Gladiola Busulla: Reflektim mbi librin “Kritika e etikës globale”

Reflektim mbi librin “Kritika e etikës globale” të Dritan Abazoviqit

Ka libra që nuk lexohen thjesht me mendje; ato lexohen me shpirt. “Kritika e etikës globale” i Dritan Abazoviqit është pikërisht një libër i tillë. Kur e lexova, ndjeva diçka të veçantë, një lidhje të brendshme që shkon përtej fjalëve. Si dikush me origjinë nga Ulqini, e cila ndjen në deje rrjedhën e valëve, ky libër më transmetoi ndjesinë se po takoja një mendim të ndershëm, të fuqishëm dhe të pasur me vizion.

Ulqini ka qenë gjithmonë një hapësirë e bashkimit të kulturave: shqiptare, malazeze, osmane dhe më gjerë. Në atë qytet të vogël, bregdetar, historik dhe piktoresk duket se ka lindur ndjeshmëria filozofike që Abazoviq përpiqet ta shndërrojë në një gjuhë universale.

Ka diçka thellësisht të veçantë kur lexon një autor që vjen nga e njëjta frymë, ku erërat e detit përzihen me historinë e bashkëjetesës ndërkulturore. Dritan Abazoviqi, me librin “Kritika e etikës globale”, nuk shkruan vetëm si një studiues i filozofisë morale, por edhe si një njeri që e njeh në lëkurë tensionin mes globales dhe lokales, midis idealizmit etik dhe realitetit politik. Në qendër të librit qëndron pyetja: A është e mundur një etikë globale në një botë të ndarë nga interesa, kultura dhe fuqi të pabarabarta?!

Aktualisht jetoj në një vend ku kulturat ndërthuren, ku shumë gjuhë fliten dhe ku dallimet shpesh bashkohen në mënyra të çuditshme. Kjo përvojë e përditshme e bën leximin e Abazoviqit edhe më të fuqishëm: ai flet për një etikë që respekton pluralizmin, për një moral që nuk është uniform, por dialogues dhe i ndërtuar mbi respektin për tjetrin.

Abazoviq nuk e sheh etikën globale si një teori të largët. Për të, ajo është një sfidë reale. Ai pyet: Si mund të ndërtojmë drejtësi dhe moral në një botë ku interesat dhe kulturat shpesh përplasen? Nuk ka përgjigje të thjeshta, por lexuesi ndjen se çdo fjalë rrjedh nga përvoja, reflektimi dhe ndershmëria.

Ky libër nuk predikon, nuk imponon. Ai thjesht flet dhe të lë të mendosh, të ndjesh, të vendosësh se çfarë do të mbash nga ky dialog me botën. Në mes të këtyre faqeve, Abazoviq shfaqet si një politikan dhe njeri që nuk i ka harruar vlerat. Ai nuk i sheh idetë si luks akademik, por si udhërrëfyes që ka përjetuar tensionin midis idealeve dhe realitetit dhe di të balancojë. Nuk është cinik, por është i fuqishëm në thjeshtësinë e reflektimit të tij.

Për mua, kjo është pjesa më e prekshme. Një politikan që flet për botën me ndershmëri dhe integritet është gjithmonë frymëzim. Leximi i këtij libri më bëri të ndiej diçka që nuk mund të shpjegohet me fjalë: një lloj bashkëjetese shpirtërore me autorin, një rezonancë që prek gjërat që i konsideroj të shenjta. Përditshmëria ime në një mjedis ku kulturat dhe gjuhët bashkohen, më dha mundësinë ta kuptoj edhe më mirë mesazhin e Abazoviqit se respekti, dëgjimi i tjetrit dhe dialogu nuk janë vetëm teori, por mënyra se si funksionon morali në praktikë.

“Kritika e etikës globale” nuk është thjesht një libër për t’u lexuar. Ai është një libër për të ndjerë, për të reflektuar, për të kuptuar se politika dhe etika mund të bashkëjetojnë; se integriteti dhe vizioni nuk janë luks, por nevojë. Ky libër më bëri të besoj se drejtësia, ndershmëria dhe respekti nuk janë thjesht fjalë; ato duhet të jenë mënyra se si jetojmë dhe i shohim të tjerët. Dhe kjo ndjenjë personale, është ajo që lexuesi mund të mbartë gjithmonë me vete.