Festivali i XII i Poezisë "Sofra Poetike Borås 2023"
Prof. Dr. Fatmir Terziu
120 poetë dhe dymbëdhjetë gjuhë të ndryshme u bashkuan me Antologjinë e Poezisë „Ord med vingar“ (Fjalë me krahë) për të festuar Festivalin XII të Poezisë "Sofra Poetike Borås 2023". Në këtë eveniment u bashkuan të gjitha shtresat e komunitetit të poezisë nga lexuesit te shkrimtarët, studentët te botuesit në një panel prezantimesh dhe diskutimesh, si dhe shfaqjesh frymëzuese të udhëhequra nga poetët. Ishte një mundësi unike për të dëgjuar poetë të klasit botëror të diskutojnë talentin e tyre dhe të trajtojnë çështje kyçe, ndaj gjuha me të cilën folën thuajse ishte e kuptueshme, pasi ishte gjuha e poezisë që i bashkon dhe mirëkupton të gjithë me komunitetin botëror të poezisë! Poetë nga e gjithë bota morën pjesë në festivalin ”Sofra poetike Borås 2023” i cili u zhvillua më 3 qershor 2023 nën përkujdesjen profesionale dhe mjaft të përkushtuar nga Qendra Kulturore Shqiptare „Migjeni“, që drejtohet nga poeti dhe publicisti i talentuar Sokol Demaku.
Dhe që në fillim me mbërritjen e të gjithë të ftuarve dhe atyre që vinin nga kënde të ndryshme të Borës krijuese, u bë ballafaqimi me pyetjen themelore të këtij evenimenti, cilat janë sfidat e drejtimit të një Festivali Poezie? Kjo pyetje që diskutohej në ambientet e qëndrimit dhe në kontaktet me poetë me emër në këtë Festival shtuan dhe të tjera si pyetjet: Cilat janë përfitimet për poetët, audiencën dhe botuesit? A kontribuojnë festivalet në ndjenjën e komunitetit? Çfarë lloj kërkimi mund të kontribuojë në suksesin e tyre? e mjaft të tjera, që hapën padyshim dhe siparin akademik të këtij evenimenti të bukur e mjaft domethënës. Ndërsa këto pyetje merrnin mesazhin kolektiv, bindjet se evenimenti kishte startuar para kohe ishin tashmë në një mjedis të gjerë e të përkushtuar që niste me poetin Rizah Sheqiri në bashkëpunimin me Bahtir Latifin e poetet e tjera Anxhela Ziso, Gladiola Jorbus, që në fat si të zotët e shtëpisë u ndjenë mjaft miqësorë me të ftuarit.
Ndalesa tjetër, salla e madhe e evenimenteve kulturore! Menaxhuesi i evenimentit, Sokol Demaku kryeson këtë rast poetik emocionues të komunitetit botëror të poezisë në veprim. Do të bashkoheshin praktikisht disa nga anëtarët e Lidhjes së Shkrimtarëve të Suedisë dhe mjaft të tjerë nga komunitete dhe shtete të tjera. E aty paraqitja kishte vlerën tjetër, modelin tjetër, qasjen disiplinore dhe avantazhin e paraqitjes deri në aktrim e madje edhe me forma nga më të larmishmet. Ky ishte shansi për të zbuluar një gamë emocionuese të poezive suedeze, të konsiderohej se si të angazhohen komunitetet e margjinalizuara dhe të mësohej më shumë rreth poezisë në përkthim. E gjitha ishte e qartë dhe e paqtë me synimin e bukur e të domosdoshëm që të ndërtojmë një shoqëri ndërkombëtare poetësh!.
