Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Me rastin e 4 Korrikut

Me rastin e 4 Korrikut – Ditës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës

SHTETET E BASHKUARA TË AMERIKËS – PROTEKTORI SUPREM I REPUBLIKËS SË KOSOVËS NË TË DREJTËN NDËRKOMBËTARE POZITIVE

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

(Ekspert i së drejtës publike- ndërkombëtare)

1. Roli historik dhe juridik i SHBA-ve në lindjen e shtetësisë së Kosovës

Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë luajtur një rol determinant në të gjitha fazat e procesit të shtetformimit të Republikës së Kosovës – nga çlirimi ushtarak e deri te afirmimi ndërkombëtar. Ndërhyrja humanitare e vitit 1999, e realizuar nën udhëheqjen e SHBA-ve në kuadër të NATO-s, përbën një pikë kthese në historinë e së drejtës ndërkombëtare dhe një precedent juridiko-politik me efekte afatgjata në të drejtën e ndërhyrjes për qëllime humanitare.

E bazuar në doktrinën e “Përgjegjësisë për të mbrojtur” (Responsibility to Protect), ndërhyrja në Kosovë e tejkaloi paradigmën klasike të sovranitetit si pengesë absolute dhe afirmoi të drejtën e komuniteteve të shtypura për mbrojtje ndërkombëtare. Roli udhëheqës i SHBA-ve në këtë transformim konceptual dhe praktik të të drejtës ndërkombëtare e ka pozicionuar këtë shtet si arkitektin kryesor të së drejtës moderne për ndërhyrje në rastet e shkeljeve sistematike të të drejtave të njeriut.

Përmes Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, u vendos administrata ndërkombëtare në Kosovë, duke e tejkaluar juridikisht kornizën e integritetit territorial të ish-Jugosllavisë. Ky rregjim ndërkombëtar ia delegoi UNMIK-ut autoritetin ekzekutiv dhe legjitimoi gradualisht ushtrimin e së drejtës për vetëvendosje nga populli i Kosovës, që kulmoi me shpalljen e pavarësisë më 17 shkurt 2008. Në të gjitha këto zhvillime, SHBA-të vepruan jo vetëm si aktorë strategjikë, por si garantë të së drejtës natyrore për liri dhe të drejtës ndërkombëtare pozitive për vetëvendosje.

2. SHBA-të si garantuese të së drejtës për vetëvendosje dhe të paqes ndërkombëtare

Mbështetja e palëkundur e Shteteve të Bashkuara ndaj shtetësisë së Kosovës është thellësisht e harmonizuar me parimet dhe normat themelore të së drejtës ndërkombëtare pozitive, të mishëruara në dokumente dhe instrumente themelore, si:

-Neni 1(2) i Kartës së Kombeve të Bashkuara, që sanksionon të drejtën e popujve për vetëvendosje;

-Akti Final i Helsinkit (1975), që ndalon ndryshimet territoriale me forcë;

-E drejta ndërkombëtare zakonore për mbrojtjen e të drejtave themelore të njeriut dhe për ndalimin e gjenocidit;

-Opinioni këshillimor i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (2010), i cili konfirmon se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk është në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare.

Në këtë optikë, SHBA-të janë pozicionuar si garantuese substanciale të së drejtës për vetëvendosje, duke kontribuar njëkohësisht në ruajtjen e paqes dhe sigurisë në një rajon të brishtë, të mbingarkuar nga trashëgimia e autoritarizmit dhe dhunës etnike. Mbështetja e tyre nuk është e motivuar vetëm nga konsiderata strategjike, por është e rrënjosur në filozofinë politike dhe juridike të mbrojtjes së të drejtave të popujve ndaj shtypjes strukturore.

