Agim Vuniqi: Afera “Telekom Srbija” dhe hijet mbi Kosovën midis faktit dhe spekulimit

Nga Agim Vuniqi

Në fund të viteve ’90, një marrëveshje gjigante ekonomike u kthye në oksigjen për regjimin e Slobodan Millosheviqit, duke pasur ndikim të drejtpërdrejtë mbi zhvillimet politike e ushtarake në Kosovë. Fjala është për aferën “Telekom Srbija”, një ndërhyrje financiare ku përfitues i vetëm ishte regjimi i Beogradit, ndërsa viktima e drejtpërdrejtë mbeti populli i Kosovës.

Milionat që shpëtuan Millosheviqin

Më 1997, Telecom Italia bleu 29% të aksioneve të Telekom Srbija për 893 milion marka gjermane, ndërsa OTE e Greqisë mori 20% të tjera për rreth 624 milion marka. Së bashku, këto marrëveshje derdhën mbi 1.5 miliard marka në arkën e Beogradit. Wall Street Journal dhe njoftimet zyrtare të kompanive konfirmojnë këto shifra dhe datat e transaksionit. Këto para shërbyen për të paguar pensionet e vonuara, pagat e sektorit publik dhe për të blerë kohë politike për Millosheviqin.

Miqtë perëndimorë të Beogradit

Pas dorëheqjes nga qeveria britanike, ish-ministri i Jashtëm Douglas Hurd dhe ish-drejtoresha politike Pauline Neville-Jones u angazhuan me NatWest Markets. The Guardian shkruante se ata ndërmjetësuan marrëveshje financiare që u interpretuan si “mbështetje për regjimin e Millosheviqit” në një moment kritik. Edhe pse pa pasoja penale, ky episod u konsiderua skandal moral dhe politik në Britani.

Maslovariqi – kanali mes Vatikanit dhe Beogradit

Një tjetër figurë kyçe ishte Dojčilo Maslovarić, ambasador i Jugosllavisë në Selinë e Shenjtë. Dokumentet zyrtare të Vatikanit vërtetojnë akreditimin e tij më 25 prill 1996. Ai përshkruhet nga La Repubblica dhe burime parlamentare italiane si një “kanal i qetë” mes Beogradit dhe Romës, mik i Millosheviqit dhe pjesë e marrëveshjeve që siguruan ndikimin italian në krizën e Kosovës.

Ibrahim Rugova mes presionit dhe shpëtimit

Pranvera e vitit 1999 e gjeti presidentin e Kosovës, Ibrahim Rugova, nën arrest shtëpie në Prishtinë. The Guardian raportoi se Rugova u detyrua të shfaqej në takime me Millosheviqin, të cilat u përdorën për propagandë. Raportet e IWPR dhe dokumentet e Tribunalit të Hagës (ICTY) dëshmojnë se më 4 maj 1999, Rugova dhe familja e tij u lejuan të largoheshin drejt Romës me ndërmjetësim jugosllavo-italian. Kjo lëvizje interpretohet si pjesë e kanaleve të fshehta Roma–Beograd, ku Maslovariqi luajti rol vendimtar.

Çfarë mbetet e pa provuar

Në shtypin kosovar pasluftës janë hedhur akuza se “fondet e aferës së Telekomit” mund të kenë financuar LDK-në dhe se një pjesë e tyre janë kanalizuar përmes Bankës Dardania në Tiranë. Megjithatë, deri më sot nuk ka dokumente bankare, vendime gjyqësore apo hetime të mediave ndërkombëtare që ta mbështesin këtë pretendim. Pa prova primare, këto mbeten spekulime.

Afera “Telekom Srbija” është një shembull i qartë se si interesat financiare ndërkombëtare shpëtuan një regjim kriminal, duke ndikuar drejtpërdrejt në Kosovë. Fakti që Millosheviqi mbijetoi deri më 2000, pagoi ushtrinë dhe policinë që kryen krime të tmerrshme në Kosovë, lidhet drejtpërdrejt me miliardat e Telekomit.

Por sa i përket akuzave për financimin e LDK-së dhe Ibrahim Rugovës nga kjo aferë – ato mbeten të pa provuara. Pa dokumente të hapura dhe hetime serioze, është detyrë e historianëve, gazetarëve dhe vetë partive politike të ndriçojnë këtë periudhë të errët. Transparenca është e vetmja mënyrë për të ndarë faktin nga spekulimi.