Petrit Malushi: Ylli Gani Zaimi, heroizmi në stuhi

Prof Dr Fatmir Terziu
Oct 23
10 min read

Brezat përcjellin heroizmat

Nga Petrit Malushi

Tek pasardhësit, heroizmat dhe emrat e heronjve që i kryejnë ato, brezat i përcjellin me krenari. Jo kushdo mund të kryejë heroizëm. Koha ecën. Heronjtë kanë kohën e tyre. Atë të heroizmit. Ylli Gani Zaimi është një ndër këta heronj. Emrin e fshatit Alipostivan, në kohën që po jetojmë, e dëgjon të flitet në të gjitha hapësirat ku jetojnë shqiptarë, brenda Shqipërisë dhe përtej kufijve shtetërorë. Kjo, sepse emri i këtij fshati lidhet me Teqenë e Madhe të Alipostivanit si vend pelegrinazhi jo vetëm për besimtarët myslimanë, por edhe për besimtarë të tjerë. Ndërtesa e re e kësaj Teqeje është ngritur tek i njëjti vend ku para vitit 1967 ishte teqeja e vjetër. Një kontribut të veçantë për ngritjen e kësaj teqeje ka dhënë Baba Hekuran Nikollari, i cili shërbeu aty me besnikëri deri në fund të jetës së tij.

Familja e Gani Asllan Zaimit

Në fshatin Alipostivan, bashkë me familje të tjera, jetojnë edhe ato me mbiemër Zaimi. Një prej këtyre familjeve është edhe ajo e Gani Asllan Zaimit. Gjatë Luftës Nacional-Çlirimtare, në vitin 1944, në familjen e Asllanit qëndruan disa ditë Mustafa Matohiti dhe Meleq Gosnishti. Asllani u kërkoi atyre që të dilte me ta partizan. Ata e kthyen, duke i thënë se ke familjen për të mbajtur, por me ne le të vijë Ganiu. Kështu Ganiu doli partizan, në Brigadën e Gjashtë Sulmuese. Luftoi në krah të Mustafait dhe Meleqit në Kalanë e Margëlliçit, në Patos, ku ata të dy, dhanë jetën për çlirimin e Shqipërisë. Pas mbarimit të luftës, në vitin 1945, Ganiu(15.6.1920-25.3.2013),u martua me Sheqere Çoban Malushin(16,3,1927-16.5.2022), nga fshati Leskovec. Në familjen e re të tyre erdhën në jetë gjashtë fëmijë, pesë djem dhe një vajzë. Nekiu, Novruzi, Hëna, Ylli dhe Fitimi e Agimi, që janë binjakë. Pas vitit 1990 Gani Zaimi bashkë me fëmijët u shpërngulën nga Alipostivani dhe u vendosën te pronat e tyre në Kuqar, buzë rrugës automobilistike Këlcyrë-Përmet-Tri Urat. Të dy prindërit pleqëruan me familjen e Agimit. Ganiu u nda nga jeta në moshën 93-vjeçare, ndërsa Sheqerja në moshën 95-vjeçare.

Ylli Gani Zaimi

Ylli lindi në vitin 1954, në datën 4 prill. Ciklin e ulët të arsimit tetëvjeçar e nisi dhe e përfundoi në vendlindje gjatë viteve 1961-1965. Ciklin e lartë, nga klasa e pestë deri në të tetë e kreu në fshatin Seniçan gjatë viteve 1965-1969. Por klasën e pestë e nisi në Piskovë. Pas tre muajsh u hap shkollë e re tetëvjeçare në fshatin Seniçan dhe fëmijët e Alipostivanit menjëherë kaluan tek kjo shkollë, duke u shkëputur nga Piskova. Me përfundimin e klasës së tetë, edhe pse ende fëmijë, filloi të punojë në kooperativë duke kryer punë të ndryshme në bujqësi.

