BUJAR QESJA: Mbi çiftin hero të punëve të mëdha

Në hijen e mandarinave të Konispolit

- Mbi çiftin hero të punëve të mëdha dhe të Çamërisë Sulejman dhe Bardha Brahimi

- Ndërmjet jetës, punës dhe shkëlqimit

BUJAR QESJA

Mjeshtër i Madh

Në jugun më të largët të Shqipërisë, aty ku dielli lind nga deti dhe perëndon pas maleve të gjelbëruara, jeton një çift që është bërë emër në Konispol: Sulejman Brahimi dhe Bardha. Ata janë si dy rrënjë të lashta ulliri që kanë parë kohë, kanë kaluar stuhira, por kanë mbetur të fortë.

Në pronën e tyre prej 4 hektarësh, ku mandarina është mbretëreshë, jeta duket si kopsht i përhershëm. Çdo vit, degët e mbushura japin afro 60 tonë fruta, që shpërndahen në tregjet e vendit dhe shkojnë deri jashtë kufijve. Nga Konispoli i tyre i vogël, ata dërgojnë aromën e jugut nëpër botë.

Por mandarina është vetëm njëra anë e medaljes. Në krah të saj, qëndrojnë 400 rrënjë ulliri, që japin vajin e bekuar; vreshti, që jep verë e raki të trashëguar nga brezat; koshere bletësh që derdhin mjaltin e artë; dhe arat që i ushqejnë me perime të freskëta.

Dy zemra të lidhura si dy gurë themeli

Sulejmani është 70 vjeç, burrë me duar të rënda e sy të kthjellët, që shohin gjithnjë përpara. Bardha, 65 vjeçe, është si rreze që i jep dritë çdo cepi të shtëpisë. Ata nuk njihen për fjalë të mëdha, por për punë dhe djersën e florinjtë të ballit.

“Dy zemra u lidhën në një,

si rrënjë ulliri me gurin e malit.

As koha s’i ndau, as stuhia,

dashuria e tyre është shembull i gjallë.”

Ata kanë rritur dy djem, njëri në Vlorë e tjetri në Gjermani dhe gëzojnë trashëgimtarë, nipër e mbesa që vrapojnë mes pemëve, duke sjellë jetë dhe gjallëri.

Çamëria – kujtesë dhe krenari

Sulejmani dhe Bardha janë çamë dhe kjo i bën edhe më të veçantë. Çamëria për ta nuk është thjesht kujtim i një vendi të humbur, por kulturë e gjallë. Sofra e tyre ka gjithmonë shijen e kuzhinës çame: gjellët me vaj ulliri, byrekët e hollë, ëmbëlsirat që ruajnë aromën e traditës.

Në dasma e festa, këngët çame buçasin me krenari. Dhe fëmijëve u rrëfejnë historinë që nuk shuhet, duke ua lënë si amanet.

“Jam çam – thotë zëri i tyre,

me këngë, me punë, me kujtesë.

Në sofrën e bukës, në gotën e verës,

jeton një histori që s’mund të shuhet.”

Miqësia me botën e dijes

Jeta e tyre nuk mbaron te toka. Ata janë miq të ngushtë me çiftin e njohur intelektual Vasil Hila dhe Elsa Ekonomi në Durrës, që drejtojnë shkollën 12-vjeçare “Mihal Ekonomi”. Është miqësi që bashkon tokën me librin, djersën me dijen, mandarinën me fjalën e shkruar.

Në tryezën e tyre, vera e Konispolit takon librat e Durrësit. Është dëshmi se shoqëria bëhet më e pasur, kur bashkohet fuqia e dorës me dritën e mendjes.

Një poezi e gjallë

Kur i sheh Sulejmanin dhe Bardhën duke kaluar mes pemëve, duket sikur ecin në një poezi të shkruar nga vetë natyra.

“Në Konispol lulëzon mandarina,

në sofrë rrjedh mjalti i bletës,

në ullinj shndrit ar i gjelbër.

Çifti i vjetër, zemra e re,

jetën e kthyen në këngë.”

Ata nuk kanë ndërtuar vetëm ekonomi familjare. Kanë ndërtuar një trashëgimi, një histori që flet për punën, dashurinë dhe besimin.

Trashëgimia e dritës

Në mbrëmje, kur dielli bie mbi kodrat e Konispolit dhe horizonti ndizet si mandarina e pjekur, Sulejmani dhe Bardha shohin tokën e tyre dhe buzëqeshin. Ata e dinë se kanë lënë diçka që nuk shuhet.

“Kur ne të mos jemi më,

fëmijët do të na gjejnë

në aromën e mandarinës,

në shijen e vajit,

në gotën e verës,

në këngën çame që s’mbaron kurrë.”

Në hijen e mandarinave të Konispolit, historia e tyre mbetet një këngë e përjetshme për dashurinë, punën dhe shpirtin e gjallë të njerëzve.

Bardha dhe Sulejman Brahimi, dueti i përjetshëm i punës, i dashurisë dhe i gëzimit, i miqësisë dhe i traditave, i zemrës së hapur, i humorit, historisë, kulturës dhe nostalgjisë çame.