Agim Vuniqi: Sheholli dhe rrjeti i errët i infiltrimit në shtetin e Kosovës

Rasti Fatmir Sheholli zbardh lidhjet mes individëve të dyshuar për spiunazh, agjendave të shërbimeve serbe informuese (BIA), mediave online dhe dobësive institucionale që lejojnë publikimin e dokumenteve komprometuese dhe cenimin e sigurisë së shtetit.

Shkruan: Agim Vuniqi

Në këtë analizë do të shqyrtojmë me detaje rastin e Fatmir Shehollit — arrestimin, akuzat, dhe pasojat institucionale — dhe se si ky rast pasqyron prirje më të gjera të ndikimit, naivitetit dhe ndërthurjes së strukturave politike, mediatike dhe të sigurisë në Kosovë.

Ndërthurjet mediatike, dezinformimi dhe ndikimi publik

Ka një rekord të medias që ka publikuar “audiopërgjime” dhe biseda të pretenduara që implikojnë Shehollin në marrëdhënie me Listën Serbe, dhe që ai pretendon të ketë mbështetje të fortë nga Serbia dhe nga politikanë serbë. 

Mediat kosovare raportojnë se Sheholli ka qenë përfitues i fondeve nga AKI (ose “informant fund”) — një raport thotë se midis viteve 2017 dhe 2020, Sheholli ka marrë €639,000 nga AKI, sipas dokumenteve të brendshme, si pagesë për shërbime si informator (ose rol të ngjashëm). Raportet tregojnë se rreth €2 milionë nga fondi për informatorë të AKI—përveç kësaj shumës që Sheholli ka marrë—kanë qenë të shpenzuara pa dokumentacion të mjaftueshëm sipas inspektorit të AKI, dhe që disa prej këtyre fondeve dyshohet të jenë përdorur në mënyra jo të qarta.

Problematikat institucionale, pasojat dhe mesazhi shtetformues

Ky rast – akuzat që janë bërë dhe mënyra si po trajtohen — hedh dritë mbi disa probleme themelore në raportin ndërmjet institucioneve shtetërore, politikës dhe medias në Kosovë. Transparenca, llogaridhënia dhe fondet për informatorë duhet të jenë nën mekanizma kontrolli shumë të fortë për të shmangur abuzimin. Kur përdoren para publike për informatorë, procesi duhet të jetë i dokumentuar dhe i verifikuar, dhe kur ka dyshime, duhet të ketë hetime të pavarura. Ajo që Sheholli dyshohet të ketë bërë — marrja dhe shpërndarja e dokumenteve apo audio-materialeve komprometuese tek mediat — tregon sesi informacioni mund të përdoret si armë politike. Kjo është veçanërisht e rrezikshme kur nuk dihet burimi i informacionit dhe kur nuk verifikohet mjaftueshëm. Ky rast për më tepër pasqyron naivitet institucional ose më mirë me thënë kapje institucionale, ngase persona me profil të dyshimtë – ish-pjesëtarë të shërbimeve të sigurimit gjatë viteve të Serbisë – kanë mundur të manipulojnë ose të kenë marrë privilegje të informatorit ose analistit publik nga institucione që ende nuk kanë sistemin e kontrollit të brendshëm të fortë.

Ky rast është politikisht jashtëzakonisht i ndjeshëm — akuzat për spiunazh me Serbinë prekin themelet e sovranitetit dhe të sigurisë së Kosovës. Është shumë e rëndësishme që procesi gjyqësor të jetë i paanshëm dhe transparent, dhe të mos përdoret si mjet për sulme politike. Mediat kanë përgjegjësi të madhe që të verifikojnë burimet, të sqarojnë të dhënat, dhe të mos nxërrejnë përfundime pa prova të forta. Publikimi i audio-materialeve pa kontekst ose pa provë të verifikuar mund të ushqejë dezinformim dhe të polarizojë opinionin publik.

Versioni i plotë analitik me mesazhin për shtetin

Ky rast i Fatmir Shehollit duhet të shërbejë si alarm për institucionet e Kosovës — për ta kuptuar, menaxhuar dhe parandalur rrjetin e ndikimit që përdor mekanizma informatorësh, media, dhe dyshime për spiunazh për të destabilizuar funksionimin normal të shtetit.

Shteti duhet të ndërmarrë hapa si: Reforma e mekanizmave të inteligjencës dhe hetimeve — me qeverisje të qartë, kontrolle të brendshme, auditime, dhe transparencë për përdorimin e fondeve për informatorë. Institucione si AKI duhet të kenë ligje robuste që caktojnë kush mund të jetë informator, si të verifikohet ai, dhe si të ruhet dokumentacioni. Përforcim i sistemit gjyqësor — që çdo person i akuzuar për krime të rënda kundër sigurisë së shtetit, përfshirë spiunazhin, të ketë proces gjyqësor të drejtë, me të drejtë për mbrojtje dhe transparencë, por edhe me respekt për sekretin shtetëror aty ku kërkohet. Përgjegjësi mediatike — mediat që publikojnë dokumente sensitive apo audio-materiale të dyshimta duhet të jenë të gatshme të shpjegojnë burimin, verifikimin, dhe të publikojnë reagime ose përgjigje nga palët e akuzuara. Redaksitë duhet të kenë standarde profesionale për verifikim të informacionit. Pastrimi politik dhe institucional — aparateve politike u duhet të jenë të vetëdijshme për rreziqet e përdorimit instrumental të individëve me profile kontroverse; duhet të mos jenë të gatshëm të shpërblejnë ndikime të dyshimta për prestigj, akses medial apo përfitime personale. Konsolidimi i identitetit shtetëror dhe sovranitetit — Kosova nuk mund të qëndrojë në gjendje të pasigurisë informacionale, ku persona që dyshohen për lidhje me shërbimet e sigurisë të vendeve tjera mund të kenë qasje në informacion që mund të përdoret për gjuhë politike ose për destabilizim.

Pra rasti i Shehollit nuk është vetëm një rast individual; ai është reflektim i sfidave të mëdha që Kosovën e kanë ndjekur që nga paslufta — influenca e ish-struktura të sigurimit, kapacitetet e kufizuara të institucioneve për të menaxhuar informacionin shumë të ndjeshëm, dhe nevoja urgjente për reformë të thellë institucionale. Për të ndërtuar shtetin që pretendojmë të jemi — shtet ligjor, me institucione që i respektojnë qytetarët dhe sigurinë e tyre — ky lloj pastrimi nuk është zgjedhje, është domosdoshmëri.