Kryerja e shërbimit ushtarak

Në vitit 1972, më 25 gusht u thirr për kryerjen e shërbimit të detyrueshëm ushtarak, në mbrojtjen e kufirit. Ushtrinë e kreu në rrethin e Sarandës. E përfundoi më 10 dhjetor 1974. Përcjellja e djemve ushtarë për çdo familje ishte një ngjarje e veçantë. Po kështu ishte edhe pritja, pas përfundimit të ushtrisë. Natën e fundit, para nisjes, shtrohej darkë. Dhoma e pritjes mbushej me miq e të ftuar. Atmosfera bëhej e ngrohtë, gazmore me këngë e valle dhe ngritje dollish. Nisja për kryerjen e ushtrisë mbarte krenarinë se djali tani konsiderohej i rritur dhe i pjekur, por nga ana tjetër ishte edhe meraku i të papriturave që mund t’i ndodhnin gjatë kryerjes së shërbimit ushtarak. Edhe Ylli u përcoll sipas këtij zakoni. Fati e solli që unë Petrit Malushi (autor i këtij shkrimi) të isha në këtë darkë përcjellje, të cilën e ruaj në kujtesë ashtu si edhe disa episode të tjera. Ylli Zaimin, unë e kam djalë halle dhe ai më ka djalë dajoje, pra jemi kushërinj të parë. Në moshë ishte një vit më i madh se unë. Atëhere jetoja në qytetin e Fierit dhe punoja në naftë. Në muajin gusht isha me lejë të zakonshme, të cilën po e kaloja te xhaxhai im, Mitat Malushi, në fshatin Leskovec të Këlcyrës. Kështu bashkë me xhaxhanë shkova në Alipostivan për të përcjellë Yllin. Të nesërmen në mëngjes, Yllin për në Degën Ushtarake në Përmet, e shoqëroi babai i tij Ganiu dhe unë, sepse do të kthehesha për në Fier. Të tre udhëtuam në këmbë nga Alipostivani deri në Piskovë. Ylli mbante një çantë doku në shpinë, ku nënë Sheqerja i kishte futur kulaç, zog të skuqur, mish qingji, baklava e byrek që ai të ushqehej deri sa të shkonte në repart. Nga Piskova deri në Përmet udhëtuam me autobuzin e linjës Këlcyrë-Përmet. Udhëtimin të tre nuk e ndiemë fare. Ylli ishte një djalë gazmor, fjalëëmbël, i qeshur dhe me humor. Arritëm te Dega Ushtarake, në oborrin e së cilës ishin disa oficerë që i orientonin rekrtutët. Jashtë rrethimit të degës ushtarake qëndronin shumë familjarë, të cilët përcillnin djemtë e tyre. Xha Ganiu dhe unë, të dy, pritëm deri sa u nis kamioni ku hipi Ylli. U përshëndetëm për të fundit herë, ai nga karroceria e kamionit që po nisej drejt Sarandës dhe ne nga toka. U ndava edhe me xha Ganiun që do të kthehej në Alipostivan, ndërsa unë hipa në autobuzin e linjës Përmet-Fier. Në datën 10 dhjetor 1974, Ylli përfundoi shërbimin e detyrueshëm ushtarak dhe u kthye pranë familjes. Njëzetvjeçar i fuqishëm, trupdrejtë e shtatlartë, energjitë e moshës rinore i vuri në ndihmë të familjes, pa pretenduar të largohej prej fshatit, duke iu bërë krah babait Gani, nënës Sheqere, dy vëllezërve më mëdhenj në moshë, Neki e Novruz, motrës Hëna dhe dy vëllezërve binjakë Agim e Fitim, më të vegjël se ai. Vazhdoi të punonte me shumë përkushtim, vizion e ëndrra.

