TAVERNA
-Tregim-
Nga Shkëlqim HAJNO-
Ky qytet, seç kishte një magnet që i tërhiqte turistët ne të katër stinët, pavarësisht nga gjuha dhe dialektet që flisnin.
Atë mbrëmje fundjave, në tavernën “Panda”, kishte një zhurmëri e hare që derdhej deri tej, në oborrin e lokalit dhe më tej akoma, në bulevardin “Në moshën e rinisë”.
Shumë klientë, dalloheshin nga viset përnga vinin, prej akcentit. Më tepër, të ardhur nga kryeqyteti dhe vise të tjera, sesa vendalinj.Tiranas, shkodranë, kosovarë, vlonjatë. Dëgjoheshin biseda me zë të lartë edhe në italisht, greqisht, anglisht, frëngjisht.
Këndoheshin vetëm serenata dhe repertori, si një karusel i madh plot drita e tinguj lirikë, shpaloste këngë mjaft të njohura italiane dhe nga vendet e tjera sipas klientelës.
Ky, ishte një rregull i pashkruar i tavernës së njohur e cila pati ruajtur emrin e vet qysh nga koha e monarkisë. Ndoshta, magjia lidhej me serenatat, me tingujt e kitarave në mbrëmje, me çatitë e kuqe apo kalldrëmet e rrugicave të mbushura me histori dashurie apo me të qënit miqësorë e buzagaz me mysafirët. Përndryshe, jo më kot ky qytet me fizionomi urbane origjinale, krejt ndryshe nga qendrat e tjera urbane në vend, ruante me fanatizëm traditën ndërtimore paçka ‘stuhisë’ urbane të pas viteve ‘90.
Për vendasit, orkestra ishte pothuaj ajo e njezët e ca viteve më pare, me pak ndryshime në orkestrantë.
Ishte ndërruar i pari fisarmoniçisti, qëkurse Petrika si qinda e qindra të tjerë, kish marrë rrugët e kurbetit me një fisarmonikë në krah drejt Athinës, pa qenë kurrë më parë atje.
Tani, tek njera prej tavolinave të mëdha në trajtë disku kisht një potere, të qeshura me zë të lartë po edhe çaste qetësie. Orkestranët kishin lënë instrumentat për një cast dhe secili me nga një gotë gjigande birre në dorë, kishin rrethuar një burrë simpatik me flokë krejt të thinjura, që ende nuk e kishte hequr nga koka një borselinë sipas modës së viteve ’30 të shekullit të kaluar.
-Hajde bre Petrika, mirëse ardhe në Tavernën tënde! E di që na dukesh si ajo nusja, që shkon në derë të babait pas disa viteve?-dëgjohej zëri i më të moshuarit të orkestrantëve, edhe ky i thinjur .
-Tani, do të qëndroj vërtet, në derë të babait-ua ktheu njeriu me borselinë. -Pension andej, pension edhe këndej. Tani, jam një turist që di t’i bie vetëm fisarmonikës…..për të cilën akoma më hanë duart edhe shpirti…
Të tjerët qeshën me të madhe.
-Na trego ndonjë gjë për andej që të ka lënë vragë në shpirt, si i thonë.-tha dikush.
-Të njëtën gjë i kërkuan edhe të tjerët përreth.
Në sfond, në pjanoja e lokalit përhapte tingujt nga “Eliza” e Bethovenit.
***
Petrika e vuri pak në buzë gotën me birrë të zezë që ishte veshur krejt me brymë të bardhë dhe si të shikonte në të kaluarën e tij të afërt, përqëndroi vështirmin diku në largësi:
-T’u them që ia nisa punës me fisarmonikë në Pire, nuk është ndonjë gjë. Kishte dhjetra të tjerë si unë. Po këmbët më zunë dhe, dhe shpirti më zuri rehat, si këtu në derë të babait –dhe i ra lehtë me pëllëmbë syprinës gjigande të tavolinës,-kur nisa punë në tavernën ‘Mavvrosgatos” .
Domethënë, “Maçoku I zi ”…
Pak nga pak, ditë për ditë, respekti për punë time, u rrit dhe më deshën si një pjesëtar i familjes Pandelidhis. I zoti tavernës, zoti Jorgo e kishte tavernën familjare. Zaharia , piqte mishin (psistis, ), zonja Panajota gruaja e tij ishte në kuzhinë, Vasiliqia ndihmonte, kurse një kamarier me emrin Thanasi, ishte si një vëllai im. I shkathët e gojëmjalë, tek Zoti.
Pronari, zoti Jori, domethënë Jorgoja, pat punuar më parë në tavernën e famshme “Karavidha” qysh fëmijë. Pat ardhur aty, nga fshatrat e Sulit. Pasi u dashurua me zonjën, Panajotën, vendsën të marrin tavernën “Mavvrosgatos”. Nuk ishte cingun. Ishte hovardar. Do marrësh copën e mishit më të madhe, më thosh .Do të pish verë!. Limonata nuk kursehej as me mua as me ne të orkestrës.që përpiqeshim të kënaqnim cdo natë klienët që ishin si të thuash, abone .
***
Kur nisa punë te “Mavvrosgatos” më bëntë përshtypje sesi, e njëjta tavolinë, në cep të sallës, ishte e shtruar gjithmonë të mërkurave nga të parat, për tetë persona, gati. Po në atë tavolinë ishin vetëm pesë, jo tetë. Mua më la një vragë në shpirt për mirë grupi miqësor që vinte te ajo tavolinë cdo të mërkurë në mbrëmje.
