Anjeza Musollari: Sindroma e të qenit VIP: Anatomia e një Iluzioni Social

Anjeza Musollari

Epoka e famës së shpejtë dhe kriza e vlerave

Në botën moderne të komunikimit të menjëhershëm dhe konsumit të shpejtë të informacionit, një fenomen i ri ka zënë vend në ndërgjegjen kolektive të shoqërisë sonë: etja për famë. Më shumë se një qëllim, fama është kthyer në një mënyrë jetese, në një objekt lakmie të vazhdueshme që, në shumë raste, nuk lidhet më me kontributin apo vlerat, por me aftësinë për të tërhequr vëmendjen qoftë edhe përmes banalitetit apo skandalit. Kjo prirje po përshkruhet gjithnjë e më shpesh si “sindroma e të qenët VIP’ një manifestim modern i një krize të thellë identiteti, ku të qenit i famshëm barazohet me të qenit i suksesshëm, pavarësisht përmbajtjes së famës.

Ky shkrim analitik synon të hulumtojë këtë sindromë në thellësi, nga rrënjët psikologjike dhe ndikimi i mediave sociale, deri tek pasojat kulturore dhe ndikimi te të rinjtë.

A po përpiqemi të kuptojmë çfarë është kjo sindromë, pse është kaq e përhapur dhe çfarë mund të bëjmë për të rikthyer balancën midis imazhit dhe thelbit.

Kur fama zë vendin e vlerës

“Sindroma e të qenët VIP”, nuk është një term i institucionalizuar.Thelbi i kësaj sindrome qëndron në: Ndërtimin e identitetit përmes perceptimit publik, jo përmes vetëdijes së brendshme. Matjen e vlerës personale përmes ndjekësve, pëlqimeve dhe komenteve. Krijimin e një realiteti virtual të idealizuar që zëvendëson jetën reale.

Të jesh VIP, në kuptimin klasik të fjalës, do të thotë të jesh person i rëndësishëm për shoqërinë, me ndikim të vlefshëm dhe që kontribuon në mirëqenien kulturore, shkencore apo ekonomike. Në formën e deformuar që kjo ide ka marrë sot, VIP’ është kushdo që bie në sy, qoftë edhe përmes një skandali. Ky është rënia më dramatike e standardeve të vlerësimit social në dekadat e fundit.

Si ndryshoi koncepti i njohjes

Historikisht, fama ishte rezultat i përpjekjeve të jashtëzakonshme në art, shkencë, sport, letërsi apo diplomaci. Ajo ishte shpërblimi për kontributin dhe jo qëllimi në vetvete. Por me përhapjen e televizionit, më pas të internetit dhe së fundmi të rrjeteve sociale, ky koncept ndryshoi rrënjësisht.

Në realitetin e sotëm digjital, individë që nuk kanë asnjë aftësi të dalluar mund të bëhen të famshëm brenda natës, përmes një videoje virale, një deklarate ekstreme apo një fotografie provokuese. Platforma si Instagram, TikTok apo YouTube kanë krijuar një model “prodhimi famë” që nuk kërkon më përgatitje, përmbajtje apo përkushtim. Ato kërkojnë vetëm shfaqje sa më e pazakontë apo më ekstreme, aq më mirë.

Narcisizmi dhe vetëvlerësimi i rremë

Nga pikëpamja psikologjike, sindroma e të qenët VIP lidhet ngushtë me narcisizmin, një prirje për të mbivlerësuar rëndësinë personale dhe për të kërkuar vazhdimisht vëmendje e admirueshmëri nga të tjerët. Kjo sjellje shpesh shfaqet tek individë që vuajnë nga: Mungesa e identitetit të brendshëm, që e kërkojnë vërtetimin e vetes jashtë vetes. Vetëbesim i brishtë, që duhet ushqyer vazhdimisht me pëlqime dhe komente.

Ankth i fshehur, që maskohet me një imazh të ndërtuar për t’u pranuar.

“Etja për famë është shpesh një mënyrë për të kompensuar një ndjenjë të brendshme boshllëku dhe mungese identiteti.”

