Byshek
Nga Fatmir Terziu
Maja e gjuhës është e gurtë. E ujta hepohet. Përndritet. Vetëm shijon. Shijohet në një grykëz të ngrirë. Ka një grykëz me dhjetëra majëza e murëza. Murëzat e saj janë ngurtësuar nga i ftohti. Një gjë dikur e gjelbër që, duke vdekur, lindi njëmijë çarje të dhimbshme. Funksionon në rrugën e saj të dhëmbëzuar, të ngurtësuar në tatëpjetë, përçarje të rrumbullakëta dhe zhvendosje derisa të vijë me pak duf të mbuluar me brymën e shpirtit që vjen nga zemra e malit.
Ka drurë, një peisazh i mbyllur nën hije rrapash. Brenda këtij peisazhi, … freskia zbret. Endet dhe endet. Frenon dhe të gjitha çbenden, ndërsa përfundon jashtë një mjedisi të lagur, ku forcën e merr më pas nga dielli. Dhe atje, rrezet e diellit që ngulen si pirun, mbi krahët e përkulur dhe të shëndoshë të rrapave, përqafojnë një lëndinëz të çuditshme, të magjepsur.
Ka një lëndinëz. Dhe në këtë lëndinëz ndjesia qetësohet, rrethnaja duket sikur është në gjumë, megjithëse midis gurgurrimës zgjohet një risi ndryshe. Këtu ritmi i fushës nuk mbetet në hije, furia e zogjve nuk kërkon asnjë pre. Ata e kalojnë kohën e tyre të përkëdhelur nga rrezet, dhe ditët, ku më shumë se tërësia e gjysmës janë ato. Këtu lulet e dhuruara nga natyra hedhin farë dhe mund të zgjasin jetët e llojeve të ndryshme, zogjtë ndjehen mirë, nuk ka më nevojë të ikin. Sepse në këtë hapësirë të përjetshme, edhe vetë koha ndjen ritmin e një ndjesie të palodhur.
Hithra ka pushtuar një pjesë. Ferrat kanë pushuar së qeni. (Jashtë lëndinëzës janë hijet dhe preja e tyre, janë heshtja dhe mendja e zhveshur. Atje mendimi mund të rrjedhë lirshëm. Atje zogjtë, ai korr i patjetërsueshëm, është një kompozim frymëzues, i qetë, i denjë, një korr mitik që pret inspirimin e njeriut fisnik. E në këtë lëndinëz ky inspirim është edhe një pëllumb dhe ka simbolikën e paqes, qetësisë, duke vrapuar lirshëm, ose ndryshe nga të tjerët).
Dhe në këtë lëndinëz një gropëz e ujtë duket si një pishinë: një xhevahir verbues, blu dhe argjend, thellësisht e qetë, e pastër në mënyrë të qashtër.
Të gjithë ata që gjerbin një gotë raki gjejnë ngushëllim këtu, sepse ky është Syri i Byshekut. Ata përqafohen në paqe, duke flakur tej të zymtën e mërzitjen, duke mos menduar më, se po shohin rrëmujën, akllapinë e atjetejshme të asfaltit e zhurmës. Dhe gjithnjë kështu, kjo pishinëz dëshiron të shikojë: një vizitor të gëzuar, harmonizues me pamjen, jo fort të heshtur, duke reflektuar mbi gjithçka që është, dhe gjithçka që ndodh përtej gurgullimës së qetë, të ndjeshme e të paqtë të burimit.
(Jashtë lëndinëzës, jo shumë larg që këtu, ndodhet një botë tjetër, ku lumi Shkumbin rrjedh përherë, ku viçat e zonës prekin udhën jo pak herë në skedarë të planifikuar për therrtoret e Elbasanit, dhe në kalim të ujtë, jo pak herë shajnë një diell të hidhur, që u ngul thikën pas shpine. Lindja dhe ikja, dita jo pak herë lind për ta në mjegull. Perëndimi tretet kur hija nxihet dhe ikja shkon duke marrë „abdes“ mbi Shushicë: pjesa tjetër e saj, mbetet e pakuptueshme, e thellë. Dhe rrethnaja… ajo shtrihet e heshtur tek Pylli i Ri. Era e gërvisht heshtjen e saj, era i ëndërron ëndrrat. Era bërtet si një flaut në gjumin e saj të bardhë dhe të radhë).
Por në lëndinëz janë dhe shtrihen edhe barëra të gjatë, madhështorë, që dielli i ngre dhe i ul rrëmbyeshëm, që vërtiten rreth rrapave të bëjnë histori. Rrënjët japin ritmet, theknorët përkulen pa fllad, ndërsa sinjalet lamentësohen nga ranishtja e butë e lëndinëzës. (Në këtë mënyrë, lëndinëza thur fjalën e saj, transmeton pikëpamjet e saj. E gjithë flora e lëndës është bartëse të lajmeve). Ata nuk thahen me rënie, sepse në lëndinëz nuk ka asnjë rënie. Ato nuk lidhen, nuk veniten, nuk nxihen. Ato bëjnë gjest, përhapin gjendjen shpirtërore, mendjen, duke përcjellë, vërtet, vetë shpirtin e lëndinëzës. Si kurrë më parë, ashtu si do të kenë qenë njëherë, ashtu si ëndërrojnë të mbeten përherë.
Dhe ëndrrat si ëndrra. Ndonjëherë të rrëmbejnë… Dhe lëndinëza vazhdon të mbetet një psherëtimë dhe bari i saj një mbështjellë ëndrrash, vazhdon të imitojë në modele kurioze të paraqitura dikur në tekë e sipër poshtë këtyre rrapave që kanë ndjerë të dehur e dehanakë të çmendur. Shumë larg nga ënrrat dëgjohen bubullimat, bota e ashpër pret përgjigjen e mbetur në ënërr, ndërsa rrapat presin të shpërthejnë turfullimën dhe të bërtasin në erë.
U zgjuan ëndrrat? A bien në gjumë ëndrrat? Edhe ato duan frymë.
Nuk u merret fryma ëndrrave. Ëndrrat ushqehen tek qëndrueshmëria. Qëndrueshmëria, kur nuk është e tillë, bëhet si mjegulla, dhe i mbështjell ëndrrat. Ende ka ënrra… ende ka qëndrueshmëri…
Bari ëndërron të tërheqë këmbët e tij në lëndinëz, e tërë ndjesia pret për tu shndërruar. Dikush do ta bëjë këtë?! Do të ndodh. Ka për të ndodhur… Dora e majtë dhe e djathtë, u hap… U hapën duart… boshtet e hollë u thanë, u rritën. Duke fituar vrullin, tehu ndjek tehun. Fusha po shfaqet si një copë e kafshuar. Pishinëza ka mbetur gojëtharë tek pellgu.
E kjo ndoshta ishte ëndrra. Mos u besoni ëndrrave! Pellgu lëndohej në perëndim, duke pasqyruar diellin. Njëqind metra larg pishinëza u blatua. Edhe një herë bari qëndronte kokëvarrur, duke gëlltitur ëndrra dhe këshilla. Ëndrra e tij u përhap shumë. Pritej dita tjetër....
Ishte ëndërrim i saktë? Isha i qartë. I sapoardhuri gumëzhiu. U duartrokit. U … habit në Byshek. Mbas konfuzionit.
