Dr. Anna Kohen nje emer i shquar ne shkence dhe ne atdhetari
Perpara se te analizoj librin e saj jetshkrimor , “Lulja e Vlores “ , do te sqaroj lexusin , si njihet Doktoresha Kohen dhe komunitetin hebraik ne Shqiperi .
Komuniteti hebraik perbehej nga tregetare manifakture , ne pak qytete te Shqiperise , kryesisht ne Vlore .
Kur nazizmi , ndermori sulmin cnjerezor , kunder hebrejve ,shtetet europjane detyroheshin te dorezonin hebrejte te autoritet e krijuara nergut , per te terrorizuar , kete popull punetor dhe te disipolinuar .
Mbreti Zog dha urdherin , per te perkrahur kete komunitet te kercenuar ne menyren me kriminale , qe kishte njohur historia . U intesifikua dhenia e vizave nga Qeverria e kohes se luftes . U moren ne mbrojtje ebrejte , qe bujten ne Shqiperi . Thuhet se ketu u mbrojt dhe ebreu famemadh Ainshtaini. Populli . Mbrei dhe Qeverria , te tere ne mbrojtje te hebrejve ! Ky fenomen ndodhte vetem ne Shqiperine , ne vendin , ku ka sunduar kodi i beses . Fenomenin e zhvillimit te komunitetit hebre na i pershkruan Dr. shqiptaro-hebraike , qe ka lindur dhe ka kaluat rinine ne Shqiperi , Anna Kohen .
Direkt kam njohur , tre shqiptaro- hebraike , me te cilet kam pasur lidhje pune dhe per ta ruaj konsideratat me te larta , si shkencetare , qe kane kontribuar drejt perdrejt , ne zhvillimin e bujqesise fermere te Shqiperise . Keta shkencetare jane , Zakino Matathia , Zhak Vituli dhe Rrafo Jakoel . Dy te paret jane ekonomiste dhe kane lene gjurme , ne hartimin e ligjshmerise fermere te ish fermave te Fullcit , ne Shqiperi . Rrafo Jakoel , ka punuar dr. veteriner dhe ka nje kontribut te vlefshem , ne shendetesimin e blegtorise shqiptare dhe te blegtorise se Vlores vecanerisht. Te tre kane lene nje krijimtari te pasur shkencore . Te tre i kam perfshire ne librat e mi memoriale – bujqesore .
Dr. Annen e njof nga shtypi i Diaspores . Mbas natyralizimit tim familjar ne NY , isha i interesuar si mund te adoptohesha sa me shkurt . Nuk kisha as nje lidhje me Ameriken , prej 50 vjetesh dhe im Ate, shtetasi amerikan , kishte 30 vite , qe kishte vdekur . Cdo familje , perben nje histori te vecante , brenda historise emigratore te nje kombi . Per te realizuar keto qellime ndiqja intensivisht shtypin e Diaspores , qe perbehej nga dy gazeta historike , “Dielli “ dhe “Illyria “. Ishte koha , qe “Dielli “ , e kishte zvogeluar veprimtarine botuse . “Illyria “ u be gazeta , qe mbeshteti fuqimisht problematiken e shqiptaro- amerikaneve . Ishte koha , qe nuk kisha nje komjuter dhe ditet, qe delte gazeta , isha qysh heret ne mengjes , ne deren e kjoskes , per te blere gazeten tone te dashur . “Illyria” e saj kohe , ne pronesine e figures embleme te emegracionit shqiptar , Eqerem Bardha dhe editorit te ndjerit , Dalip Greca . Na e sheshonin rrugen drejt adoptimit dhe na mbanin te lidhur me ngjarjet ne Atdheun e origjines dhe ne boten mbare . Nuk kishte numur , qe gazeta te mos jepte lajme dhe reporazhe , mbi veporimtarine atdhetare te Doktoreshs Kohen . Ajo , pervec veprimtarise profesionale , ne kliniken e saj , drejtonte organizaten e grave shqiptaro- amerikane , “Motrat Qiriazi “, nje organizate e shquar , per ndihme te gjithanshme , te emigranteve shqiptare dhe kosovare .