Kur identiteti ndërtohet mbi një imazh virtual, çdo goditje e atij imazhi, si mungesa e reagimeve apo kritikat publike përjetohet si një kërcënim ekzistencial. Kjo krijon një cikël të pashëndetshëm emocional që dëmton shëndetin mendor të individëve, veçanërisht të rinjve.

Media dhe rrjetet sociale: Prodhuesit industrialë të VIP-ave

Platforma si Instagram dhe TikTok janë ndërtuar për të nënvizuar dukshmërinë dhe jo thelbin. Kjo e bën përmbajtjen cilësore të vështirë për t’u dalluar,.

Rrjetet sociale nuk janë më mjete komunikimi, por janë kthyer në skena personale, ku secili është aktor, regjisor dhe spektator i vetvetes.

Në këtë shfaqje të përhershme, “VIP-i” nuk është më ai që jep, por ai që duket.

Shto këtu dhe ndikimin e mediave tradicionale që i japin hapësirë të pamatë figurave që prodhojnë zhurmë, dhe ke një formulë perfekte për një shoqëri që glorifikon fasadën dhe jo substancën.

Pasojat sociale dhe kulturore: Kriza e vlerave tek të rinjtë

Ndikimi më i thellë i sindromës së të qenët VIP’ shihet te të rinjtë, të cilët janë më të ekspozuar ndaj ndikimeve vizuale dhe më të brishtë emocionalisht.

Disa nga pasojat më shqetësuese përfshijnë: Ulja e motivimit për arsimim dhe punë të ndershme, pasi fama duket më e lehtë për t’u arritur. Rritja e krahasimeve të pashëndetshme, që çon në ulje të vetëbesimit.

Ndërtimi i imazheve të rreme, për t’u përshtatur me pritshmëritë e rrjeteve sociale. Dëmtime të shëndetit mendor si ankthi, depresioni, vetmia dhe izolimi.

Ky realitet përbën një sfidë për shkollat, familjet dhe institucionet kulturore, të cilat shpesh ndihen të pafuqishme përballë presionit që rrjetet sociale ushtrojnë mbi të rinjtë.

Shoqëri që shpërblen zhurmën: Paradoksi i famës boshe

Sot jetojmë në një kulturë që e ka kthyer zhurmën në vlerë. Skandali është monedha e re. Diskutimi etik është zëvendësuar nga spektakli. Suksesi nuk matet më me ndikimin pozitiv që një individ lë në komunitet, por me klikimet dhe vëmendjen që arrin të tërheqë.

Në këtë realitet, VIP-i është një figurë e paqëndrueshme, një produkt i algoritmeve dhe trendeve të momentit, që harrohet me të njëjtën shpejtësi me të cilën u ngrit. Ironia është se kjo famë nuk lë gjurmë. Është famë që harrohet.

Drejt një kulture të re: Edukimi dhe përgjegjësia mediatike

Zgjidhja nuk është ndalimi i rrjeteve sociale apo kthimi pas në kohë, por ndërtimi i një kulture të re mediatike dhe sociale, e cila promovon: Modelin e suksesit të bazuar në kontribut, jo në shfaqje. Edukim mediatik, për të ndihmuar të rinjtë të kuptojnë realitetin pas filtrave. Përgjegjësi nga mediat dhe platformat sociale, për të mos glorifikuar sjellje të dëmshme.

Rikthimi i figurave frymëzuese në hapësirën publike, nga mësuesit e deri te artistët me vlerë.

Shkollat dhe institucionet edukative duhet të mësojnë të rinjtë se vlerat e vërteta nuk maten me ndjekës, por me ndikimin që lëmë në jetët e të tjerëve.

Të jesh VIP në dimensionet e fjalës

Të jesh VIP’ nuk është të jesh i famshëm, është të jesh i dobishëm.

Të kontribuosh. Të frymëzosh. Të ndihmosh të tjerët të rriten dhe të zhvillohen. Në një botë që të nxit të dukesh, zgjedhja më radikale është të jesh vetvetja.

Le të mos rrisim një brez që ëndërron të jetë i famshëm. Le të rrisim një brez që ëndërron të jetë i vlefshëm.