajtues, se sa kjo metaforë  dhimbjeje!

Shkurt:

Dëgjoni poetët!

Janë të vetmit që realisht dinë të qajnë, dinë të vajtojnë, dinë të këndojnë, dinë ta shohin të vërtetën në sy, ashtu lakuriq si është!

Fjalë shpirti shkruar nga poeti Gasa!

Ende edhe nuk po i gjenden “ndërtesës” së mjerë, “ustallarët“ e duhur!

Dhe ajo çdo ditë duket sikur “rrënohet” dhe “bie”!

(Çfarë metafore që kushdo e kupton dhe që është, kaq e trishtë).

Ndoshta pritja do ketë një fund, sepse edhe

shpresa vdes e fundit.

Një poezi tjetër e poetit Gasa me penën e tij të hollë është dhe poezia:

“MIZAT”!

Leri të qeta

mizat,

mos i mbyt...

Jane gjallesa,

dhe ato,

marrin frymë...

Mizat nuk

të afrohen kurrë,

nëse nuk ke

pisllëk në lëkurë!!!

… Sa vargje të shkurtra, sa kuptimplote!

Dy rreshtat e fundit, pavarësisht vendit që kanë, ato rrinë aq “kryelartë “ sikur të jenë në krye të “rreshtit”!

Aty tek këto rreshta qëndron një metaforë ironike kaq e goditur, sepse këto vargje përcjellin aq thjeshtë, por në një sarkazëm të fortë, gjithë mesazhin që muza poetike mbart brenda saj.

“Miza“,

simbolika e gjallës për ta lënë në habitatin e vet duke mos i bërë keq, por ama, nëse “qëndron“ diku  është e qartë, se asaj i “pëlqen” një terren i “molepsur” në pisllëk.

Një këshillë e artë për të qënë si njerëz të pastër në ndërgjegje pa  “pisllëk” brenda vetes, se ligësia apo tipare të tjera të këqia të karakterit, sigurisht janë tipare që nuk molepsin vetëm vetveten, por dhe shoqërinë!

Këto lloj “mizash“, (ku metafora është kaq e qartë, sepse kuptohet kë personifikon), duke  parë  “pisllëkun” se ku  qëndrojnë, të detyrojnë  t’u largohesh sa më parë , sepse padyshim “terreni” rreth e rrotull do të të “infektojë” dhe ty.

Jeta na i ka vërtetuar shumë herë që jemi ndodhur në të tilla situata, kaq të vështira!

Prandaj, me kujdes duhet të zgjedhim një  “mjedis shoqëror” të pastër e të papërlyer.

Vargu i poetit të mirenjohur Xhavit Gasa i ngjan një fushe të blertë!

Poezia:

“BLERIMIN E MIRËSISË”

Vrite të keqen

që plas gurin,

që ndryshk hekurin,

mbi ballë shton rrudhën!

Mos lejo të hedhë rrënjë,

t’ja rrëmbejë tokës blerimin,

mos të mbeten tokat djerrë,

vaditi ato me mirësinë e shpirtit!

Hunjtë e gardhit të shtrembër,

mbi zjarr hidhi të digjen.

Mos të mbijnë lulet e gënjeshtrës,mbilli tokat me blerimin e mirësisë!

Mirësia e shpirtit, kjo ndjesi që zbukuron  gjithë qënien tonë!

Po ku ta gjejmë këtë mirësi  shpirti,

ku..??!

Humbi nëpër terr, ca nga keqësia e lindur, ca nga keqësia e fituar për “mënyra fitimi” dhe ca nga keqësia e budallallëkut njerëzor.

Kudo ku hedh këmbën, ndeshesh me të keqen, ndeshesh me ata që i sjellin këto të këqia.

Nuk rri dot poeti pa përdorur të qënësishmen e mesazhit,

metaforën, si të vetmen “armë” të muzës së tij për të goditur në një mënyrë të fortë gjithë cilësitë e këqia të shpirtit njerëzor!Prandaj dhe mua si lexuese më tërheqin vargjet e poetit të talentuar Xhavit Gasa:

Vargje reale, vargje të dhimbshe,

që fatkeqësisht sot shpirtligësia ka pushtuar shumë njerëz, të cilëve nuk u dridhet qerpiku pse “lumturohen“ në denigrimin e shpirtit të tyre dhe në vuajtjen e tjetrit!

Ja dhe një poezi ku derdhet si kristal shpirti lirë i poetit:

SHPIRTI I LIRË

Brenda sirtarëve të drunjtë,

kyçen letra deri në zverdhje,

vendime e lloj lloj shkresa pafund!

Vetëm shpirti i lirë s’kyçet,

s’është gërmë as letër që griset,

është elektron i lirë, kurrë s’ndryshket!

Një poezi e shkurtër, por me një mesazh metaforik kaq të madh, kaq të rëndësishëm, kaq kuptimplotë!

Të gjithë kemi provuar pjesëza të ndryshme jete, ku liria na është privuar në një formë apo në një tjetër.

Poeti ynë e ka ndjerë dyfish. E ka një brengë, që i qëndron gjithmonë si një “urë” që nuk shembet kollaj ,midis të djeshmes dhe të sotmes!

E ka tronditur mungesa e lirisë. Poetët i trondit edhe më shumë, sepse ata lindin të lirë dhe kërkojnë të jetojnë të lirë!

Por pikërisht poetët goditen më shumë për të shprehur atë që j’u dikton shpirti i tyre rebel.

E dimë  se sa poetë janë dënuar më parë, apo “përndiqen” sot, për të sfumuar shpirtin e bukur dhe forcën e fjalës së lirë!

Dhe ky është shumë, makabritet!

Kaq e fortë është një penë poetike, sa i “mbyt” ata që në prapaskenat e tyre kërkojnë të “mbytin “një shoqëri të tërë!

Prandaj dhe liria e shpirtit poetik vuan, vuan në përmasat më tragjike!

Por, në vargjet e fundit, siç ka mënyrën më të bukur të të shkruarit ky poet, duke dalë tek përdorimi i metaforës, nxjerr edhe thelbin e mesazhit të shkruar në këtë poezi:

Kyçen shumë sende, shumë kujtime, shumë gjëra të shtrenjta, po a mund të kyçet shpirti?

Kurrësesi jo!

E kjo është metafora që i jep tërë kuptimin poezisë!

Jo, nuk kyçet një shpirt, kurrë jo!

Shpirti është elektron i lirë dhe ai kurrë nuk mund të kyçet!

E di poeti ynë, se as shpirtin e tij, sadoqë u munduan ta kyçin me metodat nga më të dhimbshmet, kurrë nuk mund ta kyçin!

E sot jo vetëm ky poet, por dhe shumë të tjerë, edhe vet shoqëria edhe mund të heshtin në moment, por kurrë nuk do pranojnë “burgun” e shpirtit!

E mrekullueshme edhe kjo poezi metaforike!

Unë zgjodha vetëm këto katër poezi si kupolë e vogël ajzbergu,

në detin e madh poetik të poetit Gasa!