Shkrimet e saj dhe lajmet , per te , ne gazeten tone , ishin shume frymuzuse dhe afer interesave tona emigratore . Vala e emigracionit shqiptar ne fund te viteve 90 te shekullit te kaluar kishte veshtiresite specifike . Tre ishin shtyllat qe personifikonin adoptimin tone emigrator : Shteti Amerikan , energjite tona te ndrydhura 50 vjeet nga enverizmi dhe ndihma konkrete , qe Anna Kohen , po i jepte emigranteve te rinj dhe te shumevuajtur hebrejto- shqiptar . Dr. Anna u cfaq me tere madheshtine e nje konsulle aktive , ne Ameriken , qe Enveri e kishte shpallur armike .
Emigracioni shqiptar , pas 1990 , per ne Amerike , ka qene intensiv dhe kryesisht i ardhur nga trashegimia . Diaspora e vjeter , nuk zbatoi ndonje plan , per te ndihmuar kete emigracion . Nuk munguan kritikat , per Diasporen e vjeter . U pleksen tre rruge emigrimi : Bashkimi familjeve te ish emigranteve , qe me sa di une , ishin diku te te 2 mije famile , emigrimi , nga lufta e Kosoves dhe emigracioni me llotarine amerikane .Per dite kishte emigrate te ri dhe te varfer shqiptare , kosovare dhe hebrenj ruse .Statuja e lirise , mori nje shkelqim te ri .
Frymezusja e tetre ketyre rrymave ishte doktoresha e fameshme shqiptaro- hebreje , Anna Kohen. Gazeta “Illyria “ dhe Doktoresha ishin frymezusit dhe perkrahesit konkrete te ketyre tre lloj emigracionesh, qe shtonin radhet e emigranteve te hutuar . Kjo ishte arsyeja , qe e falnderova dhenderin , qe me solli nga Tirana librin , qe kemi ne analize dhe ku plotesohet portreti i kesaj shkencetare dhe altuiste te shquar.
Dr Ana Kohen , ka botuar librin autobiografik “Lulja e Vlores “ , ku pershkruan jeten e saj ne qytetin e Vlores , mbas Luftes se dyte boterore .Ajo pershkruan me hollesi jeten personale dhe profesionale , duke na dhene modelin e intelektualktules se shquar , qe rrenjet i ka ne pune te auto- disiplinuar rrepte , ndaj vetvetes . Na tregon si eshte e lidhur me familjen , shoqerine dhe njerzit e afert . Mendoj se eshte nje nga librat jetshkrimore , me te plote , ne literauren tone te gjuhes shqipe . Ne kete aspekt autoria Anna Kohen na cfaqet si nje pasardhese e denje e Edit Durhan . Te dyja kane pershkruar karakteristikat me evidente te kombit shqiptar, te nisur ne gjeneze dhe te transmentuar nder breza . Pa tjeter , Dr . Kohen do te mbetet shembull frymezimi per brezat e sotem dhe te arthem , ne ballafaqim me detyyrat , qe shtron koha , per sejcilin , ne te gjitha pozicionet , qe e ballafaqon historia . Sejcili individ , eshte nje leve , qe me ndihmesen e vet, i jep shtytje zhvillimit epokal te kombit .
Sot shteti hebre , eshte nje nga fuqite me te rendesishme te botes , per zhvillimin ekonomik , shkencor dhe ushtarak . Kete realitet e kane krijuar bijt e tij, me mencuri , solidaritet dhe largpasmesi . Shembull , per karakteristiken e fundit , po permend punen vetmohuse , per transformimin e shkrettires .
Njihet fakti se popullatea hebraike , ne Shqiperi , eshte numerikisht me emadhe , pas kapitullimit te Gjermanise , kur dihet se Holokausi gjerman perpiu midis flakeve 6 mije jete njerzish europjane paqesore edhe foshnja , qe nuk dinin c’ishte lufta dhe genocidi .
Libri I autores Dr. Kohen , pervec analizes te hollesishme te psikollogjise se etnise hebraike te Vlores , na paraqet bashkepunimin vellazeror re hebrenjve , me shqiptaret . Hebrejt e Vlores , ishin mbeshtetur ne pune te ndershme , qe perkufizohej ne tregetine e copave dhe ngjyrimin e shamive . Mbi keto biznese , paten mbeshtetur jetesen , pa i hyre ne hake askujt dhe pa krijuar asnje kontravajtje , ne jeten publike . Jane entitet punetor , bashkepunus dhe inteligjent .