3. SHBA-të dhe ndërtimi i shtetit funksional të Kosovës

Pas shpalljes së pavarësisë, angazhimi i SHBA-ve kaloi në një fazë themelore të shtetndërtimit demokratik dhe funksional të Kosovës. Nëpërmjet USAID-it, Departamentit të Shtetit dhe përfaqësive të specializuara diplomatike dhe zhvillimore, SHBA kanë kontribuar ndjeshëm në:

-Krijimin e një administrate publike transparente, efikase dhe me standarde të llogaridhënies;

-Themelimin dhe transformimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) drejt një ushtrie profesionale, multietnike dhe në përputhje me standardet e NATO-s;

-Reforma gjithëpërfshirëse në sistemin gjyqësor, përmes përmirësimit të kornizës ligjore dhe trajnimit profesional të gjyqtarëve e prokurorëve;

-Hartimin dhe zbatimin e Kushtetutës së Republikës së Kosovës (2008), që inkorporon në mënyrë të avancuar parimet e së drejtës ndërkombëtare dhe të drejtave të njeriut.

Këto përpjekje kanë kontribuar në krijimin e një shteti me legjitimitet të brendshëm demokratik dhe me subjektivitet gjithnjë e më të konsoliduar ndërkombëtar.

4. SHBA-të si mburojë ndërkombëtare e shtetësisë së Kosovës

Në një rend ndërkombëtar të karakterizuar nga pasiguria dhe polarizimi gjeopolitik, shtetet e reja, të vogla dhe të papërfunduara në aspektin e subjektivitetit të plotë ndërkombëtar, si Kosova, janë veçanërisht të cenueshme. Në këtë kontekst, SHBA-të përfaqësojnë një mburojë të fuqishme juridike, politike dhe ushtarake për Kosovën, përmes:

-Pranisë së qëndrueshme ushtarake në territorin e Kosovës (si Camp Bondsteel dhe pjesëmarrja në KFOR);

-Aktivizmit diplomatik për pengimin e iniciativave të shteteve jo-njohëse që synojnë delegjitimimin ndërkombëtar të Kosovës;

-Mbështetjes për anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare si Këshilli i Evropës, NATO, INTERPOL dhe, në perspektivë, Bashkimi Evropian.

Këto veprime e kanë pozicionuar SHBA-në si shtyllën kryesore të sigurisë ndërkombëtare të Kosovës dhe si një aleat jetik për afirmimin e mëtejshëm të shtetësisë së saj.

5. SHBA – garancia më e lartë për ekzistencën shtetërore të Kosovës

Në një epokë ku arkitektura ndërkombëtare sfidohet nga aktorë revizionistë dhe nga doktrina të selektive të mosnjohjes, partneriteti strategjik me SHBA-të përbën thelbin e sigurisë ekzistenciale të Republikës së Kosovës. Ky raport nuk është thjesht bashkëpunim politik, por një element përbërës i themeleve shtetformuese të Kosovës.

Çdo përpjekje për ta relativizuar ose për ta “balancuar” këtë marrëdhënie me aktorë që nuk e njohin ekzistencën e Kosovës përfaqëson një rrezik real për sovranitetin, stabilitetin dhe zhvillimin demokratik të saj.

Në këtë 4 Korrik, populli i Kosovës jo vetëm që bashkëndan festën e pavarësisë së SHBA-ve, por afirmon mirënjohjen e thellë për rolin vendimtar që ky shtet ka pasur – dhe vijon të ketë – në mbijetesën dhe përparimin e Republikës së Kosovës. SHBA nuk janë vetëm një aleat – janë protektori suprem i shtetësisë së Kosovës në të drejtën ndërkombëtare pozitive dhe në ndërgjegjen kolektive të qytetarëve të saj.

On the Occasion of July 4th – Independence Day of the United States of America

THE UNITED STATES OF AMERICA – THE SUPREME PROTECTOR OF THE REPUBLIC OF KOSOVO IN POSITIVE INTERNATIONAL LAW

Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

(Expert in Public and International Law)

1. The Historical and Legal Role of the U.S. in the Birth of Kosovo’s Statehood

The United States of America has played a decisive role in all phases of the state-building process of the Republic of Kosovo – from military liberation to international affirmation. The humanitarian intervention in 1999, led by the United States within the framework of NATO, represents a turning point in the history of international law and a legal-political precedent with long-term effects on the doctrine of humanitarian intervention.

