BUJAR QESJA: 92 vjeçari Telemak Theodhosi vizitë kortezie në konak

Rekordmeni që vraponte me shpirtin e kohës

92 vjeçari Telemak Theodhosi vizitë kortezie në konak

-100 për 100  metafora e një jete

Të premtoj mrekullia njerëzore Telemak Theodhosi, se kur të mbushësh 100 vite jetë, do të jetë shkrimi më i mirë dhe më i bukur, që do të realizoj në karrierën time 60 –të vjeçare.

BUJAR QESJA

Mjeshtër i Madh

Në vitet e pasluftës, kur Shqipëria po përpiqej të gjente veten mes rrënojave e shpresës, në pistat e thjeshta të vendit nisi të shfaqej një djalë që ecte më shpejt se era. I ri, i përqendruar, me fytyrë të ndershme dhe hap të sigurt, Telemak Theodhosi u bë shumë shpejt emri që përmendej në çdo garë. Nuk kishte stadiume moderne, as këpucë profesionale, as orë elektronike që të matnin sekondat. Kishte vetëm pasionin, frymën e pastër të garës dhe një rini që besonte, se sporti është mënyra më e bukur për t’u bërë njeri.

Në pistën 100 metra, Telemaku fluturonte. Në kohën kur shifrat nuk regjistroheshin si sot, kronometri ndaloi në 10.8 sekonda, rekord kombëtar që për shumë vite askush nuk arriti ta thyente. Ishte rekord që nuk matej vetëm me shpejtësi, por me karakter, përpjekje dhe dashuri për flamurin që mbante në zemër.

Nuk vraponte për lavdi, as për karrierë. Vraponte sepse ndiente brenda vetes një zë, që i thoshte se njeriu duhet të jetë gjithnjë në lëvizje, në kërkim të së bukurës dhe të së ndershmes. Ishte sportist i brezit që e konsideronte garën si formë nderimi, jo si garë kundër tjetrit, por si garë me vetveten.

Në Durrës, në një paradite të kthjellët nëntori, ndodhi diçka që nuk ndodh shpesh në këto kohë. Dy miq të vjetër, të heshtur e fisnikë, morën rrugën nga Tirana drejt qytetit të detit, për vizitë kortezie, që në thelb ishte akt mirënjohjeje.Në mjedis të qetë, mes gjelbërimit, u ulëm përballë njëri-tjetrit: Telemak Theodhosi, rekordmeni i famshëm i vrapimit të 100 metrave, me kohën historike 10.8 sekonda, Shpëtim Qesja, inxhinier elektrik dhe biri i disidentit të njohur shqiptar Xhavit Qesja. Natyrisht isha dhe unë Bujar Qesja mikpritësi durrsak, që kisha shkruar disa muaj më parë për jetën dhe veprën e Telemakut.

Në fytyrën e 92-vjeçare të Telemak Thoedhosit, lexohej qetësia e njeriut që e ka jetuar jetën me ndershmëri dhe ritmin e garës së përhershme me vetveten. Ishte kthyer pas shumë vitesh jo për të kërkuar duartrokitje, por për të dhënë një dorë falënderimi. Një dorë që mbante brenda saj, gjithë fisnikërinë e brezit të atyre të cilët dinin të ishin njerëz para se të ishin sportistë.

Mbi tavolinë nuk kishte as çmime, as çertifikata, as aparate fotografike zyrtare. Kishte thjesht një gotë ujë, pak fruta dhe shumë kujtime. Dhe ndoshta, përtej çdo ceremonie, ishte ajo qetësi njerëzore, që të kujton se mirënjohja është medalja më e bukur ku njeriu mund të marrë në fund të rrugës.

Nga pista te inxhinieria e njëjta përpiktësi, e njëjta ndershmëri

Pas viteve të shkëlqimit në sport, Telemaku zgjodhi tjetër pistë,  më të heshtur, por po aq të rëndësishme. U bë inxhinier elektrik, profesion që kërkon të njëjtën përqendrim, të njëjtën saktësi dhe po atë qetësi shpirtërore që kërkon edhe sporti. Në çdo projekt që ndërmerrte, në çdo plan teknik që vizatonte, dallohej ritmi i sportistit që nuk harron disiplinën.

