Fatmir Terziu: BOZHURI I PRIZRENIT

BOZHURI I PRIZRENIT

Tregim

Pas një udhëtimi të gjatë, mbërritëm në Prizren. Patëm fat. Dikush po ecte përreth rrugës, duke kërkuar mysafirë për të qëndruar, dhe ne, pa i vënë re lulet e mistershme që kuqlonin përgjatë rrugës, duke u shpërbërë gati fosforeshente në errësirë, e duke u shkërmoqur nën peshën e bagazheve dhe lodhjes sonë, nxituam në heshtje pas tij dhe u fundosëm në shtrat sikur të ishim në një humnerë.

Gjumi na zuri menjëherë, duke mos lënë kohë për asnjë bisedë. Por ama kujtoja atë që më pati thënë Halimi në atë dush të hotelit ku ai punonte atëherë, se po preke bozhurin e Prizrenit seksi s'ka të mbaruar. Nuk e dinim sa gjatë kishim fjetur, një ditë, një muaj, apo një vit. Kur u zgjuam, zbuluam vetëm se po bënim përsëri dashuri, të nënshtruar ndaj dëshirës sonë të sapozgjuar, dhe se nata kishte mbaruar. Drita depërtoi në dhomë përmes boshllëqeve në perde. Dhe, në këtë dritë mobiljet morën forma, rrobat e shpërndara mbi mobilje, ne vetë, që i kishim shpërndarë rrobat, morëm mish e gjak. Kur u ngopëm me njëri-tjetrin, u ngritëm dhe, pa u shqetësuar për freskinë e pranverës, shkuam lakuriq te dritarja. E hapëm gjerë dhe rrezet e diellit vërshuan pa pengesa, sikur kalonin mbi ne përmes lenteve të dyfishta, duke depërtuar në trupat tanë. Dhe, ndërsa ato mbështillnin flakë dhe digjnin vdekshmërinë e asaj që kishim bërë me njëri-tjetrin në shtrat, shikuam nga dritarja dhe pamë qiellin rrezatues, hapësirën transparente të qytetit, xhaminë e madhe të Prizrenit. Pëshpëritëm me njëri tjetrin dhe thuajse përsëritëm të njëjtën gjë si atëherë. Po, ajo ishte thjesht një dihatje kohe, mosha kishte bërë të sajën. Gjithësesi, krahas asaj date, kujtuam se kjo xhami e ndërtuar nga i njëjti Pasha që porositi Banjën, na kishte ngjizur dhe ne. Dhe ende na dukej se në hyrje të xhamisë po rilexonim duke u puthur si atëherë atë që është mbishkruar: "Në qytetin e Prizrenit, një xhami e bukur e ndryshoi qytetin në Parajsë."

Pastaj sytë tanë morën pushtetin e bozhureve që çlironin aromë në ajër, shtëpitë, pemët që çelnin në kopshte, njerëzit e gëzuar në rrugë, ndjemë ëmbëlsinë e pastërtisë dhe kuptuam se kishim mbërritur vërtet, duke i dhënë kështu njëri-tjetrit një betim që më vonë e thyem pa mend dhe reciprokisht…

Ishte 22 shtatori i vitit 1970.

Ndërsa ngisnim makinën tonë të vogël Fiat, kodrat rrudheshin ulët dhe bëheshin akoma më të gjelbra. Shtëpi të reja mbushnin shpatet e kodrave. Herë pas here, një strukturë e bardhë prej llaçi, shpesh një ndërtesë me tulla balte. Dhe aty bëjmë pushimin e parë duke marë shënimet përkatëse. Banja madhështore e Pashës. Qytetarët po përpiqen të "shpëtojnë" nga kamera jonë. Por, askush nuk e di, dhe askujt nuk mund t'ja sqarojmë se ne jemi me një marrëveshje studimi nga Universiteti Wollongong, N.S.W. E vështirësia bëhej dyfish.

Ne të pesë ishim të pajisur me 500 fjalë në gjuhën serbo-kroate, një nga pesë ndarjet kryesore gjuhësore që fliteshin atëherë në Jugosllavi.

