Tregim
Marga i kishte hapat e vegjël. Shtati i ishte rrudhur paprerë nën flokët e bardhë, sidomos pas ikjes së të birit. Qeshte më pak tani dhe fytyra e mbetur brenda ngërçit të lotëve, i ngjante si e shkelur.Skënderi, i biri, kishte emigruar në Kanada prej tre muajsh, duke i dhënë jetë një ëndrre që shumë nuk guxojnë as ta shohin. Për këtë shkak e ëma nuk qe ndjerë një grimë. E kisha parë një javë para se të shkonte sesi e lëmonte pasaportën e tij ngjyrë balte me vizën kanadeze në të dhe qellej i përhumbur, ndërsa Marga e kqyrte statujshëm, prej këndit të saj. E kishte djalë të vetëm.
Nuk do t’jua kisha kallëzuar asfare këtë histori, pasi në Shqipëri gati 20,000 veta kanë kërkuar të emigrojnë në Kanada. Gjysma e tyre ia kanë dalë. Gjysma tjetër do të vdesë duke ëndërruar dhe kjo mjafton për t’i dhënë kuptim jetës. Por Skënderi e donte shumë të ëmën dhe unë besoj se themeli i ikjes së tij ishte damari i ardhacakut, geni i tij lëvizës, ndjesia e shpërnguljes që kishte trashëguar prej një babai të heshtur e një nëne të bukur, të cilët kishin ndërruar tre qytete në kërkim të prehjes, pa e gjetur dot. Skënderi po provonte të katërtin.
Më telefonoi një ditë të bukur dimri, pasdite herët, nja tre muaj si kishte ikur. Mua nuk më merrte kurrë. Të ëmën e thirrte në shtëpi dhe kuvendonin gjatë, gati përditë. Por kur ngrita dorezën dhe i njoha zërin, në fakt kuptova se nuk ishte zëri i tij:
Skënder ?!
Ku është Marga ?- pyeti.
Marga? Kisha një javë pa e parë plakën. Nuk para e vizitoja, por tek shkallët shiheshim më shpesh. Ajo mbrëmjeve edhe vinte ndonjëherë, por më së shumti rrinte vetëm dhe qante. Kishte nevojë të qante. “Përndryshe do plasë”- thoshte ime shoqe e zverdhur nga keqana e fqinjës. Prandaj kur Skënderi më pyeti në e kisha parë nënën e tij, çfarë nuk më shkoi ndër mend. I thashë të merrte më vonë. Trokita ndonjë çerek ore, por askush s’më gjegji. Porta e tyre e blinduar, me syrin magjik që më përqeshte përballë, në një cep të vogël, të gdhendur, kishte zënë pak pluhur.
U ktheva në dhomë me sy të kuq nga halli. Zilja e telefonit ishte një thikë që s’dija në cilën brinjë ta ngulja.Nuk është,- i thashë.
Paska vdekur,- rënkoi.
Fjalët e mëdha ulin vetëm kokën e zbrazur,- iu hakërreva. Mos e fol të keqen para se të vijë.Shpërtheje portën,- tha thatë. Ndjehej se e kish mbledhur veten. Madje dëgjova se si e ndezi një cigare, atje, përtej oqeanit. E thithi dhe gjithë tymi m’u derdh ndër veshë si një frymë e rëndë mortje.Shpërtheje!- përsëriti. Marga paska vdekur në shtëpi. Kam një javë që e marr kot së koti.Nuk dija se çfarë t’i thosha. I thashë “mbylle” sërish dhe vendosa të mendoj. Porta e tyre ishte e blinduar dhe unë nuk kisha çelës. Për ta shpërthyer atë më duheshin nja dy orë punë të mira. Edhe po ta shpërtheja shtëpia do ngelte hapur dhe unë nuk kisha si të prisja që një njeri të kthehej nga Kanadaja për t’i dorëzuar një të vdekur dhe një shtëpi pa portë. Nga dritaret nuk depërtoje dot. Zilja e tretë e telefonit më zbardhi se nuk kisha më kohë. Duhej një vendim.
Alo!Shpërtheje! S’ke rrugë tjetër. Mos u mendo kot. Zëri i tij ishte çmendur.
Po sikur të mos jetë aty? S’dija ç’ti sajoja.
Shpërtheje, nuk gjej dalje tjetër. Shpërtheje!
Prit!- i thashë me një frymë që më doli nga stomaku i palosur.
Mos më kërko ta mbyll!- kërcënoi i frikur Skënderi. Nuk e mbyll dot telefonin!
Mirë,- i thashë butë. Muri i dhomës sime dhe i shtëpisë së fqinjëve binte shi’ nga krahu tjetër i shtëpisë dhe unë e ndjeva se e kisha zgjidhur enigmën.
Do hap murin,- i thashë.
Hape!- gjegji ai.
Mbylle!- e urdhërova.
