Agim Vuniqi: Shqiptaro-amerikanët...

Shqiptaro-amerikanët, politika zyrtare e SHBA-së dhe çështja e Kosovës

Konteksti aktual i politikës amerikane ndaj Kosovës

Pavarësia e Kosovës, e shpallur në vitin 2008, mbetet një realitet i pakthyeshëm në terren, por ende i kontestuar në skenën ndërkombëtare. Shtetet e Bashkuara ishin promotori kryesor i ndërhyrjes së NATO-s më 1999 dhe mbështetësi vendimtar në procesin e pavarësimit. Megjithatë, sot roli i Washington-it në çështjet e Kosovës duket më i zbehur sesa në dekadën e parë pas luftës.

Arsyet janë të shumta: Prioritetet e politikës së jashtme janë zhvendosur drejt Indo-Paqësorit, marrëdhënieve me Kinën, konfliktit të vazhdueshëm me Rusinë, dhe menaxhimit të krizave në Lindjen e Mesme. Ballkani shihet më shumë si një çështje e deleguar BE-së.

Politika e brendshme amerikane është thellësisht e polarizuar, duke bërë që Kosova të mos jetë në axhendën kryesore të administratës, përveç rasteve kur tensionet me Serbinë rrezikojnë stabilitetin rajonal.

Fragmentimi në vetë Kosovën: mungesa e konsensusit politik në Prishtinë, akuzat për korrupsion dhe konfliktet mes institucioneve kanë dobësuar narrativën e Kosovës si “historia e suksesit” e ndërhyrjes perëndimore.

Megjithatë, duhet theksuar se mbështetja amerikane për pavarësinë e Kosovës nuk ka ndryshuar kurrë si politikë shtetërore. SHBA vazhdon të garantojë sigurinë përmes pranisë së trupave në KFOR dhe mbështetjes në forume ndërkombëtare, por me më pak investim politik sesa më parë.

Pse mungon një angazhim më i theksuar i SHBA-së ndaj Kosovës?

Ndryshimi i paradigmës strategjike: SHBA nuk e sheh më Ballkanin si zonë krize ekzistenciale, por si periferike, ku BE duhet të marrë drejtimin.

Lodhja diplomatike: pas dy dekadash ndërhyrjesh, Washington-i është më pak i gatshëm të ndërhyjë drejtpërdrejt në çdo përplasje mes Prishtinës dhe Beogradit.

Interesat me Serbinë: Serbia shihet si vend kyç në rajon, i tërhequr mes Perëndimit dhe Rusisë/Kinës. Për këtë arsye, disa qarqe amerikane mendojnë se afrimi me Beogradin është mënyrë për të zvogëluar ndikimin rus, edhe nëse kjo sjell presione ndaj Kosovës.

Mungesa e një lobby të fuqishëm: Ndryshe nga komunitetet e tjera që kanë struktura të konsoliduara për të shtyrë interesat e tyre (si p.sh. lobet armene, greke apo izraelite), shqiptarët në SHBA ende nuk kanë arritur të krijojnë një mekanizëm të unifikuar dhe me peshë të madhe në Kongres.

 Krahasimi me lobin hebre dhe mësimet për shqiptarët

Një nga faktorët më vendimtarë në politikëbërjen amerikane është ndikimi i lobit hebre (pro-izraelit). Organizata si AIPAC (American Israel Public Affairs Committee) kanë arritur të garantojnë një mbështetje të pakushtëzuar për Izraelin nga të dyja partitë politike amerikane. Kjo mbështetje bazohet në disa shtylla:

Unitet i komunitetit përtej ndarjeve partiake.

Përfshirje e hershme e individëve hebrenj në jetën publike amerikane – në Kongres, në qeveri, në media dhe në universitete.

Narrativë historike dhe morale që lidh vlerat amerikane me sigurinë dhe ekzistencën e Izraelit.

Kapacitet financiar dhe organizativ për të mbështetur kandidatët politikë që angazhohen për kauzën e tyre.