Ecnin paralel dy fusha, ajo e sportit dhe ajo e shkencës  dhe Telemaku i përkiste të dyjave me përulësi e dashuri. Si në pistë edhe në zyrë, nuk njihte gjysmën e punës. Çdo gjë duhej të ishte e saktë, e pastër, e ndërtuar mbi parime.

Ndoshta aty qëndron sekreti i njerëzve të rrallë, ata që kanë mësuar të drejtojnë hapin, dinë të drejtojnë edhe mendjen. Në çdo ditë të punës, ndjehej fryma e sportistit që nuk ndalet, por i jep formë energjisë, një energji që këtë herë nuk vinte nga muskujt, por nga mendja dhe dora e saktë e inxhinierit.

Bir që nderon një emër të madh

Telemaku është biri i doktor Janko Theodhosit, mjekut që në Tiranën e viteve 70-të njihej si “doktor greku”, emër që përmendej me respekt e dashuri.Doktor Janko ishte figurë e shquar e mjekësisë shqiptare, por mbi të gjitha njeri i kulturës dhe humanizmit. Ishte ai që nuk shëronte vetëm trupin, por edhe shpirtin e pacientëve me fjalën e butë e sjelljen fisnike.

Nga i ati, Telemaku trashëgoi përpikmërinë, qetësinë dhe ndershmërinë, që e dalluan gjithnjë. Nga sporti, mori guximin, nga inxhinieria logjikën, dhe nga familja  fisnikërinë e rrënjës. Në thelb, është biri i brezit që e ndërtoi Shqipërinë me duar, me mend dhe me nder.

Rrënjët durrsake fiset Dovana dhe Margariti

Edhe pse jetën e ka kaluar në Tiranë, Telemak Theodhosi është i lidhur ngushtë me Durrësin, qytetin që gjithmonë ka ditur të njohë, të vlerësojë e të përqafojë njerëzit e vlerës. Në damarët e tij rrjedh gjak durrsak. Është i afërt me fiset e njohura Dovana dhe Margariti, që mbetën gurë themeli në sportin e viteve 30-të.Këta ishin emrat e një kohe, kur sporti shqiptar sapo lindte. Niko Dovana, emri i të cilit sot mban stadiumi i Durrësit, si dhe Rit dhe Zis Margariti, dy futbollistë që përfaqësuan qytetin dhe Shqipërinë me dinjitet, pasion dhe shpirt qytetar.

Në atë Durrës të rinisë së përjetshme, ku deti nuk plaket kurrë, emrat e këtyre sportistëve u bënë si gurë të bardhë në mozaikun e kujtesës.Telemaku, me mënyrën e vet të qetë, përfaqëson hallkën që lidh brezat, urë mes asaj kohe të artë të sportit dhe ditëve të sotme, ku vlerat shpesh mbeten në hije.Është kujtesa që flet, shembulli që qëndron.

Vizitë që kthehet në ngjarje

Në gusht, pas botimit të shkrimit që i kushtova, Telemak Theodhosi vendosi të më kërkonte personalisht, për të më falënderuar.U nis nga Tirana, së bashku me mikun e tij të hershëm, Shpëtim Qesen,  inxhinier si ai, njeri i ditur e i përkorë, bir i disidentit të njohur shqiptar Xhavit Qesja, që me qëndresën e tij la gjurmë në ndërgjegjen kombëtare.Dy miq të vjetër, dy shokë ideali dhe profesioni, morën rrugën drejt Durrësit për të takuar një gazetar. Dhe nga një takim modest, lindi një ngjarje e madhe njerëzore.

Në atë paradite durrsake, fjala “faleminderit” mori peshë monumenti.Asnjë zhurmë, asnjë protokoll. Vetëm tri duar që u shtrënguan me respekt dhe një ndjesi e brendshme që nuk harrohet. Është ndjesia se vlerat e vërteta nuk plaken, as nuk kanë nevojë për skenë.Ato thjesht ndriçojnë vetvetiu.

100 për 100  metafora e një jete

Nëse duhet gjetur një simbol që përmbledh jetën e Telemak Theodhosit, do të ishte 100 për 100.Rekordmeni i 100 metrave, me 10.8 sekonda, tani po vrapon drejt një tjetër finishi të lavdishëm, 100 vite jetë.Garë pa publik, pa zëra, por me ritmin e zemrës së njeriut që di të jetojë me masë, me urtësi dhe me dinjitet.