Te tera keto cilesi dhe me gjere Kohen , na I ka shtjelluar , me nje gjuhe te qarte , te thjeshte pa sforcime dhe me sintakse te larmishme dhe krejtt natyrale . Jane keto karakteristika , qe vlonjatet autoktone , komunitetin hebre dhe vajzen e re e te bukur , qe hithte shtat ne lagjen e tyre , e quajten “Lulja e Vlores “ . Me kete titull , autoria ka shkruar librin e saj , qe mban si nen titull :” Kujtimet e nje hebreje te rritur ne Shqiperine komuniste “ . Nen titulli na jep nje informacion me te gjere , per permbajtjen e ketij libri jetshkrimor, me vlera historike .
Libri eshte botuar nga “Institutui Shqiptar i studimeve nderkombetare “, ne vitin 2022. Perkthysi Edvin Shvarc , redaktor dhe korrektor , Aristea Mima Shvarc . Dizenjimi dhe korrektor Viktor Kohen . Libri permban 253 faqe .
Ja vlen te theksojme se botimi eshte i cilessise te larte botuse . Ka vetem ndonje gabim ortografik te pa rendesishem dhe asnje gabim gjuhesor , ose sintaksor .
Autoria e librit ka punuar drejtoerdrejt , ne operacionin implementit dentar , qe praktikohet , per here te pare ne Kliniken ku ajo ishte e punesuar . Autori implementit u laurua me cmimin Nobel . Pas shume pak pake kohe , kete praktike shkencore , e realizoi dhe vijon te punoi ,klinika e doktoreshes Anna .
Mbas klinikes se saj , Doktoresha Anna, pervojen teorike dhe megjithe pisjet e shtremnjta , e coi vete ne ne Shqiperine , ku lindi dhe pati fillimet e profesionit te mjekes . Vizita e saj ne Shqiperi , pas vendosjes se demokracise , ishte emocionale dhe produktive . Doktodesha i dhuroi venlindjes praktiken dhe teorine e implantit , qe ende ne bote eshte ne periudhen fillestare . Le te perdorim metaforen e teknikes dentare : “I dhuroi vendlindjes buzeqeshjen “.
Aktualisht kjo metode perdoret gjeresisht ne Shqiperi . Ne kete kuptim Dr Anna nuk eshte vetem autore e librit , por nje shkencetare e shquar nderkombtarisht ne mjekesine dentare, si dhe investitore ne shkencen dhe tekniken e mjekesise dentare, ne Shqiperi .
Implementin dentar e zbaton , prej disa dekadash ,klinika ne pronesi te saj , ne Manhhatan te NY. Ne Ny, Athine , Tirane lulezon , me rrenje te thella , “”Lulja e Vlores “ . Ne te trija keto qendra te medha , eshte dora e sigurte e Dr. Annes , doktoreshes hebrejo-shqiptare , qe vazhdon te beje historine moderrne te shkences dentare .
Pervec anes gjuhesore , libri i Dr Annes , eshte i ndertuar mbi bazen e zhvillimit jetesor te familjes , te c’do kombi dhe fisi . . Librin autoria , ja kushon gjyshes , dhe te tjere pjesetrare te familjkes . Ky mesazh sa njerezor dhe natyral , na drejton tek nje autore , qe e ve ne vendin e duhur gjenezen e vet dhe te sejcilit ne kete bote . Ky mesim , na ndricon rrugen e brezit te ri , qe e quajne te tejkaluar mardheniet me para ardhesit , qe nuk njohen teknollogjite dhe intelegjencen artificiale . Brezi , kur mbeshtet fort ne nje rrenje natyrale , krijon premisen , per perparim te pa ndalshem .
Autoria , nuk eshte apolitike . Ajo i vendos ngjarjet ne sfondin politik , ku kane vendin dhe ku pretendohet zhvillimi , ose regresi . “ Ne Shqiperine e rinise time , shkruan autoria , zija e bukes ishte nga hera e gjithpranishme . “ ( f11 )
Kjo fraze dhe komentet mbas saj , na tregon se situata ekonomike e asj periudhe nuk ishte rrastesi , por buronte nga nje regjim , qe prodhonte kriza , njera , me e tmerrshmja ishte ajo e zise se bukes . Folem me lart , per gjuhen e librit . Edhe ketu spikat gjuha popullore , qe eshte shkruar e gjithe vepra , ne studim . Populli fjalen krize e ka mesuar von . Kriza , ne gjuhen e popullit thirret me emrin popullor , “Zija e bukes “ .