Shqiptarët në Amerikë mund të nxjerrin një mësim të qartë: pa një strukturë të fortë lobuese, mbështetja amerikane për Kosovën do të mbetet e pjesshme, e varur nga rrethanat ndërkombëtare dhe jo nga presioni i brendshëm politik në Washington.

Dimensioni historik i marrëdhënieve shqiptaro-hebreje

Këtu shfaqet një mundësi e madhe për të ndërtuar një urë lidhëse me komunitetin hebre dhe lobin izraelit në SHBA. Historia e shqiptarëve me hebrenjtë është një nga episodet më të ndritura të kombit tonë:

Mbreti Zog: Në vitet ’30, kur shumë vende mbyllnin kufijtë ndaj hebrenjve që iknin nga Gjermania naziste, Mbretëria Shqiptare pranoi dhjetëra familje hebreje.

Koha e Holokaustit: Shqipëria ishte vendi i vetëm në Europë ku numri i hebrenjve pas luftës ishte më i madh se para saj. Shqiptarët, të shtyrë nga kodi i nderit (besa), i strehuan dhe i mbrojtën hebrenjtë.

Xhafer Deva, ndonëse figurë e kontestuar në histori, në disa momente ndërhyri për të shpëtuar hebrenj nga deportimi nazist, duke dëshmuar kontradiktën e kohës, por edhe faktin se shumë shqiptarë refuzuan t’i dorëzonin fqinjët e tyre.

Shembuj familjesh të thjeshta: shumë shqiptarë në fshatra dhe qytete të ndryshme rrezikuan jetën e tyre për të shpëtuar hebrenjtë, duke i konsideruar “miq të Zotit”.

Kjo trashëgimi është njohur ndërkombëtarisht. Yad Vashem në Izrael ka nderuar dhjetëra shqiptarë si “Fisnikë të Kombeve” (Righteous Among the Nations). Ky kapital moral është një urë e artë që diaspora shqiptare në SHBA ende nuk e ka përdorur plotësisht për të krijuar aleanca strategjike me komunitetin hebre dhe me lobin izraelit në Amerikë.

 Potenciali i një aleance shqiptaro-hebreje në SHBA

Narrativa e shpëtimit: Historia se si shqiptarët mbrojtën hebrenjtë mund të shndërrohet në një instrument të fuqishëm diplomatik dhe lobues.

Aleanca morale: Duke theksuar paralelet mes mbijetesës së Kosovës dhe mbijetesës së Izraelit, shqiptarët mund të krijojnë një solidaritet moral që rezonon në politikën amerikane.

Mbështetje për Kosovën në Kongres: Duke bashkëpunuar me kongresmenë pro-Izrael dhe me grupet hebreje, mund të garantohet një vëmendje më e madhe për Kosovën.

Ndërveprim kulturor dhe edukativ: Shkëmbimet akademike, promovimi i historisë së shpëtimit të hebrenjve në Shqipëri dhe Kosovë, ekspozitat dhe aktivitetet publike mund të forcojnë lidhjen ndërkomunitare.

Drejt një lobimi më të sofistikuar

Shqiptaro-amerikanët kanë arritur shumë, por rruga drejt një lobimi me ndikim të ngjashëm me atë të komuniteteve të tjera është ende e gjatë. Ky vizion kërkon:

Unitet komunitar përtej ndarjeve partiake e krahinore.

Organizim profesional me struktura të qëndrueshme në Washington.

Aleanca strategjike me komunitetet e tjera, në veçanti me lobin hebre.

Shfrytëzimin e kapitalit moral të trashëguar nga historia e shpëtimit të hebrenjve.

ntegrim të brezit të ri shqiptar-amerikan në politikën dhe administratën amerikane.

Nëse këto hapa realizohen, atëherë Kosova do të ketë një zë më të fortë në Washington, dhe diaspora shqiptare do të kthehet nga komunitet reagues në aktor politik vendimmarrës.proti/Çamërisë.-