Demokracia në Shqipëri nuk ka qenë kurrë më kaq se e domosdoshme.
Nga Fatmir Terziu
Demokracia e Shqipërisë është në gjendje të keqe. Është zbehur situata e forcës më të madhe opozitare. Është dyzuar. Dhe fjala sikurse dhe theksi shkon tek votuesit. Votuesit tashmë nuk e kanë më një zgjedhje të vërtetë midis asaj që shihet dhe domosdoshmërisë së opozitës reale. Sakaq PD duket se po lëviz edhe aty ku është. Politikanët e PD-së kanë dëgjuar nga Deputeti i PD-së Agron Gjekmarkaj së fundi që t’u thuhet hapur se “duhet të rikonceptohet opozita”. Ai që ka ngritur këtë zë është pra deputet i PD-së. Dhe ai e sheh këtë në marrëdhënien me shoqërinë. Sipas tij shoqëria ka kahje tjetër dhe opozita tjetër dhe njerëzit tanë janë të mpirë dhe të demoralizuar, po aq sa bashkësia politike e kahut të PD-së po mpaket e rrudhet. Deputeti i PD-së Agron Gjekmarkaj ka thënë hapur gjithashtu në mbledhjen e fundit të deputetëve të PD-së “ne kemi krijuar një mbinjeri që është Edi Rama, duke akuzuar atë për gjithçka po i ngremë atij një mit.” Kjo sipas tij, edhe duke ditur se demokratët koleksionojnë denoncime (të dobishme gjithësesi) dhe Rama koleksionon fitore. Për Gjekmarkajn nuk ka kuptim të flitet në mënyrë kaq patetike. Kjo e fundi na jep kohë të kujtojmë.
Sikurse dihet, nuk është tashmë shumë larg viti kur në Shqipëri do të ketë sërrish zgjedhje parlamentare. Në këto zgjedhje Rama do të kërkojë mandatin e tij radhazi në qeveri. Disa thonë se ai e ka fituar që tani. Por, disa mendojnë se nuk do të jetë aq e lehtë. Dhe lind pyetja: A do përballet me një sfidë të rëndësishme nga opozita e sotme? Por kjo edhe pse duket si e zbehur, disa mendojnë se tashmë Perëndimi nuk mund ta miratojë një diskurs të gjatë pushteti fitues me Ramën të përsëritur sa herë është votuar kohët e fundit.
Për këtë pa dyshim, mediat kryesore në Perëndim do t'i tregojnë audiencës së tyre se vetë demokracia është në rrezik në zgjedhjet që po vijnë. Dhe ata do të ushtrojnë një sërë akuzash të njohura kundër qeverisë së PS, duke u pajtuar në kohën e duhur me atë që është akuzuar se ajo po shëmton demokracinë duke vjedhur dhe më së qarti po "shkatërron demokracinë", "shkel sundimin e ligjit", "persekuton të tjerët" dhe "demonizon gjërat".
Megjithatë, ndërsa New York Times, Guardian, Der Spiegel dhe pjesa tjetër sot bëjnë shumë propagandë të mëdha për Shqipërinë turistike të udhëhequr nga PS, ata në kohën e duhur do të jenë më të vendosur ndryshe dhe do ta kenë më të lehtë për detajet. Për shembull, ata do të përmendin se sulmi i PS ndaj gjyqësorit të pavarur mund të interpretohet gjithashtu si një reformë e krijuar për të sjellë gjykatat shqiptare në përputhje me homologët e tyre në vendet europiane. Qeveria shqiptare dëshironte të ishte në gjendje të ushtrojë një shkallë ndikimi mbi procesin e emërimit të gjyqtarëve në mënyrë që të kufizojë fuqinë e një kaste të papërgjegjshme gjykatësish, prokurorësh dhe avokatësh(?). Në fakt kjo është në thelb ajo që ndodh edhe në Francë dhe Gjermani.
Po kështu, media perëndimore do të flasë me padurim për kërcënimin që qeveria e PS paraqet për demokracinë. Por ata nuk do të hyjnë në ndonjë detaj thelbësor se çfarë përfshin ky kërcënim. Dhe ka një arsye të mirë për këtë. Sepse në realitet, demokracia në Shqipëri ka qenë rrallë më e sikletshme në kahun tjetër opozita se sa të thuhet ka qenë e shëndetshme.
Krahasoni situatën në Shqipëri me atë të demokracive të tjera liberale. “Nëse zgjedhjet mund të ndryshonin diçka, ato do të ishin ndaluar shumë kohë më parë” – kjo thënie kap mirë ndjenjën e njerëzve se partitë kryesore në Gjermani, apo Francë janë bërë shumë të ngjashme me njëra-tjetrën. Këtë herë pas here e thonë edhe me zë e nën zë mjaft analistë edhe në Shqipëri. Dikush citon vetë Ramën që të jetë i kapshëm pas këtyre dy vendeve. Sigurisht politikisht. Ndaj këtu ka një kuptim të qartë që të thuhet se të gjitha partitë janë njësoj. Pse? Votimi për ta pastaj ka pak ndryshim.