Ai e uli receptorin pa kundërshtuar, por pas një minute ishte përsëri në linjë. Unë po shpoja murin. Me një turjelë dore, me të gjitha fuqitë që më ka dhënë Zoti, me inatin e një marrie që as niste dhe as mbaronte në mua, po shpoja për herë të parë murin e shtëpisë së dikujt tjetër, që nuk ishte vetja ime. Duhej të kishin mbetur pak milimetra, kur e mora dorezën e telefonit dhe iu reshta djalit, fryma e të cilit kortarë-kortarë përplasej e qashtër dhe qaramane mbi aparat. Dukej sikur qante.E shpova murin tejpërtej dhe një rreze drite ndriçoi këndin e poshtëm të dhomës. Vinte nga shtëpia e fqinjit.E hapa!- gati thirra.
Merr erë!-ulëriu i biri. Thuaj s’e kuptova kur ma tha së pari.
Çfarë?Merri erë shtëpisë,- gjëmoi ai rishtas. A bie erë të vdekuri?
Skënderi mendonte se nëse nëna e tij kish vdekur, sëpaku shtëpia e mbyllur do të qelbej pak erë. I afrova hundët tek vrima e vogël dhe nuk ndjeva asgjë veç erës së suvasë dhe shijes së athët të gëlqeres.Ta zgjeroj pak,- iu luta. Duro! Tjetri vetëm dihaste. Shqisat duhej t’i ishin hapur. Ndjehej se për shpirt mund të dilte nga ana tjetër e telit.
Eeeeejjjjj, a vjen erë? A sheh dot gjë? Hape sa për të parë! Shih! Shih a dallohet Marga! Ka një kolltuk të kuq, ku ajo ulet dhe dremit. Aty mund të jetë. E sheh?
Unë s’kisha më veshë ta dëgjoja. E theva turjelën në një tullë të fortë dhe me një çekan nisa ta rrëzoj murin. Kur matanë futej koka ime, e ndala krahun. Gjithë familja më shihte si një zbulues mesjetar. Flokët më ishin zbardhur nga gëlqerja dhe duart po më dhëmbnin. E mora prapë receptorin:Aty je?Fol!Nuk ka asgjë,- i thashë. As erë. As Marga nuk është në kolltuk.
Po ku është?- humbësoi ai duke e vjerrë zërin. Unë nuk fola.
Ai në fakt po mendonte mos e ëma kishte përfunduar në ndonjë spital, ishte rrëzuar në rrugë, mund të kishte vdekur. Por nuk e kuptonte sesi ajo nuk e kish telefonuar, po të kish mbetur gjallë.Thirr në mbrëmje,- e përcolla shkurt, duke dashur të mbledh pak veten. Ora ishte katër.Merri dhe njëherë erë shtëpisë,- m’u lut i shuar. Ndjehej që lajmi se e ëma kishte vdekur, aty pas kolltukut, ose në guzhinë, tani do ta qetësonte më fort.
Ik!- i thashë. Ik, shplodhu. Në fakt po flisja me vete.
Skënderi nuk mori më. Duhej të kishte telefonuar nëpër kushurinj, ca njerëz të largët të të atit, që jetonin në cepin tjetër të qytetit.
Marga erdhi të nesërmen. E zbehtë, e veshur me një rrobë të zezë dhe me fytyrë të tretur, i ra portës sonë dhe fjala e parë që tha ishte “A ka marrë Skënderi?”.
Gruas sime gati i ra të fikët.
M’u pa si e ringjallur,- shpjegoi më pas,- dhe ashtu në këmbë ngjante dyfish e vdekur.I shpjegova se i biri ishte shumë në merak dhe se ajo duhej ta telefononte menjëherë, ndërsa plakës i plasi vaji. “E kam mërzitur djalin”- rënkoi.
Më ka marrë malli,- tha më vonë, duke xixëllirë poshtë syve lotonjës një buzëqeshje. Në praninë time, e mori në telefon dhe foli me të duke iu dridhur mjekra. Nga matanë telit vinin lektisje të ngjashme dhe tingullima lotësh. Ajo i tha se nuk i kishte punuar telefoni për tre ditë dhe se kur kishte menduar ta thirrte nga një kabinë në rrugë, e kishin njoftuar beftë se motra e saj,- “tezja-i tha- tezja jote e re,”- kishte dhënë shpirt në mesnatë. Motra e saj e vogël ishte 60 vjeçe.
M’u desh të ikja flur,- fjaloste ajo hirshëm, duke fshirë kur e kur hundët ende të bukura të një fytyre që lexohej tutje të kish qenë një diell i vockël. Ti e di, në fshat s’ka telefon!
Unë isha plandosur në kolltukun e kuq, ku mbrëmjeve sipas të birit, ulej Marga. Shihja vrimën e thellë të hapur në mur. Kur ajo uli telefonin, unë isha përhumbur një çast. Qesha me turp dhe i tregova plagën e hirtë të murit.
Do ta mbyll,- i premtova. Marga tundi kokën. E pashë se po mendohej.
Po ti,- m’u resht,- kur qenke zbardhur kaq? Qenke thinjur befas?!
Pashë orën. Duhej të ikja. Ora ishte katër.