Nga forma dhe inercia estetike e Festivalit, që ndau dhe disa trofe dhe certifikata përbërja fine e poetëve e vazhdoi pasditen me një panel diskutimi që kremtoi kolektivët e poezisë për të ushqyer breza poetësh që nga nisja e këtij Festivali, dhe që tashmë i bashkohet një risie të re e të bukur të ngjashme me atë që ata vetë e quajnë „Sofra Poetike“. Aty në fakt u eksploruan dhe vetë sfidat dhe sukseset e përbashkëta, se si kolektivët e poezisë kanë riformuar peizazhin aktual të poezisë dhe se si janë më të fortë së bashku. Më tej ky Festival me tërësinë e qasjes së tij trajtoi thelbin e duhur e të munguar në mjediset krijuese, se si poezia mund të përfaqësojë dhe të arrijë komunitete më të ndryshme dhe me qëllimin që në të ardhmen të riformulojë perspektivat për poezinë dhe po aq dhe për aftësinë e kufizuar me synimin e përbashkët që përcaktoi Festivali se si mund ta bëjmë komunitetin e poezisë më gjithëpërfshirës.
Ndërsa dita e parë hidhte pas perden e tistë të natës, pasi nata vjen vonë, ose është e padukshme, të gjithë thuajse njëzëri shpreheshin se ne jemi të emocionuar që po punojmë me këtë eveniment poetik të krijuar mjeshtërisht nga Qendra Kulturore Shqiptare „Migjeni“, që drejtohet nga poeti dhe publicisti i talentuar Sokol Demaku. Në fakt Festivali i XII i Poezisë "Sofra Poetike Borås 2023" solli në mjedisin e tij të bërë traditë tashmë dhe dy peotë dy poetë të vlerësuar me Çmimin „Penad e Artë“, i cili do të mbyllte ditën e parë të festivalit. Britta Stenberg përjetoi emocione gjatë marrjes së këtij çmimi, ku në anën tjetër poeti Fatmir Terziu, natyrshëm u ndje mes vetë emocioneve të ndjeshme. Koleksionet debutuese, natyrshëm meritonin më tej një numër çmimesh të tjera që u pritën me duartrokitje. E kështu Festivali i XII i Poezisë "Sofra Poetike Borås 2023" vazhdon të tërheqë talentet e poetëve në të gjithë Mbretërinë e Suedisë dhe ndërkombëtarisht, duke shfaqur shkrimin dhe botimin verior në këtë Antologji, të cilën e cituam më lart.
Tema pos qasjeve dhe emetimit të poezive në këtë eveniment mjaft domethënës të 2023-ishit ishte në thelb "Komuniteti". Demaku i pyetur për këtë theksoi se „Nën këtë temë, ne eksplorojmë kontributin e poezisë në komunitete të ndryshme dhe fuqinë e kolektiveve të shkrimit për të inkurajuar krijimtarinë.“ Bahtir Latifi bëri mesazhin që natyrshëm kishte përkuar dhe me thirrjen „ Bashkohuni "Sofra Poetike Borås 2023" që zhvillohet së bashku me Shoqërinë e mirënjohur „Migjeni“.
Kështu tematika festive e cilësuar me të drejtë komuniteti udhëtoi në ditën e dytë mes ngjyrave, melodive, këngëve dhe vallve, rrobave karakteristike shqiptare dhe suedeze në parkun e gjerë dhe të gjelbër Ramnaparken të qytetit Borås. Me rrobat shqiptare vjen dhe emri i të talentuarës dhe të përkushtuarës Emine Hoti, që kishte udhëtuar nga Norvegjia për këtë eveniment. E kështu komuniteti bashkoi poetë dhe komunitete në këtë park mjaft të bukur e tërheqës. Një duzinë ndërtesash të bukura dhe pjesërisht mjaft të mëdha historike nga komuna Borås Kommun mund të admirohen në muzeun e hapur të Muzeut Borås në periferi të qytetit qendror Borås. Muzeu Borås u hap në vitin 1914 në parkun e gjerë të qytetit Ramnaparken dhe me ndërtesat e tij, të cilat vijnë nga rrethinat rurale dhe qendra e Borås, ofron një pasqyrë emocionuese në historinë kulturore lokale të shekujve 17-19.