Çasti fatal

Viti 1975. Muaji Nëntor. Data 19. Dita e Mërkurë. Ora trembëdhjetë. Pasdite. Fshati Alipostivan. Rrethi Përmet. Stuhi dhe rrebesh shiu i paparë. Në Malin e Grëmit, tek Përroi i Madh tufa e bagëtive të fshatit Alipostivan, me rreth 350 kokë rrezikohej të mbytej. Barinjtë kërkonin ndihmë. Gjashtëmbëdhjetë të rinj, me në krye sekretarin Novruz Zaimi, që ishin në mbledhjen e brigadës ku po diskutonin probleme të ndryshme, dolën dhe u nisën për të shpëtuar bagëtitë. Të rinjtë u përballën me forcat e natyrës, shiun, erën, bubullimat e vetëtimat, ujin e rrëmbyeshëm, gurët dhe shkëmbinjtë që shkëputen nga faqja e thepisur e malit. Luftë me stuhinë dhe heroizëm. Në një çast Ylli Gani Zaimi, i riu njëzet e një vjeçar, kryen aktin e lartë të heroizmit. Për të shpëtuar bagëtitë e tufës nga stuhia dhe mbytja, jep jetën.

Novruz Zaimi

rrëfen…

Vëllai i Yllit, Novruz Zaimi nuk mund ta fshijë kurrësesi nga kujtesa çastin tragjik kur Ylli humbi jetën. “Në datën 19 nëntor 1975,- tregon Novruzi,- ishim në një mbledhje brigade në fshat ku po diskutoheshin probleme të ndryshme për mbarëvajtjen e punëve. Rreth orës trembëdhjetë (një pasdite) filloi një stuhi e fortë me shumë shi dhe erë të fuqishme. Ndërkohë dëgjojmë zërin e çobanit të bagëtive të fshatit, Isa Jaho, që po thërriste për ndihmë të shpëtonte bagëtitë nga stuhia, të cilat i kishte çuar për të kullotur në Malin e Grëmit. Bagëtitë për t’u kthyer duhej të kalonin te Përroi i Madh, që në ato momente ishte me sasi të jashtëzakonshme uji dhe shumë i rrëmbyeshëm e i pakalueshëm. Menjëherë të gjithë të rinjtë dolëm nga mbledhja dhe të organizuar u nisën ku ishin bagëtitë. Ishim rreth gjashtëmbëdhjetë: Novruz Zaimi, Ylli Zaimi, Ëngjëll Hasimi, Xhelal Elmazi, Syrjai, Bashkimi, Isai, Vladimiri, Shpëtimi, Xhaferi, Neimi, Bilbili, Luani, Halimi, Xhevair Çuçali dhe Demir Elmazi. Unë isha sekretar rinie dhe kisha peshë e përgjegjësi më shumë. Në duar morëm vegla pune sopata e të tjera dhe drurë të cilat do të na duheshin për të ndërtuar ndonjë mbikalim provizor te përroi. Arritëm. Bagëtitë ishin në anën përmatanë përroit, rrëzë malit me terren të pjerrët dhe të thepisur. Me shpejtësi filluam vendosjen e trarëve dhe drurëve që kishim, në një vend ku përroi ishte më i ngushtë. Premë edhe disa degë të tjera dhe arritëm të improvizonim një mbikalim si urë. Pas kësaj çdo i ri merrte një bagëti dhe e kalonte mbi urë deri në anën tjetër, e kthehej sërish. Kjo ishte e vetmja mënyrë për t’i kaluar bagëtitë nga faqja e malit në anën tjetër të përroit dhe për t’i shpëtuar nga mbytja. Përqendrimi ishte i jashtëzakonshëm nga të gjithë. Stuhia vazhdonte me të njëjtin intesitet. Zhurma e bubullimave, dritat verbuese të vetëtimave, vërshimi i ujit të përroit dhe rënia e furrishme e shiut nuk na lejonin të dëgjonim njëri-tjetrin. Errësira po binte pak nga pak. Ylli arriti të kalonte disa bagëti dhe po tentonte të kalonte përsëri. Ndërkohë, nga grryerja e dherave, prej faqes së malit u shkëput një masiv i madh shkëmbor që me shpejtësi të llahtarshme ra drejt mbi trupin e tij. I befasuar, instiktivisht ai vetëm sa arriti të ngrinte duart lart për ta ndaluar shkëmbin, por kjo qe e pamundur. Goditja ishte fatale duke e rrëzuar brenda në përrua, ku të tërbuarat e të pamëshirshmet dallgë e futën nën pushtetin e tyre. Pas këtij momenti, disa të rinj u përqendruan në kërkimin për gjetjen e trupit të Yllit përgjatë përroit, ndërsa të tjerët vazhduan të shpëtonin pjesën e mbetur të bagëtive. Orët kaluan dhe errësira u bë më e thellë dhe mbuloi gjithçka. Kërkuam gjithë natën për të gjetur trupin e Yllit, por vetëm të nesërmen nga dreka e gjetën rreth një kilometër më poshtë”. Yllit nderimin për aktin heroik, në dhënien e lamtumirës ia bënë shumë miq, shokë, të rinj, të reja, nxënës shkollash, drejtues të pushtetit në fshat,në kooperativë, në rrethin e Përmetit, madje edhe shokë nga repartit ku kishte kryer ushtrinë.