Nuk është vetëm se shumë votues mendojnë se partitë e tyre janë të gjitha të njëjta. Publiku perëndimor është gjithashtu i njohur me kufizimet jashtë-parlamentare të vendosura në fuqinë e tyre demokratike, nga tregjet financiare që diktojnë se 'nuk ka alternativë' në politikën ekonomike ndaj gjykatave dhe gjykatave elitiste dhe të pazgjedhura që vendosin nëse legjislacioni i ligjvënësve të zgjedhur mund të hyjë në fuqi apo jo. Dhe tani ekziston konsensusi shkencor rreth Net Zero që politikanët e të gjitha partive thonë se duhet bindur, gjë që e zvogëlon më tej demokracinë.
Me pak fjalë, demokracisë liberale perëndimore i mungon vitaliteti. Nuk është çudi që ky sistem ka një problem të madh për të bindur njerëzit që të marrin pjesë në zgjedhje. Në fund të fundit, çfarë kuptimi ka të votoni nëse zgjedhja juaj e vetme është midis vijave të ndryshme të së njëjtës politikë? Dhe bëhet veçanërisht e pakuptimtë nëse praktikisht të gjithë ata përfundimisht përfundojnë në një koalicion të madh, ose nëse idetë e tyre më radikale bllokohen nga gjykatat.
Situata në Shqipëri është shumë e ndryshme. Që nga fitorja e fundit zgjedhore e PS duket se me të vërtetë ka paraqitur një alternativë të prekshme ndaj politikës kryesore të ofruar nga rivalët e saj. Përpara se PS të vinte në pushtet, partitë politike prireshin të imitonin Evropën Perëndimore, duke ndjekur politika ekonomike neoliberale së bashku me një axhendë gjerësisht "progresive" të modernizimit social. PS ofroi diçka ndryshe dhe ende e bën, edhe pas shumë vitesh në pushtet. Ajo kombinon populizmin ekonomik të krahut të majtë me një refuzim të pafalshëm të zgjimit liberal. Dhe si rrjedhojë, struktura e BE-së ka heshtur dhe sikurse thuhet më qartë ambasadorëve, delegacioneve, të dërguarve iu është mbyllur goja, pra e përkëdhelin atë që kur erdhi në pushtet.
Ekonomikisht, PS ka ofruar për popullin shqiptar ikjet masive, madje dhe braktisjen e mendimit rinor. Ikja e djemve dhe e vajzave është një plagë shumë e madhe. Shqipëria nuk flet për recesion si kudo në Evropë, dhe pagat janë rritur vetëm për deputetët e ata që i duhen kryeministrit. Politikisht, qeveria e PS ka mbetur triumfatore, duke fituar shumicën në çdo zgjedhje që nga viti kur erdhi në pushtet, dhe Opozita ka mbetur duke e quajtur hajdute të votave. Sidoqoftë ato quhet fitore. Fitore të nëjpasnjëshme.
Fitoret e njëpasnjëshme mund të jenë mbresëlënëse. Por akoma më i habitshëm është fakti se PS vazhdon të fitojë mes pjesëmarrjes gjithnjë në rritje të votuesve, sikurse u pa dhe në Kukës, ku habia shkon sërrish tek ajo që shprehet Gjekmarkaj se po krijohet Rama si një mit.
Duhet të theksohet se votimi nuk është i detyrueshëm në Shqipëri siç është në disa demokraci perëndimore. Është tërësisht vullnetar. Votuesit shqiptarë duan dhe nuk duan të votojnë. Ata janë sikurse dihet në një situatë apatetike. Pasi duhet punë nga Opozita, dhe roli që duhet të marrë kahu që drejtohet nga Sali Berisha, ata me siguri do të ndihen larg asaj që u ndjenë për një kohë të gjatë apatike, ata tani kanë mundësinë të rikuptojmë se duhet një ndjenjë e veprimit, një ndjenjë se votimi mund të ketë ndikim në jetën politike. Shumica e votuesve shqiptarë, pavarësisht nëse ata mbështesin ose jo PS, apo PD-në e Berishës apo atë grupimin e quajtur PD zyrtare e Bashës kanë filluar të besojnë se demokracia ka rëndësi. Në këtë kuptim, heshtja e medias perëndimore se "vetë demokracia është në rrezik" së shpejti me siguri, me bindje të plotë dhe me të vërtetë e kërkon pikën që ngre deputeti opozitar i Opozitës. Demokracia në Shqipëri nuk ka qenë kurrë më kaq se e domosdoshme.