Pra me këtë eveniment, në ditën e dytë të tij, në Boräs të Suedisë mirëkuptohej se kishe për të memorizuar jetën e njeriut dje dhe sot…Sfondi në këtë park historik dhe elokuenca turistike e shtetit flisnin qartë. Ndërtesa e parë dhe më e vjetër në Muzeun Borås ishte Kisha prej druri nga fshati Kinnarumma, e cila daton nga vitet 1690 dhe që u zhvendos në muzeun e hapur në vitin 1914. Që atëherë, Kisha është quajtur Ramnakyrkan dhe nuk është vetëm një muze ndërtesë, por është përdorur edhe si një kishë popullore dasmash dhe pagëzimi që nga viti 1930. Nymanska Gården, që daton nga 1729, dhe Olsonska Gården, e ndërtuar në 1831, janë dy përfaqësues të fermave tipike të qytetit borgjez të kohës së tyre, të dyja të vendosura në zonën hyrëse të Muzeut Borås. Të dyja fermat kanë disa krahë dhe përmbajnë, ndër të tjera, arkivin e muzeut, dhomat e pritjes dhe ekspozitës. Ekspozita e përhershme e historisë kulturore të muzeut është vendosur në Nymanska Gården. Pranë këtyre dy fermave ndodhet ferma Förläggargården Fällhult e vitit 1795 – një përfaqësues historik në lidhje me rajonin i cili është i ndikuar fuqishëm nga industria e tekstilit. Është ferma e një prodhuesi të pasur, i cili kishte shumë endës që punonin në shtëpi për të. Ferma përfshin gjithashtu një kasolle historike, në të cilën ekspozohej një dyqan i viteve 1920.
E për të shijuar më tej bukurinë natyrshëm syri të prek liqenin dhe muzeumin. Liqeni Ramnasjön me koloninë e tij të shpendëve dhe muzeu i gjerë kulturor dhe historik në terren të hapur si dhe Muzeu i qytetit Borås japin madhështinë e estetikes dhe asaj që i ngjizet tradicionales. Në një lartësi mbi liqen Ramnaparken mbetet një nga parqet më të mëdha të Borås që nga fillimi i shekullit të 20-të. Ndodhet në perëndim të qendrës së qytetit. Këndet e lojërave dhe shtigjet e ecjes gjenden rreth gërmadhave të pyllëzuara përreth me pllaja të hapura. IK Ymer ka ngritur një fushë me 9 hapësira për golfin frisbee në një pjesë të terrenit pyjor kodrinor të parkut.
Pas ushqimeve tradicionale të dy komuniteteve dhe pas mjaft valleve dhe këngëve shqip dhe suedisht, sikurse dihet dhe pas promovimit të Antologjisë „Ord med vingar“ (Fjalë me krahë) me pjesëmarrjen e 120 poetëve dhe me publikimin në 12 gjuhë të ndryshme, botuar nga „Migjeni“ Borås që drejtohet nga shkrimtari dhe publicisti Sokol Demaku, një kujtim me Krister dhe Britta Stenberg, që është autore, kolumniste dhe artiste nga brendësia e Norrland dhe që ka botuar së fundmi librin e saj të shtatë „Majtas“ dhe ka hapur disa ekspozita vjetore të artit në Västerbotten do të bënte plotësin e dy ditëve plotë emocion.