Ngjarja në ushtri

E habitshme! Një ngjarje si kjo Yllit i kishte ndodhur edhe kur kishte qenë ushtar. Nokja(Novruzi) vazhdon të rrëfejë se në një stan pranë repartit të tyre, kishte rënë rrufeja. Kasollet ishin përfshirë nga flakët dhe bagëtitë po digjeshin brenda. Barinjtë kishin kërkuar ndihmë. Ushtarët, ndër ta edhe Ylli, pa urdhër, por me vetëdije të plotë ishin futur mes flakëve dhe kishin shpëtuar bagëtitë nga djegia. Për aktin e treguar pranë familjeve të ushtarëve u dërguan letra falenderimi. “Letra për Yllin,-thotë Nokja,- u lexua brigadë më brigadë dhe pastaj u dërgua në Komitetin e Partisë në Përmet”.

Heroizmi dhe jehona e tij

Akti heroik i kryer nga Ylli pati jehonë në të gjithë Shqipërinë. Organet e shtypit qendror e pasqyruan gjerësisht në faqet e tyre. Më datën 26 nëntor, të vitit 1975, ditën e mërkurë, gazetat e përditshme kryesore “Zëri Popullit” dhe “Zëri i Rinisë” në faqet e para jepnin me detaje heroizmin e kryer nga Ylli dhe të rinjtë e tjerë. Tek “Zëri i Popullit”, gazetari Nuri Mehmeti titullonte “Ylli e quanin dhe Yll mbeti”, ndërsa te “Zëri i Rinisë”, gazetari Qemal Sakajeve, botonte “Mbi dallgët e egra u ngrit heroizmi i organizatës”. Një akt i tillë heroik tërhoqi edhe vëmendjen e drejtuesve të partisë dhe pushtetit në Tiranë. Enver Hoxha vetë dërgoi një letër ngushëllimi në familjen e Yllit. Letra që Enver Hoxha u dërgoi prindërve të Ylli Zaimit, babait Gani, nënës Sheqere dhe familjarëve të tjerë u dorëzua në shtëpinë e tij, në Alipostivan nga Simon Stefani, sekretar i parë i komitetit të partisë të rrethit Përmet në ato vite.

Dhënia e titullit “Hero i Punës Socialiste”

Më datën 31 janar 1976, Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë, Ylli Gani Zaimit i dha titullin “Hero i Punës Socialiste”

DEKRET PËR DHËNIE TITULLI

Në mbështetje të nenit 58, pika 8, të Kushtetutës; me propozimin e Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë së Punës të Shqipërisë, PRESIDIUMI I KUVENDIT POPULLOR I REPUBLIKËS POPULLORE TË SHQIPËRISË I JEP TITULLIN “HERO I PUNËS SOCIALISTE” Ylli Gani Zaimit, me këtë motivacion:

“I edukuar nga mësimet e Partisë e të shokut Enver ka milituar aktivisht si njeri i aksioneve gjatë gjithë jetës së tij të re në organizatën e Bashkimit të Rinisë së Punës të Shqipërisë. Në krye të njësitit të rinisë të kooperativës “Për mbrojtjen e pronës së përbashkët” vuri mbi çdo gjë interesin e përgjithshëm, tregoi trimëri, zgjuarësi e vetmohim në shkallën më të lartë, ra horoikisht në krye të detyrës dhe e shpëtoi tufën e dhive të kooperativës nga mbytja, duke mbetur kështu një shembull i lartë frymëzimi për brezin e ri dhe për të gjithë punonjësit e vendit tonë”. Tiranë, më 31.I.1976