Ky “100 për 100” është metaforë e bukur e jetës. Në fillim, 100 metra vrap, e tani 100 vite jetë. Dikur nxitonte për të qenë i pari në pistë, tani ecën ngadalë, por është i pari në kujtesë. Kronometri i jetës nuk e mat më koha, e mat kujtimi që lë pas.

Në çdo hap që bën sot, ndoshta dëgjon jehonën e asaj gare të hershme. Dhe buzëqesh, sepse e di se nuk ka rekord më të bukur, se njeriu që e ruan shpirtin e gjallë deri në fund. Telemaku e ka bërë këtë. Ka mbetur njeri i dritës, i qetësisë dhe i kujtesës.

Fotografi që flet më shumë se fjalët

Pamje magjepëse, shumë e rrallë, kujtim që vlen të mbahet si gjë e çmuar. Nga e djathta: 92 vjeçari, kampioni i 100 metrave në vrapim, rekordmeni i vitit 1958 Telemak Theodhosi, gazetari Bujar Qesja dhe Shpëtim Qesja, i biri i disidentit mitik Xhavid Qesja.

Në fund të asaj paraditeje, mbeti një fotografi. E thjeshtë në pamje, por me shumë dritë brenda. Janë Telemak Theodhosi, me sytë e qetë dhe buzëqeshjen e njeriut që i ka thënë jetës “faleminderit”. Bujar Qesja, i befasuar dhe i prekur nga prania e dy miqve që i dhanë më shumë se një falënderim, i dhanë mësim për modestinë.Shpëtim Qesja, me atë qetësi karakteristike të njerëzve, që e dinë çfarë ka vlerë në jetë.

Pas nesh, gjelbërimi i Durrësit. Përreth nesh, heshtja që flet më shumë se çdo fjalë.Nuk kishte podiume, nuk kishte dekorata, por vetëm mirënjohje dhe ajo mjaftonte për t’u ndier si në një ceremoni të shpirtit.Një fotografi që do të mbetet si kapitull i vogël, në kujtesën e këtij qyteti dhe e kësaj kohe, sepse përmban atë që mungon më shumë sot,  respektin e ndërsjellë mes brezave.

Njeriu që di të ndalet bukur

Në garën e jetës, më e vështira nuk është të nisesh shpejt, por të ndalesh bukur.Telemak Theodhosi këtë art e ka mësuar me përulësi dhe e ka bërë pjesë të vetes.Nuk është më sportisti që kërkon rekordet e pistës, por njeriu që ruan ritmin e shpirtit. Nuk kërkon të jetë i pari, por i vërteti.Në heshtjen e viteve, në ecjen e ngadaltë të kohës, mbetet shembulli që ndriçon.

Në çdo njeri që ka bërë diçka me ndershmëri, jeton diçka nga Telemaku.Në çdo të ri që ende beson se sporti është karakter, jo lavdi, frymon diçka nga ai.Në çdo qytet që kujton, ringjallet forca e njerëzve të tillë, që nuk e kërkojnë kujtimin, por e meritojnë.

Prandaj, ky shkrim nuk është thjesht për një rekordmen. Është për njeriun që nuk e humbi as ritmin, as shpirtin.

Dikur vrapoi 100 metra për Shqipërinë. Sot ecën me dinjitet drejt 100 viteve, për veten, për ne dhe për kujtesën e një kohe, që mbetet e bukur sepse pati njerëz si ai.

Në fund, kjo është historia e njeriut që ka ditur të vrapojë mirë dhe po aq mirë të ndalet. Në garën e jetës, Telemak Theodhosi nuk pati rivalë, sepse rruga e tij ishte e ndërtuar mbi punë, kulturë dhe ndershmëri. Në çdo hap, ruan buzëqeshjen e njeriut që di të thotë “faleminderit” një fjalë që, në rastin e tij, vlen më shumë se çdo rekord.

Të premtoj mrekullia njerëzore Telemak Theodhosi, se kur të mbushësh 100 vite jetë, do të jetë shkrimi më i mirë dhe më i bukur, që do të realizoj në karrierën time 60 –të vjeçare.