Te dashur miq, ju ftoj të lexoni një tregim nga realiteti ynë i hidhur. Subjektin ma sugjeroi miku im, poeti, shkrimtari, studjuesi Pajtim Xhelo.
SHTËPIA NË FUND TË RRUGICËS
Në mugëtirën e fundme yjet u arratisën nga qielli, të ndjekur nga ylli i ditës, që zbriti rrezet e para mbi tokën e freskuar nga nata e gushtit. Qetësinë e ndërpreu krisja e thekëshme e lesës së një gardhi, nga e cila dolën dy qenë laramanë, që pritën derisa i zoti mbylli deriçkën, pastaj, gjithë shend e verë, duke u ngacmuar me njeri-tjetrin, ecën përpara në rrugicën ku nuk ndihej asnjë grimcë jete. Burri i ndoqi me sy për një copë herë i kënaqur, pastaj i nxiti që të shpejtonin. Qentë iu bindën menjëherë, e futën të zotin në mes dhe vijuan të ecnin me hapin e tij, pa e kthyer kokën për të parë njeri tjetrin. Edhe pse nxitonte, dielli i gushtit nisi të dërgonte ca rreze përvëluese që në këtë orë të mëngjesit. Donte edhe pak të arrinte pyllin. Atje pastaj gjithçka ndryshonte; pemët e larta që kishin pleksur degët,aq sa vende vende nuk depërtonte asnjë rreze dielli, e mbanin larg djersën dhe vapën. Aty dukej tjetër botë. Kish ditë që shkonte në atë pyll mikpritës, i cili të dhuronte jo vetëm freskinë, po shpesh edhe një gjah të mirë. Më në fund, ja edhe pylli që të grishte me heshtjen e vet qetësuese, të zhyste në një oaz harrese, ku gjithçka bëhej pa konture, pa ngjyra, e padukëshme dhe pa rëndesë. Burri u pështet rrëzë një trungu akacieje. Qentë po prisnin urdhërat e tij, ashtu, në këmbë, duke e vështruar në sy, po ai nuk i vuri re. Ndenji i përhumbur në freskinë e kësaj lirishte që të përgjumte nën nanuritjen e një flladi ledhator. Natën e shkuar thuajse nuk pat vënë asnjë pikë gjumë në sy. Mesa mbante mend, qëkur kish njohur veten, ajo mbase duhet të kish qenë nata më e gjatë e më e vështirë e jetës së tij. Fëmijën e vetëm që i pat lënë e shoqja, vajzën, e kish martuar me lajmësi me një nip të dajove të saj, me qëllim që të ruheshin marrëdhëniet me njerëzit e gruas që ishte ndarë nga kjo jetë, kur e bija qe vetëm tre vjeçe. Ai e dërgonte shpesh tek gjyshja e vet vajzën, kësisoj Mirela ishte bërë pjesë e pandarë e njerëzve të së ëmës. Kur mbushi tetëmbëdhjetë vjeçe, një stërnip i gjyshes kërkoi dorën e vajzës dhe ata nuk ia kthyen. Edhe Mirela nuk kundërshtoi, se e kishte parë që kur ishin të vegjël. Sapo u martuan ata, nisën turbullirat e vitit 1991. Ashtu si mijëra shqiptarë të tjerë, u larguan edhe dy të rinjtë me “Anijet e shpresës” për në Itali. Tre vite të mundimshëm e të sikletshëm priti burri që të merrte ndonjë lajm për vajzën dhe dhëndrin, po më kot; koha ecte shpërfillëse, shurdh-memece, e verbër, sikur ai të qe i padukshëm, njëlloj sikur t’i përkiste një jete tjetër, në ndonjë planet tjetër. Pas tre vitesh, djali i motrës së tij ishte kthyer dhe ia solli Mirelën, të dobët, të plakur dhe të heshtur. Ku kish qenë e bija këta tre vjet? As i nipi, as ajo nuk folën shumë. Kishin punuar në punë të rëndomta dhe kaq. Italia s’pat qenë shesh me lule për ta. Po dhëndri ku ishte? Mirela i tha se nuk mund të vinte, se nuk kishte dokumente të rregullta. Ajo qe kthyer për të mos ikur më, sepse nuk e përballonte dot atë jetë. Ishin grindur pak, po më në fund ai qe bindur dhe e kish lënë të largohej. - Do vijë sapo të ketë në dorë dokumentet- e pat sqaruar e bija. Po prindi nuk bindet kollaj në të tilla raste. Meraku i pret rrugën e i del përpara gjithë kohën, ditën, natën, zgjuar e në gjumë. Prindi ndien edhe atë që të tjerët as e shkojnë nëpër mend dhe nuk e shohin as në ëndërr. Eh, prindi! Ka një vatër në mendimin e tij që rri zgjuar e përplaset si stuhi nëpër botën e ngatërruar të atij që ka sjellë në këtë jetë trashëgimtarë. Shqetësimi, meraku, dhembja ecin krahas tij edhe në një rrugë të shtruar, edhe kur ngjit një të përpjetë, edhe kur rrëshqet tatëpjetë, edhe kur e sheh tek buzëqesh nga lumturia...Edhe sikur t’i ketë dhënë krahë e po fluturon. Te fëmija prindi sheh veten, nënën, babën, gjyshin, gjyshen; shikon farën e fisin që ka rrugëtuar nëpër