Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Nga individë të jashtëzakonshëm drejt skuadrës së munguar shqiptare

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

Shqiptarët, si një ndër popujt më të lashtë të Ballkanit dhe Evropës, kanë dëshmuar në mënyrë të përsëritur se zotërojnë energji, talent, inteligjencë dhe guxim të jashtëzakonshëm. Nga shkencëtarët e shquar në diasporë, artistët e famshëm në skenën botërore, sportistët që ngrejnë flamurin kuqezi në majat e medaljeve, e deri te figurat politike e kulturore, individi shqiptar është provuar si një fuqi e pamohueshme.

Megjithatë, historia jonë kolektive shpesh është histori humbjesh, vonesash dhe dështimesh. Arsyeja kryesore lidhet me faktin se shqiptarët kanë nxjerrë individë të jashtëzakonshëm, por shumë rrallë kanë ditur të ndërtojnë skuadra të suksesshme.

Fuqia e individit shqiptar

-Në kulturë e art: Ismail Kadare e ngriti letërsinë shqiptare në skenën evropiane, ndërsa Dua Lipa e Rita Ora janë bërë ambasadore moderne të kombit në muzikën botërore.

-Në sport: Granit Xhaka, Xherdan Shaqiri, Majlinda Kelmendi dhe shumë të tjerë kanë fituar medalje olimpike e trofe ndërkombëtare.

-Në shkencë: Akademikë e studiues shqiptarë në Harvard, Oxford, MIT dhe universitete të tjera prestigjioze kontribuojnë në mjekësi, teknologji dhe shkencat shoqërore.

-Në diasporë: Biznesmenë e profesionistë shqiptarë kanë ngritur kompani të fuqishme në Zvicër, Gjermani, SHBA e Itali, duke dëshmuar vlerat e punës dhe zgjuarsisë individuale.

Ky potencial vërteton se shqiptari si individ nuk ka asgjë më pak se popujt e mëdhenj të botës.

Pse na mungon skuadra e suksesshme?

-Në politikë: Shqipëria pas vitit 1990 është shembulli klasik i dështimit të skuadrës politike kombëtare – përçarje ekstreme, mungesë konsensusi dhe institucione të brishta. Në Kosovë, partitë pas shpalljes së pavarësisë (2008) shpesh kanë sakrifikuar interesin shtetëror për interesa të ngushta partiake, duke i dhënë Serbisë hapësirë për të frenuar njohjet dhe integrimin ndërkombëtar.

-Në sport: Futbollistët shqiptarë janë dalluar në klubet evropiane, por vetëm kur kombëtarja e Shqipërisë u shndërrua në një skuadër të bashkuar, erdhi suksesi i madh i Euro 2016.

-Në ekonomi: Diaspora shqiptare është një ndër më të fuqishmet në Evropë, por mungesa e një rrjeti të organizuar e ka penguar transformimin e kapitalit financiar në projekte kombëtare madhore. Ndryshe nga armenët apo hebrenjtë, shqiptarët ende nuk kanë ngritur një “ligë ekonomike” transnacionale.

-Në kulturë e shoqëri: Shpesh është vërejtur fenomeni i xhelozisë dhe pengimit të tjetrit. Në vend të mbështetjes, talentet detyrohen të kërkojnë përkrahje jashtë vendit.

Shkaqet kryesore

-Trashëgimia historike e përçarjes krahinore, fetare dhe klanore.

-Egoizmi dhe individualizmi, ku secili dëshiron të udhëheqë, por pak kush pranon të ndajë përgjegjësinë.

-Institucione të dobëta që nuk kanalizojnë energjinë e individëve në struktura kolektive.

-Mentaliteti i rivalitetit, ku suksesi i një shqiptari shpesh shihet si kërcënim, jo si arritje e përbashkët.

Shembuj pozitivë të bashkimit

-Lidhja e Prizrenit (1878): një projekt kombëtar për mbrojtjen e interesave shqiptare.

-Shpallja e Pavarësisë (1912): elitat shqiptare, pavarësisht dallimeve, u bashkuan për një kauzë historike.

-UÇK-ja (1997–1999): një skuadër e organizuar që arriti lirinë e Kosovës.

-Euro 2016: kombëtarja e futbollit tregoi fuqinë e bashkimit në arenën ndërkombëtare.

Çfarë na nevojitet sot?

-Në politikë: një kulturë e re konsensusi, ku çështjet madhore kombëtare trajtohen mbi interesat partiake.

-Në ekonomi: krijimi i një rrjeti global ekonomik shqiptar, të ngjashëm me modelin hebraik apo armen.

-Në shkencë e kulturë: ngritja e instituteve dhe akademive kombëtare që mbledhin mendjet më të ndritura shqiptare.

-Në shoqëri: kultivimi i solidaritetit, ku arritja e njërit të shihet si arritje e të gjithëve.

Individi shqiptar ka treguar vazhdimisht madhështi, por pa skuadër nuk ka komb të suksesshëm. Historia na mëson se sa herë që jemi bashkuar, kemi arritur fitore të mëdha; sa herë që jemi përçarë, kemi humbur terren. Sfida e së sotmes nuk është më mungesa e individëve të talentuar, por krijimi i skuadrës kombëtare shqiptare – në politikë, ekonomi, kulturë e diplomaci. Vetëm kështu suksesi individual do të shndërrohet në sukses kombëtar të qëndrueshëm.