Tani e kam më të lehtë… Këto janë dy ditë nga ditari im… I ofroj me shpresën, sigurisht, se do të lexohen. Por, gjithashtu, me shpresën se lexuesit do t'i shohin me më shumë mirëkuptim, se ka shumë emigrantë të këtij vendi në Australi. Është shumë e vështirë të jesh i huaj kudo, dhe unë e di nga përvoja se shumë emigrantë në Australi jetojnë në vetmi të thellë. Ndoshta, në këtë mënyrë të vogël, mund t’ua shpërblejmë shumë vendasve, që na treguan mirësi spontane dhe të sinqertë gjatë udhëtimit tonë studimor gjashtëmujor në vendin e tyre…

Është mesditë. Rruga është e mbushur me burra, lëkurat e të cilëve janë të pjekura në ngjyrë kafe të ngrohtë nga dielli. Burrat i drejtojnë kuajt dhe qerret e tyre qetësisht, pa i vënë re mjetet e pakta motorike midis tyre në rrugë. Këta burra me fytyra të buta mbajnë kapelen e bardhë prej feltri, që tregon se janë myslimanë shqiptarë. Ata pinë duhan. Ata flenë, të sigurt se kuajt e tyre do të gjejnë rrugën e tyre. Kuajt mbajnë rruaza të ndritshme blu dhe të bardha, ose xhufka ngjyrë gështenje dhe ari.

Anës rrugës ka tufa me bozhure të kuqe të ndezura, bozhuri i Kosovës. Petale të kuqe gjaku, të holla si letër e butë. Petale të zeza me thekë të artë. Ka një histori të dhunshme të lidhur me këto lule. Ndodhi në Kosovë, kur turqit i shkatërruan ushtarët në vitin 1389. Shtatëdhjetë mijë burra vdiqën në një betejë të zjarrtë. Bozhuret rriten, thonë ende sot, nga gjaku i ushtarëve të rënë. Turqit e kontrolluan Kosovën për më shumë se 500 vjet. Eh, historia e …, eh….

Pastaj disa lotë dukej se bashkuan tërë atë distancë kohore në një.

-Sa e çuditshme je Camelita? – ndërhyri Halimi. Dhe unë edhe pas kaq vitesh nuk dija asgjë. 

-I mbajta sekret. Dhe mendova se kjo vizitë do të na sqaroj më shumë. Dhe këtu do të të shpjegoj se pse. Po ti vazhdo lexo…

Halimi qetësohet. Një ndjenjë e mistershme i kalon në trup, por kurreshtja nuk e lë të shkëputet. Ai vazhdon të lexoj…

Kthehemi në Fiat, na përshëndet një djalë i dobët dhe mban në duar një tufë me bozhure. Këmishë rozë, xhinse dhe një vështrim i etur. Ai është një punonjës në hotelin në qoshe. Ai pyet nëse kemi ndonjë roman rezervë me vete, ose ndonjë gjë të shkruar në anglisht. Ai po mëson vetë anglishten. Ne shfletojmë librat tanë udhëzues dhe gazetat e tjera dhe hapim një kopje të "Udhëtimit në Qendrën e Tokës" të Zhyl Vernit. A do të funksionojë kjo?

Në cep qëndron shitësi i akulloreve. Shitësi djersitet. Bën vapë. Kalojmë pranë dritareve të një dyqani argjendarie. Filigrani është një art i Prizrenit. Kalojmë pranë kafeneve që shesin mish, produkte mishi dhe ëmbëlsira turke. Të ngrënit është gjithashtu një art turk. Po dhe dushet janë tipike, turke, Banja turke... E kështu dua të bëj dush. Por dua dhe ndihmë.

Ai buzëqesh me një shikim të zhdërvjellët. pastaj përkulet dhe përqafon Fiat-in. "Udhëtimi juaj ju sjelltë shumë lumturi", qan ai ndërsa ne e përshëndesim me dorë.

Halimi hesht për një moment. Pastaj ia ngul sytë Camelitës. I paske shkruar të gjitha, e kisha harruar gjendjen dhe veshjen time, por jo dushin... Ajo buzëqesh dhe i afrohet më shumë. E përqafon, thuajse si atëherë, si atë ditë, në atë dush me bozhure që të dyve u nxorri xixa nga sytë…