Sejcila veper e shkruar , duhet te paraqesi kuadrin historik ne te cilin zhvillohet fabula . Kete mjedis , na i paraqit , duke na sqaruar historine e deges se fisit te saj hebre .” Hebrejte romanote , e kane origjinen , te paken 2300 vjet me pare , nga koha e Aleksandrit te madh , ku krijuan bashkesite e tyre , ne qytet greke , si Janina etj “. ( F32 ) .
Ne kete rrast dhe ne nje rrast afer fundit , autoria , na i paraqet Janinen si kufi jugor ku ndaheshin hebrejte greke , me ata shqiptare .
Janina e Aliut dhe e çelo Mezanit , eshte dhe mbetet , nje gur kufiri historik .
Mbasi na njef edhe me kete fakt , na pershkruan ku punoin njerzit e fisit te saj . Duke vijuar tregimin , na jep nje realitet te fuqishem historik : “ Ndryshe nga Greqia , Shqiperia arriti t’i shpetoi hebrejte e vet , gjat luftes se dyte boterore “ ( F 33 ).
Ky eshte realitet i njohur historik , por kur e shqypton nje romanete hebraike, ka tjeter rezonance .
Me tutje sqaron se si Enveri eliminoi besimet fetare dhe i la hebrejte pa nenshtetesi . Keto probleme te mbrehta politiko- shoqerore , zene nje vend te gjere ne liber , duke e bere kete veper nje dokument me rendesi burimore historike , per hebrejte ne Europe dhe vecanerisht , per rrastin shqiptar , qe eshte unikal ne bote .
Autoria , nje syth e ka emeruar “Radhet per ushqime “ . Eshte realiteti , qe e kane vuajtur disa breza ne Shqiperine enveriste . Me nje realizem , qe i pergjigjet kohes , tregohet sesi ngrihesh naten dhe vendoste gurin , per radhen e qumushtit . Mbasandaj kthehej per gjume dhe ngrihesh ne ora shtate , duke kerkuar llogari , per gurin , qe mbante radhen .
Nje intelektuale , te bente keto veprime , thjesht , per te siguruar ushqimin e dites dhe ate me para , eshte kulmi i nje krize ushqimore , qe regjimi i Envrit ua kishte rezervuar shtetasve te thjeshte dhe qe nuk pranonte se ekzisronte kriza ushqimore . Doktoresha , ne kete rrast dhe ne gjithe librin , paraqitet si nje publiciste , qe perfaqeson popullin e saj , qe e rriti dhe e shkolloi me shume sakrifica .
Mjeku eshte nga profesionet , qe njef te gjitha shtresat shoqerore .Mjeku mjekon jo vetem ligeshtimn trupor , por godet dhe shkakun politik , qe ka degjeneruar ne shoqeri . Mjeke te tille shqiptare , me tendenca militante , njof dy : Autoren e librit dhe Dr. Adem Harxhi . Per fat te keq njof dhe dy autore mjeke , qe kane shkruar libra voluminoze , per Bllokun famkeq , madje edhe per shendetin e Diktatorit , duke e ndjekur hap pas hapi pulsin e tij , perpara se pacenti i tij te mbetej pa puls .
Nuk ka gjurma humanizmi cilido mjek , qe i thur ditirambe Diktatures . Eshte tjeter pune bindja politike civile , por diktatura ka nje emer ne te gjitha gjuhet e botes . Ja si na i perkufizon situaten autoria jone : “ Gjetja e ushqimit te mjaftushem , per te ngopur gojet e uritura te nje familje te tere , nen regjimin e Enver Hoxhes , kerkonte durim dhe qendrese “ ( F 38 ) . Rrallekush e ka shprehur kaq lakonikisht krizen ushqimore enveriste .
