Ndue Përlala: NJË LIBËR I FORMATIT TË KËNDSHËM ESTETIK

NJË LIBËR I FORMATI TË KËNDSHËM ESTETIK

Nga Ndue Përlala

Tek libri "Kohë të trazuara" të autorit Gjon Marku, gjejmë të shpalosur skenat e emigrimit në të gjitha format e nga të gjithë moshat e profesionet. Në kuvendin e munguar, në kuvendin e burrave, autori ju referohet kuvendeve me vlera që krahina e Mirdites ka vetqeverisur me sukses por në kohrat për të cilën shkruan autori nuk funksionon as ligji por as kanuni të cilet banë që Shqiperia të gjendet në mes gë karër rrugëve. Jane pikërisht këto dukuri të mbrapshta që të bajnë që në pranverë në anët tona të vijnë vetëm shirat e zogjtë, ndersa djemtë të ikin. E këtë autori e lidh fortë më faktin kobëzi se kjo është një shenjë e keqe, pasi kjo ndjell likujdimin e një populli duke i fshirë kujtesën e tij.

Dhe pikërisht këto ikje autori i analizon sa dhimbshëm aq edhe në nivelet artistike aspak nga deshira e njerëzeve por nga vështirësitë e korupsionit dhe ky fenomen shihet e trajtohet në të gjitha moshat. Autori ju bie fort këmbanave të alarmit për këtë rrezik makabër që i kanoset kombit aspak qe ai të kryejë "detyrën" që nesër pasnesër të thotë, ja u thash unë por nuk më dëgjuat por të ndalë sado pak ketë shkulje pa kthim që janë me pasoja që fatkeqësishtë, pushtetarët truartharë të sotëm nuk mund t’i prceptojnë në horizontin e tyre injorantë e pak më shumë në qellimet e tyre kriminale.

Nderi i munguar i qytetarit të nderit autori me një sarkazëm të mprehtë vën në lojë injorancën e pushtetarëve qe pranojnë të bajnë çdo lloj lëvdate e servilizmi kundrejt eprorëve të tyre sa edhe në mënyrat e deglaruara publike duke krijuar imazhin e neveritshëm tashmë sa edhe nderi shitet e blihet siç personifikon figurën e tat Lleshit por na jep edhe figura presidentësh me emra real, pa ju trembur aspak qerpiku autorit.

Shpërdorimi i fjalës, një tjetër fenomen që autori e shpreh në mënyrën e pastërt dhe të kthjellët me shembuj dhe analiza duke nxjerrë në pah edhe këtë fenomen si plagë e hapur në sistemin 30 vjeçar që nuk po njeh shërim. Fjala ka aq forcë e madhështi sa ajo ndal plumbin, shprehet autori duke e ilustruar me plotë shembuj konkret me veprën e Agollit, fjala gdhend gurin e shumë të tjera e ato janë ngulur thellë deri në mite e ĺegjenda që autori na i kujton bukur ato duke ju referuar kujtesës historike.

Autori shkruan me nji penë të hollë si ai e kush tjeter për bukurinë, traditat e larta e natyrën e Mirditës por ato ngelen të shumëzuara me zero kur kullat shemben e braktisen nga bijtë e tyre ndërsa si korbat, pushtetarët flasin për trashëgiminë kulturore, ironi e kohës, mjerim.

Autori nuk heq dorë për të nxjerrë në pah të vërtetat duke hedhur pyetjen reotorike se kush e vrau ëndrren pyet dhe mendohet por edhe e shtjellon me prishjet e zhdukjen e industrisë së bakrit në këtë zonë e pikërisht në Rubik ku punoi e ushqeu vendin deri edhe me nxjerrien e arit e të floririt shqipëtarë pavarësisht pasojave shëndetësore të punonjësve dhe banorëve për rreth. E për atë se kush i vrau ëndërrat, autori aludon se vetem zoti mund të kthejë përgjigje.

Temën e lirisë autori i këtij libri e shtjellon në pjesën tjetër të kombit në Kosovën martire ku nuk eshtë gje tjeter vetem nji pjesë e kombit shqipëtar e shqyer krejtësisht padrejtësishtë nga kombi i saj për të cilën shovinizmi Serb ka vënë në punë gjithë makinën e saj shoviniste dhe ka shtypur me gjak dhe hekur lirinë e këtij populli që fati e hodhi të vuaj e të luftojë me këte bishë gjakatare . Eshtë qendrimi i tij në Kosovë në kohën kur ajo lëngonte që i banë më të besueshme e të lexueshme rrjeshtat e këtij libri për t’i thithur si oksigjen jetesor të asaj periudhe të lavdishme. Masakrat e kryera në Kosovë janë të pa fund dhe të pa imagjinueshme por autori i përshkruan me aq besushmëri sa arrinë të pershkruaj në detaje dhe të pasura me plotë figura atistike edhe rastet historike të jetuara. Kosovarët njihen për atdhedashuri të pakufishme dhe të gatshem edhe tani në rastë nevoje të rrëmbejnë armët si me le pasi lirinë ato kanë gjënë më të shtrenjtë.

Autori si nji studiues dinjitoz merr në analizë periudha të zhvillimit të gjuhës shqipe në të gjitha dimensionet duke i dhenë asaj vendin që e meriton. Autori Gjon Marku nuk e anashkalon historinë pasi ai ka jo thjeshtë njohuri porë ndjehet kompedent dhe pikërishtë kjo e bënë librin e tij më të kompletuar dhe të dinjitoz duke analizuar nëpërmjet nji gjuhe letrare të pasur atë që mjafton të shpërfillet gjaku për të mos qënë më arbër duke ardhur deri në ngjarjen historike të vizitës së Papes Gjon Palit të Dytë. Autori e ka aftësinë e plotë që të përshkruaj e të analizojë jo vetëm periudhat historike por edhe evenimentet dhe rolin e kishës së shejtë që i është gjetur Mirditës dhe kombit në momente kyçe për të mbijetuarë por edhe për kulturë e shkolla shqipe. Eshtë kisha e Geziqit ajo ndër më të hereshmet e zonës të Mirditës ku gjendet e para fjalë shqipe, KOMB, ngjarje e cila theksohet me forcë nga autori duke i dhënë peshë historike dhe gjuhësore njekohësishtë gjë që fletë për faktin se kleri katolik ishte pjesë e levizjeve të medha, pjesë e luftës së ashpër jo vetëm për idntitetin kombëtar, porë edhe për shpetimin e kulturës perëndimore.

Si konkluzion, dua të them se libri është i shkruar me një fjalor të zgjedhur dhe figura të pasura letrare të përdorura mjeshtërishtë gjë të cilat rrisin nivelin e shkrimit të librit duke e kaluar në nivele të larta të kohës me një origjinalitet për t’u admiruar. Në përfundim dua të shtoj se libri është i nji formati të këndshëm estetik duke bërë që të jetë i adhurueshem edhe në mbrendësi separi por edhe në paraqitje. I uroj autorit Gjon Marku shumë urime në penën e tij dinjitoze!