Stalinit
Kasem Trebeshina
Si vetëtim’ mbi globin lajmi shkon:
“Stalini…” – Jo! Nuk mund, nuk mund të jetë!…
“…parmbrëm’, papritur”… – Hidhërim’ i thellë
gëzimin e lë prapa me të shpejtë.
Nënës kur i thonë se djal’ i vetëm
i vdiq, hutohet dhe nuk i besohet,
më von’ i bindet lajmit, ngashërehet,
me lot’ kërkon atë që nuk ndryshohet.
Dhe ne dëgjojmë lajmin por s’e duam,
e largojm’! S’ikën! Rishtaz lajmëron!
Goditj’ e dhëmbëshme na rëndon zemrat,
korenti-ngjethje trupat na përshkon.
Fjalën e prindve foshnja sa dëgjon
“Babi, Stalini ç’ka!” – pyet i habitur.
Ata shihen në sy, po nuk guxojnë
t’i japin lajmin që i ka tronditur.
Ngul këmbë foshnja me “pse” pambarim,
po fuqi “pse”- ve t’u përgjigjen s’kanë
dhe mundohen me fjalë të tërthorta
përtej, ku s’duhet, t’a nxjerrin mënj’anë.
Armiqt’ gëzohen e s’guxojn’ t’a thonë,
Zagarët lehin rrotull dhe s’mbarojnë.
Po le të lehin! Për ata ne kemi
zëmrimin dhe kamxhikun kur ulrojnë! –
Prej polit gjer te poli lajmi shkon :
me besim barkën drejton peshkatari!
Minatorët, dokerët shtrëngojnë grushtat,
më me guxim lirin mbron luftëtari.-
Po sillet vdekja! Po veten gënjen!
Jo! Prometheu s’vdes sa njerëz t’ketë,
gjersa një tym i vetëm ngrihet qiellit
nga zjarri që ai hodhi në jetë. –
Ti Promethe nuk more vetëm zjarrin,
Ti perëndit’ nga Olimpi i rrëzove;
zjarrin dhe botën njërzve u dhe
e tyrja ishte, në ‘të i qëndrove!-
Dhe vdekja sillet, por vetëm gënjen!
Natyra çfaqet prap e përtërirë,
po pret që ne në lule t’a mbulojmë,
jetën të ngjallim dhe në shkretëtirë, –
Se fëmija sa lindi ajrin thithti
dhe zemr’ e sajë për luftim trokiti,
një brez i tërë në shekull u ngrit
mendimi yt plot drit’ atë e rritit! –
……………………………………..
Mëngjez’ i sotshëm një mbledhje kërkonte,
një datë donte kohëve t’u vërviste,
një çast që burrat në provë t’i vinte
syt’ e papërlotur në lotë t’u ndriste! –
Burra që s’qanë qajnë dhe ngashërehen,
po për këtë njeri s’çuditet sot!
Enveri?!… Po! Po qan! – Të gjithë qajnë!
Si foshnjë qan Mehmeti, s’mbahet dot! –
Marrshi funebër qytetit jehon.
Në grumbuj presin për herën e tretë
t’a dëgjojn’ lajmin që zemra s’e qas.
Por ja! s’e duam dhe ësht’ e vërtetë! –
Rrotull sheh trima n’beteja provuar,
nxënsa shkollash akoma parritur,
fytyra t’ashpra në punë kalitur, –
me buzë-drithtur, nga lotët vaditur. –
Nëna dhe foshnja dhëmbjen sot e ndjejnë,
mustaqesh thinjur lotët sot po shkojnë,
për atë që në bot’ rrugët zbuloi –
rrugët e gjëra ku popujt’ krijojnë. –
Mendimi qiellit çan dhe fluturim
majat me bor’ dhe fushat i kalon.
Pushim nuk do po ecën nat’ e ditë,
padukur, roje afër të qëndron.-
Njerëz shikon të krrusur, të menduar,
heshtur si lumi në fushën e gjërë,
në lotë lagur, si pylli nga shiu, –
ecin e ndalin! Jasht’ një det i tërë! –
Popull i madh, me ty ne pranë jemi!
Me ty përshkojmë sallën zi-mbuluar!
Prisin e gjallë – të heshtur shikoni,
në pavdeksinë kurrorash rrethuar!-
Ja! Oqean në dallgë popujt ngrihen!
Pallatet madhshtore ishuj mbetën!
Bashkuar zëmrat sot përkundin valët –
në ‘to idet’ e tua mbollën jetën! –
……………………………………….
Kush vdekjen tënde mund t’a mendojë?
Ne shihnim veprat që kurrë nuk vdesin
dhe para shkonim nga ti udhëhequr
në rrugën e lavdis që shekujt presin. –
Kishim të drejtë që vdekjen s’e shihnim!
Ne shohim jetën që me ty ndërtojmë,
ne shohim botën, paqen, shohim diellin,
me pamjen tënde ne shekujt ndriçojmë. –
Ne shohim fusha betejash kreshnike,
ne shohim veprat e gardës-mburojë,
ne shohim jetën tënde si një këngë
që popull’ i përjetshëm do këndojë! –
………………………………………..
O shok i madh në gjunj do bëjm betimin
për rrugën tënde gjer në Panteon!
Dhe ja! buçitj’ e madhe popujt ngriti :
Lavdia jote në shekuj kalon! –
Gjëmojnë topat! Përzishëm gjëmojnë!
Ne sot më gjunjë po bëjmë betimin.
Po t’apim lamtumirën shoku Stalin –
Nuk ndahemi e s’mbajm’ dot mallëngjimin. –
Vështrimin hodha, monumentin pashë :
Si at i dashur ti po na vështronje…
Nga vështrimi m’u duk se ishje i gjallë,
m’u duk sikur si at na ledhatonje. –
Muzika bije shtruar, më të qarë!
Po pse bije vallë? As un vet s’e di!
E di, e di! – mendimi më troket,
Stalini më nuk ësht! Më vjen çudi! –
Shtrënguar radhët të kemi rrethuar, –
me dashuri na sheh o at i mirë!
Koha e ndarjes erdhi e nuk shtyhet –
e rëndë qenka mal kjo lamtumirë! –
Kur e mendoj se më nuk je në jetë
me gjith sa më rrethon çuditem sot,
nga dashurija vdekja s’më besohet,
se je i madh pa vdekjen s’e qas dot! –
…………………………………….
Shpërthen mbi detin me tërbim tufani,
po në gji deti tufanin pushton,
fortas përplasen e nga gjiri del
dallga që përpjekjen vazhdon.
Lindja dhe vdekja së bashku jetojnë,
mbi vdekjen jeta fiton pambarim,
në bij’ e nipër me ty do të jemi –
gjithnjë të gjall’, të gatshëm, në luftim! –
“Letërsia jonë”, nr. 3, muaji prill, 1953, faqe 45 – 48.