Robert Martiko: POEZIA SI NJË AKT INTUITE, NJË ÇAST I VETËDIJES, PËR TË NXJERRË KUPTIM NGA GJËRAT E JETËS

Prof Dr Fatmir Terziu
May 27
2 min read

Rreth poezisë “Vajzat kanë mërguar...”, me autor Timo Mërkuri

Poezia “Vajzat kanë mërguar...” është një rrëfim i ndjeshëm për një përvojë intime të mungesës, që nuk artikulohet përmes ngjarjeve, por përmes ndjesive që rrjedhin ngadalë, si një kohë e brendshme që s’matet me orë, por me ndjenja. Trëndafili i bardhë që nusëron në pragun e shtëpisë është një shenjë që nuk i përket thjesht botës fizike, por është e ngarkuar me kujtime, me emocione që zgjaten në vetëdijen e poetit si rrjedhë e vazhdueshme.

Kjo përvojë mund të shihet përmes syrit të Bergson, i cili e kundërshton konceptin racional të kohës si ndarje mekanike dhe lineare, duke theksuar se jeta e vërtetë përjetohet përmes një kohë të brendshme të pandashme, e cila rrjedh si një muzikë e vazhdueshme. Mungesa e vajzave nuk është vetëm një fakt social apo demografik, por është një zgjatje e një ndjenje që mbështjell të gjithë qenien e subjektit lirik. Trëndafili në prag nuk është një lule – ai është simboli i një ndjenje që jeton në vetëdije, në kujtesë, në atë Kohë që Bergson do ta quante e brendshme, intuitive dhe jetësore.

Përmes kësaj perspektive, vargu “Por unë s’mund ta këpus / se s’kam kujt t’ia dhuroj” nuk është shprehje e një akti të thjeshtë ngurrimi apo dëshpërimi, por është shprehje e një ndjenje që nuk mund të ndahet nga rrjedha e shpirtit të njeriut. Poeti nuk i jep zë kohës së jashtme, por përjetimit të brendshëm të një boshllëku që rrjedh në vetëdije – një boshllëk që nuk shërohet me veprime, por me kuptim.

Në këtë perspektivë, poezia nuk është thjesht një elegji për të shkuarën, por një akt intuite i jetës, një moment i thellë i vetëdijes, ashtu siç Bergson e përkufizon përjetimin autentik të kohës dhe të qenies.

VAJZAT KANË MËRGUAR…

Nga Timo Mërkuri

... e te pragu i shtëpisë sime

një trëndafil i bardhë nusëron.

Mëngjeseve kur nisem për rrugë

më përcjell me dënesa e lot.

E diç më thotë mes psherëtimave.

Por unë s'mund ta këpus

se s’kam kujt t'ia dhuroj.