2 qershor 2023
Në një ambient të mrekullueshëm nisi dita me një nga qasjet më të bukura të sofrës poetike. Prezantimi i poezive u pasua nga dhënia e çmimeve të akorduara nga juria e këtij Festivali Poetik. Midis emrave të ardhur nga mjaft qytete të Suedisë, spikatën dhe prezantuan poezitë e tyre Louise Halvardsson; Henrik Memmirsson; Ingeli Aato; Britta Stenberg; Mubera Shabanovic; Zahra Hassan; Stefan Albrektsson; Tina K. Persson; Alexandra Andersson; Stefan Nilsson e disa të tjerë. Nga pala shqiptare performuan dhe prezantuan poezitw e tyre Fatmir Terziu, Migena Arllati, Flutura Maçi, Anxhela Ziso, Gladiola Jorbus, Bahtir Latifi, Nexhmije Hasani, Sokol Demaku, Rizah Sheqiri, Emine Hoti, Gabriela Mujaj etj.
4 qeshor 2023
Dielli u duk sikur ishte një porosi hyjnore e këtyre ditëve të festivalit poetik dhe të gjithë aktiviteteve të tjera kulturore plotësuese në qëllimin përkatës. Sikurse ishte shënuar në këtë datë shoqata shqiptare “Migjeni” në bashkëpunim me shoqatën Borås Hembygdsville ftoi të gjithë në një ditë eksperience që bën të dukshme ngjashmëritë dhe dallimet mes kulturave të dy vendeve, me muzikë nga Shqipëria dhe Suedia.
"Saga gubbar" të udhëhequr nga Gunnar Lycken luajti në vegla muzikore dhe këndoi këngë të njohura dhe të dashura nga Suedia. Mustafa Berisha dhe Selami Citaku udhëhoqën muzikën me këngë të njohura popullore Shqiptare. Parada e kostumeve popullore nga anëtarët e shoqatës Migjeni të udhëhequr nga Qerime Gurguri dhe Shoqata Iliria Norrköping.
Toarpsgruppen të udhëhequr nga Lena Gustavsson shfaqin kostume popullore, duke i pasqyruar ato me detaje për të gjithë të pranishmit. Muzikë nga të dyja kulturat. Performanca e kërcimit, ku spikati vallja Arbëreshe. Valle shqiptare AKC Migjeni dhe Shoqata Iliria, Norrköping drejtuar nga Gladiola Jorbus. Kërcime tradicionale suedeze nga Borås Hembygdgille. Gjatë ditës u servirën ushqime nga Shqipëria dhe Suedia. Ngjarja artpërcjellëse synonte kontributin në rritjen e të kuptuarit për kulturat e tjera dhe në këtë mënyrë gjithashtu që të kontribuojë në promovimin e demokracisë, barazisë, mirëkuptimit dhe tolerancës në nivel lokal dhe integrimit. Programin e drejtuan nga pala suedeze Irene Ardvidsson dhe nga pala shqiptare poetja dhe aktivistja Anxhela Ziso, që është dhe një mësuese në një nga shkollat e qytetit.
VAZHDON….
ENGLISH
XII Poetry Festival "The Poetic Sofra Borås 2023"
120 poets and twelve different languages joined the Poetry Anthology "Ord med vingar" (Words with wings) to celebrate the XII Poetry Festival "The Poetic Sofra Borås 2023". This event brought together all layers of the poetry community from readers to writers, students to publishers in a panel of presentations and discussions, as well as inspiring performances led by poets. It was a unique opportunity to hear world-class poets discuss their talent and address key issues, so the language they spoke in was almost understandable, as it was the language of poetry that unites and understands everyone with the global poetry community! Poets from all over the world participated in the festival " The Poetic Sofra Borås 2023" which took place on June 3, 2023, under the professional and dedicated care of the Albanian Cultural Center "Migjeni", which is directed by the talented poet and publicist Sokol Demaku.
And from the beginning with the arrival of all the guests and those who came from different corners of the creative Bora, the fundamental question of this event was confronted, what are the challenges of running a Poetry Festival? This question that was discussed in the premises of the residence and in the contacts with famous poets at this Festival added others such as the questions: What are the benefits for the poets, the audience, and the publishers? Do festivals contribute to a sense of community? What kind of research can contribute to their success? and many others, which undoubtedly opened the academic aspect of this beautiful and significant event. While these questions received the collective message, the convictions that the event had started ahead of time were already in a wide and dedicated environment that started with the poet Rizah Sheqiri in collaboration with Bahtir Latif and other poets Anxhela Ziso, Gladiola Jorbus, who were lucky enough to the hosts felt quite friendly with the guests.
