Fatmir Terziu: Turizëm, por jo me çdo kusht

Çdo epokë lind udhëheqës karizmatikë me ide për ndryshim. Por pas tyre qëndron turma. Njerëz të zakonshëm. Ata jetojnë në hijen e historisë. Dhe kryesisht luftojnë për mbijetesë. Njeriu i vogël nuk është thjesht një klishe. Ai është i padukshëm, por përmes punës, vlerave dhe përvojave të tij ai ndërton shoqërinë. Prandaj, fati i tij nuk është pa rëndësi.

Të armatosur me pistoleta uji dhe duke mbajtur valixhe të zhurmshme mbi rrota, mijëra spanjollë kanë pushtuar rrugët e destinacioneve turistike më të njohura të Spanjës. Kundërshtari i tyre nuk është një qeveri apo korporatë specifike, por vetë industria e turizmit në lulëzim. Nga rrugët historike të Barcelonës deri te plazhet e mbushura me diell të Ishujve Balearik, protestuesit kanë shprehur zemërimin e tyre për atë që e shohin si efektet shkatërruese të turizmit masiv. Rritja e çmimeve të banesave, zhdukja e komuniteteve lokale dhe rënia e ngadaltë e jetës urbane. Në një ekonomi të bazuar te turistët.

Ndjesia e përgjithshme midis vendasve është se "mysafirët" kanë shumë më tepër mundësi financiare. Ata mund të marrin me qira banesa që janë të paarritshme për një pjesë të madhe të popullsisë vendase - për shkak të pagave të ulëta. Por problemi nuk është aq shumë tek të huajt sesa tek modeli spanjoll i turizmit. Aktiviteti ekonomik është i kufizuar në shërbimin e pijeve, industrinë e hotelerisë dhe tregun e pasurive të paluajtshme.

Në Spanjë, turistët sigurojnë më shumë se 12 përqind të PBB-së. Por për vendasit, shifrat janë më pak të rëndësishme sesa përvojat e jetës reale.

Spanjollët theksojnë se nuk janë kundër vetë vizitorëve. Sipas tyre, problemi qëndron te sistemi. Sepse ai i ka shndërruar shtëpitë e tyre në hotele, rrugët në parqe argëtimi dhe trashëgiminë kulturore në një produkt të destinuar vetëm për konsum turistik. Dhe protestat nuk kufizohen vetëm në Spanjë. E njëjta gjë ndodhi edhe këtë fundjavë në Xhenova, ku aktivistët italianë zvarritën valixhet nëpër rrugët kryesore të qytetit në një marshim të simuluar që e quajtën "shëtitja e zhurmshme". Ata po tërheqin vëmendjen ndaj ndikimit shkatërrues të qirave afatshkurtra dhe anijeve turistike.

Por askund tensionet midis vendasve dhe turistëve nuk janë më të theksuara sesa në Ishujt Balearik, ku një popullsi prej pak më shumë se një milion priti më shumë se 15 milionë turistë vetëm në vitin 2024. Në Ibiza, e njohur për jetën e natës dhe klubet e plazhit, njerëzit po kërkojnë kufizime të rrepta për anijet turistike dhe qiratë afatshkurtra. Në përgjigje të ankesave, qeveria lokale ka njoftuar se do të heqë më shumë se 1,600 shezlongje plazhi. Për ta bërë bregdetin përsëri të arritshëm për banorët e përhershëm.

Pakënaqësia është grumbulluar prej vitesh. Në Barcelonë, grafitet kundër turizmit ishin një pamje e zakonshme edhe para pandemisë. Dhe protestat e vitit 2017 tërhoqën vëmendjen e medias globale. Por me ringjalljen e turizmit masiv në epokën pas COVID-it, debati është ndezur me vrull të ri - falë fluturimeve të lira, qirave në stilin Airbnb dhe një rritjeje të interesit për pushime me çmime të ulëta. Sipas Komisionit Evropian të Turizmit, vizitat ndërkombëtare në Evropë u rritën me 5% në gjysmën e parë të vitit 2025. Dhe Spanja, si një nga destinacionet kryesore të kontinentit, është ndër më të goditurat.

Procesi i të ashtuquajturit "turistikë" e qyteteve çon në pasoja specifike sociale. Dhe ato ndihen gjithnjë e më qartë në mjedisin urban. Rastet e dëbimeve nga shtëpitë janë në rritje, me vendasit që shtyhen të largohen nga lagjet e tyre tradicionale. Bizneset e vogla lokale po zhduken gjithashtu, duke i lënë vendin dyqaneve të suvenireve dhe rrjeteve ndërkombëtare të shitjes me pakicë.

Spanjollët duan që ata dhe cilësia e jetës së tyre të jenë qendra e evolucionit të turizmit. Jo maksimizimi i fitimit. Turizmi duhet të jetë në shërbim të qytetit, jo anasjelltas - qyteti t'i nënshtrohet nevojave të industrisë së turizmit.

Mesazhi që dëgjohet nga rrugët e Evropës Jugore është gjithnjë e më kategorik - turizmi masiv është ezauruar në formën e tij aktuale dhe është koha për një ndryshim. Sepse vendasit i duan qytetet e tyre dhe nuk duan që roli i tyre të reduktohet në atë të personelit shërbyes në to.

(Përgatitur sipas medias)