Karakteristike dalluse e kombit hebre , eshte trashegimia , per te bere dhe per te zhvilluar sipermarrje . Ne liber tregohen shembeuj nga familja e autores , qe benin te pa munduren , per te siguruar klientelen e copave dhe shamive te ngjyrosura . Konsiderart e autores , per sipermarrien e familjes se saj , jane shume realiste . I ka pershkruar me hollesi bashkepunetoret klientet dhe konkurentet . “Kjo ishte nje sipermarrie shume e rendesishme, per ne “, shkruan autoria . Fal kesaj sipermarrije familja e saj klasifikohej ne shtresen e mesme te shoqerise se kohes . Nuk mund te pretendohet , qe ekonomija te zhvillohet me permasa te biznesit te madh . Me i gjeri dhe me i mundeshmi eshte biznesi familjar , qe mban te gjalle zhvillimin e pa nderprere te familjes dhe te shtetit . Eshte nje pervoje , qe duhet ta asimilojne ne menyre krijuse shqiptaret sot .
Familjet hebreje te Europes , kur filloi lufta e dyte boterore , bene c’do lloj levizje , per te mos lene gjurme , ndaj inkuizicionin barbar . Familja Kohen , u shperngul nga Greqia , per ne Vlore , por dhe kjo shperngulje ishte jo krejt e sigurte . U rishperngulen ne fshatin Trevellazen , te Vlores . Strehimi i familjes hebreje Kohen ne fshatin Trevekllazen , te famija myslimane Izet Mehmet Lazaj , eshte pershkruar me te tere dramacitetin , qe karakterizonte ate kohe , krejt anormale , per qyteterimin . Nder kohe u gjet familja myslimane , qe me bujarine e saj , mbeshtetur ne kodin beses , e beri familjen Kohen pjese te saj te pa ndare .
Bujaria e familjes Lazaj , eshte pjese e historise se shqiptarve , ne mbrojtje te hebrejve . Lidhur me kete fakt , autoria shprehet : “ Une edhe sot , perpiqem me gjithe zemer dhe me te tera forcat , qe familjes Lazaj t’i jepen meritat nga Jad Vashemi . Fatkeqesisht zyrtaret e Jad Vashemit , nuk kane krijuar bindjen historike , per te provuar historine heroike te familjes Lazaj. Nuk do te rresht se perpjekuri , per t’u sjelle nderimet dhe mirenjohjen , qe ata meritojne “ ( F51) .
Nje dekllarate e tille eshte kembane alarmiu , kur e shpreh nje intelektuale hebreje .
Familja Lazaj nuk eshte e vetme , ne rezistencen njerezore , kunder antisemitizmit . Kjo veper humane e popullit shqiptar do te meritonte nje vemendje te historianeve , per ta njohur brezat solidaritein midis kombeve . Ky eshte nje problem madhor , qe autoria sapo e zbuloi perpara historianeve dhe indtitucioneve te specializuara .
Edukata familjare hebreje , per te qene te lidhur ngushte me familjen , shprehet edhe ne pjesmarrien e te rinjve , ne punet e thjeshta te sipermarries . “ Te kaperthyer mes punes se sipernmarries familjare dhe shkolles sone , nuk na shkonte kurre ne mendje te ziheshim dhe te grinbdeshim me njeri tjetrin “ ( F 59 )
Te edukuarit midis punes dhe shkolles , mbetet nje detyre paresore e kohes se sotme dhe e te gjitha kohrave , kur disa te rinj parazitojen dhe aq me keq , kur u dorezohen veseve dhe krimit . Disa te rinj nga familje te kamura tregojne karshillek me vetura te markave te shquara boterore .Larg punes dhe disiplinimit familjar , perfundojn ene preher te krimit .
Shkolla jone shqiptare , ka shume per te mesuar , lidhur me edukimin e brezave te rinj , qe do t’i dalin per zot begatimit dhe lulezimit te Atdheut . Edukimi fillon ne familje dhe plotesohet ne shkolle dhe ne jeten e perditeshme , midis punes .
Lidhur me kete problem , ne liber lexojme : “ Rregulli i rrepte dhe i pa tjetersushem i tim Eti , ishte , qe duhet te ktheheshinm ne shtepi perpara perendimit te diellit “ ( F 61 )
Nuk eshte ndonje sakifrice , qe do te beje femija , por i rrenjoset ne ndergjegje pergjegjesia ndaj familjes dhe krijimit te hapesires , per te mesuar .