Next stop, the big hall of cultural events! Event manager Sokol Demaku presides over this exciting poetic occasion of the world's poetry community in action. Some of the members of the Swedish Writers' League and many others from other communities and countries would practically join. And there the presentation had the other value, the other model, the disciplinary approach, and the advantage of the presentation up to acting and even with the most diverse forms. This was the chance to discover an exciting range of Swedish poetry, consider how to engage marginalized communities and learn more about poetry in translation. Everything was clear and peaceful with the beautiful and necessary goal of building an international society of poets!
From the form and aesthetic inertia of the festival, which also shared several trophies and certificates, the fine composition of poets continued in the afternoon with a panel discussion that celebrated poetry collectives to feed generations of poets since the start of this Festival, and which is now joined by a new and beautiful similar to what they themselves call "Poetic Table". There, in fact, the shared challenges and successes were explored, how poetry collectives have reshaped the current poetry landscape and how they are stronger together. Furthermore, this Festival, with the totality of its approach, dealt with the right essence that is missing in creative environments, how poetry can represent and reach more diverse communities and with the aim of reformulating the perspectives for poetry in the future and equally for the disabled with the common goal that the festival defined how we can make the poetry community more inclusive.
While the first day threw behind the curtain of night, since the night comes late, or is invisible, everyone almost unanimously expressed that we are excited to be working with this poetic event carefully created by the Albanian Cultural Center "Migjeni", which is directed by the talented poet and publicist Sokol Demaku. In fact, the 12th Poetry Festival "Sofra Poetike Borås 2023" brought to its now traditional setting two poets and two poets awarded with the "Golden Feather" Award, which would close the first day of the festival. Britta Stenberg experienced emotions while receiving this award, where on the other hand the poet Fatmir Terziu, naturally felt himself among sensitive emotions. The debut collections naturally further deserved a number of other awards that were met with applause. And so, the XII Poetry Festival "The Poetic Sofra Borås 2023" continues to attract the talents of poets throughout the Kingdom of Sweden and internationally, showcasing northern writing and publishing in this Anthology, which we quoted above.
The theme besides the approaches and the emission of poems in this very significant event of 2023 was basically "Community". Asked about this, Demaku emphasized that "Under this theme, we explore the contribution of poetry to different communities and the power of writing collectives to encourage creativity." Bahtir Latifi made the message that naturally coincided with the call join “The Poetic Sofra Borås 2023" which takes place together with the well-known Society "Migjeni".
Thus, the festive theme rightly called the community travelled on the second day among colours, melodies, songs and dances, characteristic Albanian and Swedish clothes in the wide and green Ramnaparken park of the city of Borås. With Albanian clothes comes the name of the talented and dedicated Emine Hoti, who had travelled from Norway for this event. And so, the community united poets and communities in this very beautiful and attractive park. A dozen beautiful and partly quite large historical buildings from Borås Kommun can be admired in the open-air museum of the Borås Museum on the outskirts of central Borås. The Borås Museum opened in 1914 in the extensive city park Ramnaparken and with its buildings, which come from the rural surroundings and the Center of Borås, offers an exciting insight into the local cultural history of the 17th-19th centuries.