Kishin qenë njerëz të ngritur. Këndonin për qejf të tyre dhe njëri i binte kitarës me një repertor që e shoqëronin të gjithë.
Një ditë, pyeta nga kureshtja, zotin Jorgo:
-Përse shërbeni për tetë veta kur ata vijnë pesë?
Jorgo më tregoi se dikur, vinin si grup, tetë gjithësej. Domethënë katër cifte. Kishin tavolinën e tyre të porositur e cila bëhëj gati për tetë veta cdo të mërkurë në mbrëmje. Një profesor universiteti, zoti Papas, një doktor, zoti Vika, një punonjës banke, Marneli, dhe një pilot dikur, Dhedhes.
Së bashku me zonjat e tye.
Kishin qenë shokë fëminie e rinie dhe tani, si cifte, vinin cdo të mërkure këtu e 20 vite në “Mavvrosgatos”, ku unë punoja në orkestër. Marnelis, i binte kitarës dhe këndonin. Një shoqëri e bukur. E paqtë.
Cdo të mërkurë në darkë, mblidheshin. Ndërsa gjatë verës, shkonin në ishuj për pushime.
Por, pakngapak, ishin ndarë, këputur nga jeta, një e nga një, tre shokë. Nga 70 vjec deri ne 85 apo më tepër. Por, të mbajtur mirë.
Duke e përjetuar kaq vite këtë shoqëri të gjallëdhe plot jetë cdo të mërkurë – tregoi Jorgo.
Edhe pse gjate viteve iknin një nga një, ua shtroja tavolinën sërish, njësoj sikur mos të mungonte askush.
Tetë gota plot me verë, gati. Tetë servise, gati,
***
Por një të mërkurë dimri, sytë më zunë sesi, një nga një, në tryezën e qoshes në tavernën “Mavvrosgatos”, u ulën njeri pas tjetrit si në një ritual të lashtë, vetëm katër nga grupi.
Zoti Jorgo sigurisht, ishte njeriu që kuptonte i pari mungesat. Atë natë nuk dihet përse, përpara së të mbërrinin klientët e kahershëm, zoti Jorgo nuk e la servitorin të shtronte tavolinën por e shtroi vetë.
Sigurisht, për tetë persona, 8 gota dhe 8 pjata...
C'kishte ndodhur? Shikonim me bisht të syrit që nga podi i orkestrës. Në tavolinë, u ulën vetëm tre. Mësuam për pak se kitaristit të tyre Marnelis, tani 85 vjec, i kishte vdekur gruaja.
Orkestra jonë për një cast i la instrumentat. Heshtëm.
C’do të ndodhte tani?
Marnelis, mori kitarën me dorën që i dridhej dhe me lot në sy. Nisi të nxirrte tingujt e parë…Pastaj, i pari nga të tre, të mbërriturit te tavolin’ e vjetër, nisi të këndojë me zë të dridhur, këngën e njohur plot dhimbje:
- ”Oh, moj jetë që farmak pikon “( I Zoi farmaqi stazis).
Të tjerët, e shoqëruan, si me pëshpërimë.
- “ Oh, moj jetë që farmak pikon”…
Pastaj, si me ritmet e një lokomotive të vjetër e të lodhur, që pak nga pak, në mugujt e mbrëmjes, i afrohet stacionit të fundit, mbuluar me borën e dimrit, ne ndoqëm edhe ca fragmente nga hitet e tjera të repertorit të tavolinës së vjetër:
“Leri flokët e trazuara/ t’i fryjë juga e bardhë..”.. “Asta ta malaqia su”, “Dy porta ka jeta/ .hapa një dhe hyra”, “Sonte në anë të detit,” dhe të tjera.
Këngë, të Cicanit të madh.
-Po pastaj?- pyeti befas, dikush nga grupi ndërsa të tjerët, ishin përpirë me sy e shpirt në tingujt e këngëve dhe mjegullën e stacionit ku u zhyt lokomotiva e jetës në rrëfim.
-Unë i lashë tre veta…atje. Çdo të mërkurë në mbrëmje .Por tavolina, sic u thashe, shtrohej gjithmonë për tetë…Me siguri edhe tani pas një muaji kur unë, jam larguar.
Të pranishmit po e ndiqnin rrëfimin e tij të heshtur. Krejt sy e veshë si t’i shikonin të gjitha në një dokumentar bardh e zi.
Petrika heshti një hop.
-Zerin e Marnelis me kitarë, e kam ende në sy, ende në shpirt..Si atë këngën e fundit të mjellës, në fund të jetës së saj, në gjolin e Pogradecit…
”Oh, moj jetë... që farmak pikon “.
Ata, ishin tetë. Edhe në kujtesën dhe në dashurinë e tyre. Deri në stacionin e fundit të lokomotivës…Si në një himn për dashurinë dhe jetën….Si në serenatat e qytetit tone të bekuar dhe melankolik.-rrëfeu njëriu me borselinë, si prej një bote tjetër.
Tomi, kitaristi i orkestrës që ai e kishte lënë dikur më të vogël, pas akordeve të para në kitarë, ia nisi të këndonte:
“Dëbooora zbardhi maletë….
Dhe fuuushën tatëpjeeetë..”
Befas, si me një komandë dirigjenti të padukshëm, e gjithë taverna e këtij qyteti të magjishëm, nisi të këndonte një korale, të ngjashme për nga madhështia me ato të Verdit të madh:
“Njerëziiia më s’po dalin dot/ Se rruga ëëësht’ e shkreeetë…”///
.....oOo…..