I besoj pa kushte te gjithe librit te shkruar , nga autoria Anna Kohen edhe per faktin e thjeshte se pershkruan dashurine e saj te pare dhe te dyte , qe nuk perfunduan ne martese . Martesa ishte dashuria e saj e trete dhe perfundimtare . Eshte momenti , qe krijoi familjen dhe perballoi te gjith sfidat , me bashkeshortin , si dy gjysma te jetes , qe u perkushtohet atyre dhe pasardhesve , duke merituar vemendjen maksimale , per edukimin , arsimimin dhe dashurine , per punen .
Edhe ne librat krejt erotike , autoret i shmangen te pershkruajne dashurine e tyre te pare . Kjo pjese e jetes , eshte prezente ne c’do njeri fiziollogjikisht normal . Nuk eshte vetem kjo , por tek sejcili ka vecorite specifike te individualitetit . Eshte vete ADN-ja . Ketyre fakteve , u shmangen autoret shqiptare te letersise . Te kaperxesh kete stazh kaq te rendesishem te jetes , tregimin e ben te pa besushem .
Edhe shkrimtare te afirmuar , kur vjen puna per te folur per dashurine e pare te tyre , e delegojne problemin tek ndonje personazh , qe e stisin vete, per te realizuar skenen e radhes . Natyrshem , ne kete rrast vihet re nje mungese sinqeriteti me vetveten . Dashuria si konkretizim i ndjenjes , nuk pranon pershkrimin me dorashka plastike . Kete realitet autoria na I ka dhene ne te gjitha dimensionet .
Dashuriae Annes me Dhorin ishte shume e sinqerte . Kishin njohuri te dy familjet dhe u shkeput , si lidhje , kur familja e Annes do te levizte , per ne Greqi . Kjo ishte nje arsye madhore , ku mblekseshin , vec dashurise , interesat familjare . dashuria eshte edhe interes. Ja si na I paraqet autoria kete dileme jetesore : “ ..E gelltita dhimbjen . Nuk do te martohesha me Dhorin , sepse duhet te rrija me familijen , qe duhesh te largohesh nga Shqiperia . Isha shume e prekur nga romanca ime me Dhorin “ ( F 82 ) .
Familja Kohen , beri shume levizje , per efekt te normalizimit te jetes ekonomike . Ishte nje familje , qe emigrimin e pati bere mjet jetese. Anna , ne te tera rrastet u tregua kembengulese , per te zbatuar formimin e saj mjekesor , qe e pat enderruar me kohe . Pervec arsimimit profesional , i kushtoi vemendje gjuheve te huaja . Ajo zoteron 4 gjuhe dhe te tera te pervetesuara ne rruge , krejt autodidakte .
Kur familja Kohen u shperngul ne NY , komuniteti hebre , ju gjend ne krah , duke i gjetur banese dhe c’do nevoje , qe pati , per adaptim . Hebrejte ne Amerike , nuk jane thjesht nje komunitet kompakt , por jane lob ne instancat e shtetit . Ne mbledhjet e ketyre lobeve Dr. Kohen ka shprehur urrejtjen , per serbet , qe ushtruan genocid ndaj Kosoves shqiptare , qe e ka ne zemer doktoresha e fameshme . Gjat kohes , qe qendroi ne Athine , per te plotesuar shkollimin , pati nje te dashur, me emrin real , Mihalin . Eshte e natyrshme , njeriu nuk eshte prej guri . Nisja , per Amerike , ishte e arsyeshme ndaria paqesore me te dashurin Mihal , kondicinohet nga faktore madhore . Autoria , e shkruan jetshkrimin me realizem dhe pa asnje lloj paragjykimi , ndaj mjedisit . Jetshkrimi i sherben brezave te rinj te dine te zgjedhin partneret , ne pajtim me ndjenjat e tyre dhe me interesat jetesore te perbashketa . Shoqeria e shendoshe , perbehet nga cifte me mardhenie te shendosha morale dhe ekonomike . Ndarjet e dashurive , nuk jane fatalitet Keta na meson jetshkrimi i Doktoreshes se sinqerte dhe kemengulja e saj , per te arritur me te miren e mundeshme ne jete .