So, with this event, on its second day, in Boräs, Sweden, it was understood that you had to memorize human life yesterday and today... The background in this historical park and the touristic eloquence of the state spoke clearly. The first and oldest building in the Borås Museum was the wooden Church from the village of Kinnarumma, which dates from the 1690s and which was moved to the open museum in 1914. Since then, the Church has been called Ramnakyrkan and is not just a museum building but has also been used as a popular wedding and baptismal church since 1930. Nymanska Gården, dating from 1729, and Olsonska Gården, built in 1831, are two representatives of typical bourgeois town farms of their time, both located in the entrance area of Borås Museum. Both farms have several wings and contain, among other things, the museum's archive, reception, and exhibition rooms. The permanent exhibition of the museum's cultural history is located in Nymanska Gården. Next to these two farms is the Förläggargården Fällhult farm from 1795 – a historical representative of the region which is strongly influenced by the textile industry. It is the farm of a rich manufacturer who had many weavers working at home for him. The farm also includes a historic shed, which housed a 1920s shop.
And to further enjoy the natural beauty, the eye can touch the lake and the museum. Lake Ramnasjön with its bird colony and the extensive cultural and historical open-air museum as well as the Borås City Museum give the grandeur of the aesthetic and the traditional. High above the lake Ramnaparken remains one of Borås' largest parks since the beginning of the 20th century. It is located west of the city Center. Playgrounds and hiking trails are found around the wooded ruins surrounding open plateaus. IK Ymer has set up a 9-hole Frisbee golf course on part of the hilly forest terrain of the park.
After the traditional foods of the two communities and after many dances and songs in Albanian and Swedish, as is known and after the promotion of the Anthology "Ord med vingar" (Words with wings) with the participation of 120 poets and with the publication in 12 different languages, published by " Migjeni" Borås directed by writer and publicist Sokol Demaku, a memoir with Krister and Britta Stenberg, who is an author, columnist and artist from the interior of Norrland and who recently published her seventh book "Left" and opened several exhibitions annual art fair in Västerbotten would make the whole two days full of excitement.
June 2, 2023
In a wonderful environment, the day started with one of the most beautiful approaches to the poetic table. The presentation of the poems was followed by the awarding of prizes awarded by the jury of this Poetry Festival. Among the names coming from several cities in Sweden, Louise Halvardsson stood out and presented their poems; Henrik Memmirsson; Angel Aato; Britta Stenberg; Mubera Shabanovic; Zahra Hassan; Stefan Albrechtsson; Tina K. Persson; Alexandra Andersson; Stefan Nilsson and several others. From the Albanian side, Fatmir Terziu, Migena Arllati, Flutura Maçi, Anxhela Ziso, Gladiola Jorbus, Bahtir Latifi, Nexhmije Hasani, Sokol Demaku, Rizah Sheqiri, Emine Hoti, Gabriela Mujaj etc. performed and presented their poems.
June 4, 2023
The sun seemed to be a divine order of these days of poetry festival and all other complementary cultural activities in the respective purpose. As it was marked on this date, the Albanian association "Migjeni" in cooperation with the association Borås Hembygdsville invited everyone to a day of experience that makes visible the similarities and differences between the cultures of the two countries, with music from Albania and Sweden.
"Saga gubbar" led by Gunnar Lycken played musical instruments and sang well-known and beloved songs from Sweden. Mustafa Berisha and Selami Citaku led the music with well-known Albanian folk songs. Parade of folk costumes by members of the Migjeni association led by Qerime Gurguri and the Iliria Norrköping Association.
Toarpsgruppen led by Lena Gustavsson display folk costumes, reflecting them in detail for all present. Music from both cultures. The dance performance, where the Arbëreshe dance stood out. Albanian dance AKC Migjeni and Association Iliria, Norrköping directed by Gladiola Jorbus. Traditional Swedish dances from Borås Hembygdgille. During the day, food from Albania and Sweden was served. The artistic event aimed to contribute to the increase of understanding of other cultures and in this way also to contribute to the promotion of democracy, equality, understanding and tolerance at the local level and integration. The program was directed by Irene Ardvidsson from the Swedish side and poet and activist Anxhela Ziso from the Albanian side, who is also a teacher in one of the city's schools.
TO BE CONTINUED….