Nr. i dekretit: 5374 PËR PRESIDIUMIN KUVENDIT POPULLOR TË REPUBLIKËS POPULLORE TË SHQIPËRISË Sekretari: TELO MEZINI Kryetari: HAXHI LLESHI

Dorëzimi i titullit “HERO I PUNËS SOCIALISTE” Dorëzimi i titullit “Hero i Punës Socialiste” që iu dha Ylli Gani Zaimit nga Kuvendi Popullor, pranë familjes së tij, u bë me një ceremoni madhështore në pallatin e kulturës të qytetit të Përmetit, në datën 3 shkurt 1976. Të nesërmen, më 4 shkurt te “Zëri i Rinisë”, botohej shkrimi i gazetares Luçie Doçi me titull “Një yll i ri në gjoksin Atdheut”. Ndër të tjera shkruhej: “Përmet, 3 shkurt 1976. Në sheshin kryesor, para monumentit të ngritur në kujtim të Kongresit historik shikon një grup njerëzish…”. Po në këtë datë gazetari Sefedin Çela, në gazetën “Bashkimi” shkruante: “Rrënjët e heroizmit”. Nuri Mehmeti, në gazetën “Zëri i Popullit” shkruante “Atij iu dhimbs djersa e popullit, ndaj luftoi dhe ra si u ka hije trimave”. Prej ATSH-së, më datën 4 shkurt 1976, kjo ceremoni përcillej kështu: “Dorëzohet dekorata e lartë e Heroitt ë Punës Socialiste akorduar të riut kooperativist Ylli Gani Zaimi(pas vdekjes” “Qindra punonjës, të rinj e të reja nga qyteti i Përmetit, nga kooperativa bujqësore “24 Maji” e Kutalit, anëtarë të organizatës së rinisë dhe të brigadës së fashatit Alipostivan, ku militonte dhe punonte i riu kooperativist Ylli Zaimi, e nga kooperativa të tjera bujqësore, nxënës të shkollave, ushtarakë etj u mblodhën dje pasdite në shtëpinë e kulturës “Naim Frashëri” të qytetit, me rastin e dorëzimit të dekoratës së lartë të Heroit të Punës Socialiste, akorduar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor Ylli Gani Zaimit(pas vdekjes). Me këtë rast kishin ardhur edhe prindërit e Heroit, baba Ganiu, nënë Sheqerja, vëllezërit si dhe të afërmit e tij. Ndodheshin gjithashtu kryetari i Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor të Rrethit Duro Kopo, sekretari i Komitetit të Partisë të rrethit Gëzim Voda, drejtues të tjerë të Partisë e pushtetit si dhe përfaqësues të organizatave të masave. Mbi jetën dhe veprën e këtij të riu trim foli Sekretari i Parë i Komitetit Qendror të BRPSH Jovan Bardhi, i cili, në emër të Presidiumit të Kuvendit Popullor, i dorëzoi babait të Yllit, Ganiut, dekoratën e lartë…”.

Botime për Ylli Zaimin

Komiteti Qendror i BRPSH, në vitin 1976, botoi broshurën “Një Yll i ri në gjoksin e Atdheut”, me 40 faqe dhe tirazh 20.000 kopje.

Autori Llambro Kristo, në vitin 1980, botoi librin “Ylli Zaimi”, me 45 faqe dhe tirazh 3.000 kopje. Është emetuar një pullë postare me fotografinë e Ylli Zaimit.

Muzeu Historik i Përmetit ka ndërtuar një kënd të veçantë për Yllin.

Në të vitin 1980 piktori M.Tanellari ka realizuar një pikturë me portretin e Yllit në momentin e heroizmit.

Ylli Gani Zaimi (4.4.1954 - 19.11.1975) . Hero i Punës Socialiste