Based on the doctrine of the “Responsibility to Protect,” the intervention in Kosovo surpassed the classical paradigm of sovereignty as an absolute barrier and affirmed the right of oppressed communities to international protection. The U.S.’s leading role in this conceptual and practical transformation of international law positioned it as the principal architect of the modern right to intervene in cases of systematic human rights violations.

Through UN Security Council Resolution 1244, an international administration was established in Kosovo, legally surpassing the framework of the territorial integrity of the former Yugoslavia. This international regime delegated executive authority to UNMIK and gradually legitimized the exercise of the right to self-determination by the people of Kosovo, culminating in the declaration of independence on February 17, 2008. In all these developments, the United States acted not only as a strategic actor but as a guarantor of the natural right to freedom and the positive international law of self-determination.

2. The U.S. as Guarantor of the Right to Self-Determination and International Peace

The unwavering support of the United States for Kosovo’s statehood is deeply aligned with the principles and norms of positive international law, enshrined in fundamental documents and instruments such as:

-Article 1(2) of the United Nations Charter, which enshrines the right of peoples to self-determination;

-The Helsinki Final Act (1975), which prohibits territorial changes by force;

-Customary international law for the protection of fundamental human rights and the prohibition of genocide;

-The Advisory Opinion of the International Court of Justice (2010), which confirmed that Kosovo’s declaration of independence does not violate international law.

From this perspective, the United States is positioned as a substantial guarantor of the right to self-determination, while simultaneously contributing to the maintenance of peace and security in a fragile region burdened by a legacy of authoritarianism and ethnic violence. Their support is not solely driven by strategic considerations but is rooted in the political and legal philosophy of protecting the rights of peoples against structural oppression.

3. The U.S. and the Construction of a Functional State in Kosovo

Following the declaration of independence, U.S. engagement entered a foundational phase of democratic and functional state-building in Kosovo. Through USAID, the State Department, and specialized diplomatic and developmental missions, the United States has significantly contributed to:

-Establishing a transparent and efficient public administration with accountability standards;

-Founding and transforming the Kosovo Security Force (KSF) into a professional, multiethnic army aligned with NATO standards;

-Comprehensive reforms in the judicial system through legal framework improvement and the professional training of judges and prosecutors;

-Drafting and implementing the Constitution of the Republic of Kosovo (2008), which incorporates advanced principles of international law and human rights.

These efforts have helped establish a state with internal democratic legitimacy and increasingly consolidated international subjectivity.

4. The U.S. as an International Shield of Kosovo’s Statehood

In an international order marked by uncertainty and geopolitical polarization, new and small states lacking full international subjectivity, such as Kosovo, are particularly vulnerable. In this context, the United States serves as a powerful legal, political, and military shield for Kosovo through:

-A stable military presence on Kosovo’s territory (e.g., Camp Bondsteel and participation in KFOR); 

-Diplomatic activism in blocking the initiatives of non-recognizing states aimed at undermining Kosovo’s international legitimacy;

-Support for Kosovo’s membership in international organizations such as the Council of Europe, NATO, INTERPOL, and, in the future, the European Union.

These actions have positioned the U.S. as the cornerstone of Kosovo’s international security and a vital ally in the further affirmation of its statehood.

5. The U.S. – The Highest Guarantee of Kosovo’s State Existence

In an era where the international architecture is challenged by revisionist actors and selective doctrines of non-recognition, the strategic partnership with the United States constitutes the essence of Kosovo’s existential security. This relationship is not merely political cooperation but a fundamental component of Kosovo’s state-building foundations.

Any attempt to relativize or “balance” this relationship with actors that do not recognize Kosovo’s existence represents a real threat to its sovereignty, stability, and democratic development.

On this July 4th, the people of Kosovo not only join in celebrating U.S. Independence Day, but also affirm their profound gratitude for the decisive role this nation has played – and continues to play – in the survival and advancement of the Republic of Kosovo.

The United States is not merely an ally – it is the supreme protector of Kosovo’s statehood in positive international law and in the collective consciousness of its citizens.