Jeta ne Amerike , nuk ishte shesh me lule, per Doktoreshen e re . Ajo ishte e mbushur , me sfida , qe kerkonin pune dhe kemengulje , per te arritur majen , ne profesionin , te cilit i pat kushtuar pjesen me te rendesishme te jetes .Konkurenca ishte fusha e gjere , qe shtrihej , deri ne objektivin profesional . Ne themel te enderres amerikane , qendron nje enigme e mundimshme , pas te ciles shifet suksesi i enderruar .
Jeta e Dr. Annes ne Amerike ishte nje histori suksesi , ne te tera drekjtimet e jetes ., sepse mbeshtetj ne pune pa sqime . Per kete segment te rendesisghem ajo shkruan : “ I thashre Mihalit se po punoja ne nje klinike te madhe dentare , ne Manhatan , duke mbjelle implante dhembesh , nderkohe po punoja , per nje diplome dentare ne Universitetin e NY. I kerkova Mihalit te vinte ne NY dhe te mesonte si behej mbjellja e dhembeve “ ( F 113 ) .
Rruget e te gjitha sukseseve ne jete , autoria i kerkonte dhe i gjente tek sakrificat , qe duhet te bente brenda vetes .Suksest i ndan gjithnje me njerzit e dashur , qe e rrethojne ne pune dhe ne familje . Ne Amerike ju kurorezuan te tera sukset ne pune , famije dhe shoqeri . Ne Kliniken e famshme te Dr . Lukovit , Dr. u praktikua , per implantet dhe arriti , ne ate shkalle , qe kerkoi te behej bashkeortake . Duke pare se u aftesua ne shkallen me te larte , hapi kliniken private ne Manhatan , qe kishte nje klientele nga 4 komunitete : hebre, shqiptar , Rus dhe grek . Klinika u be nje qender e rendesishme edhe e veprimtarise shoqerore , nepermjet organizates se gruas shqitaro- amerikane “Motrat Qiriazi “ .Lidhur me kete problem , ne liber lexojme : “Fjala per suksesin tim , u perhap me shpejtesine e eres” ( F137 ) .
Nje nder momentet me te rendesishme te jetes , se doktoreshes , ishte krijimi i familjes me Markusin , nje 40 vjecar i divorcuar . Anna ishte 29 vjec . Kjo martese , qe u realizua midis familjeve , u kurorezua me dy femije , vajze dhe djale , qe hapen kapitullin me te rendesishem te familjes Kohen .
Ne kulmin e sukseseve , per mbjelljen e dhembeve , nuk mund te harronte vendlindjen e dashur Shqiperine , qe i shpetoi familjen dhe jeten nga inkuizicioni nazist . Ndermori nje udhetim te rendesishme ne Shquiperi , ku solli gjithe aparaturat per Universitetin mjekesor te Tirranes . Kete ndermarrje kaq voluminoze e kreu se bashku me bashkeshorin , Markus . U mor me aftesimin e personelit , per implantet dhe shqiperia , si pak vende te botes , ne pak kohe , pervetesoi tekniken e implanteve , zbulimi shkencor –mjekesor me i rendesishem ne stomatollogjine boterore .
Nderkohe organizata e grave Shqiptaro- amerikane , u lidh me homologet nderkombetare dhe Dr . Anna u be nje nga prekusoret , qe zhvilluan demokracine ne Shqiperine e viteve 90 te shekullit te kaluar . Emri i Dr. Ana Kohen ju ktheu shqiptarve “buzqeshjen “ e munguar , qofte realisht , me ndihmen e specializuar , per impjantet , qofte dhe materjalisht , me faljen e aparaturave te komplikuara dhe te shtrenjta . Shqiperia e ka ne zemer Dr. Annen , ashtu si dhe Anna nuk e harronm Shqiperine e beses dhe te solidaritetit midis kombeve .
Dr Anna , me bashkeshortin, Markus , jetojne ne Florida . Pushojne paqesisht dhe jo pak kohe i kushtojne studimit , ne fushat e mjekesise , te filantropise dhe te shembullit , si duhet te organizohet jeta nga te rinjte e kohes se sundimit te teknollogjive . Ne sherbim te kesaj ideje eshte dhe libri , qe komentuam ne kete ese modeste.
Illo Foto , Studjus – NY , Korrik 2023