mijëvjeçarë, duke mbartur pamjen, mendimet, zakonet, për të qenë pjesë e përjetësisë së kësaj bote që nuk do të njohë asnjëherë fund. Mirela përpiqej të dukej e qetë, po balli i ngrysur dhe mbyllja e pazakontë në vetvete nuk i pëlqenin aspak të atit, tek i cili gëlonin lloj-lloj përfytyrime, shëmbëlltyra të përmbysura të atyre ngjarjeve që dëgjoheshin çdo ditë nëpër biseda kafeneshë, po edhe në mediat e vendit dhe ato të huaja. Ditët qenë mbushur me vrasje për hakmarrje, me vrasje për pabesi dhe mashtrim, me rrëmbime vajzash që i detyronin të prostituonin...Veshët nuk u kishin dëgjuar kurrë në të shkuarën njerëzve të shkretë nga këto lloj përçudnimesh, që po nxirrnin jashtë ligjit zakonet fisnike të trashëguara nëpër breza. Ashtu, pa e kuptuar as vet në ishte në gjumë, apo i përhumbur në mjegullën që pat pështjellë klithmat e shpirtit, për t’i shurdhuar në ankthin që e pat pushtuar nga kthimi i papritur i të bijës dhe për më tepër pamja e përvuajtur e saj, që nuk kish nevojë të përshkruhej me fjalë, i doli përpara gruaja, veshur krejt në të zeza. E kërcënoi me gisht, siç bënte kur qe në këtë botë, sa herë nuk i pëlqente ndonjë veprim i nxituar i tij. E vështroi ngultë për minuta të tëra, pastaj i tha : - Po Mirelën tonë vetëm e ke lënë? Kaq dhe u zhduk sikur ta kish përpirë pylli. Ai u përmend dhe për disa çaste mbeti në mëdyshje: ishte në ëndërr, apo pat parë gruan e tij me të vërtetë? Sa të vështira janë këto përjetime! Disa thonë që janë pjellë e trurit të tronditur; të tjerë ngulin këmbë, që i vdekuri ka ardhur të të paralajmërojë për diçka, që atë e sjell në këtë botë shqetësimi për atë që do të ndodhë. E çdo të ndodhte? Vajzën ai e kish lënë në shtëpi, mirë e bukur. Jo, jo, kjo ishte veçse një zhgjëndër që njeriut i bën shpesh vaki. Në të vërtetë, kishin kaluar tashmë tetëmbëdhjetë vite të gjatë që nga dita kur gruas i pat rënduar dheu që ka për pjesë çdo njeri kur largohet nga kjo botë dhe për të qenë i ndershëm me veten, ai as që e pat kujtuar gjithë ato ditë. Burri tundi kryet e ngarkuar nga mëdyshja dhe meraku që nuk dëgjonin t’i largoheshin kurrësesi nga mendimi i tij... buzëqeshi hidhur... U kujtua që qentë po prisnin të merrnin urdhër nga ai. U bëri shenjë me dorë që të largoheshin dhe vet u ngrit ngadalë, për t’i ndjekur më nge. Ishte akoma i ri dhe lodhjen nuk e pranonte, po që ditën që e bija ishte kthyer, sikur pat bërë një marrëveshje të fshehtë me rehatinë dhe dembelizmin; i linte dy qentë ta gjenin e ta nxirrnin vet gjahun nga gëmushat. Edhe ata të gjorët, sikur ta kuptonin përtacinë e të zot, ia çonin gjahun dhe prisnin që ai ta fuste në atë çantën e vjetër prej lëkure, pastaj largoheshin sërish, edhe pse mund të ishin lodhur e kishin nevojë për ndonjë pushim. Burri këto ditë pat harruar të mendonte edhe për ato kafshë të bindura, që nuk mund të flisnin e të ankoheshin. Kështu qenka njeriu; kur ka hallin e vet, nuk kujtohet për vuajtjet e të tjerëve që e rrethojnë, për më tepër të atyre që nuk dinë të zemërohen e të mbajnë mëri, si dy qentë që vijonin të bridhnin gëmushave të pyllit, edhe pse tashmë kish kaluar mesdita dhe të nxehtit nuk po kursente as pyllin, që zakonisht mbrohej nga gjelbërimi dhe lagështia e një përroi që rridhte përmes tij. E ja, njeri nga qentë iu qas dhe nisi të ankohej nën zë, duke lëvizur kokën në mënyrë të çuditëshme. Burri e kuptoi. E përkëdheli në gushë, në fytyrë e i tha: - Ke të drejtë, miku im. Unë harrova që mesdita ka kaluar qëkur. Ejani të kthehemi. Trasta është thuajse plot dhe ju meritoni një drekë të mirë. Sot ka edhe kush na gatuan. Mirela do kujdeset edhe për ju. Dhe morën rrugën e kthimit, po tanimë qentë, të lodhur, e ndiqnin pas. Në të dalë të pyllit, burri u freskua në ujin e përroit, qentë bënë të njëtën gjë. Kaq u desh që ata të harronin vapën dhe mundimin. Dolën përpara të zotit dhe po ecnin të çliruar, sikur sapo e kishin nisur ditën dhe mund të riktheheshin në pyll për të kontrolluar gëmushat, ku duhet të ishin kthyer kafshëzat, me të cilat ata argëtoheshin, pastaj i mashtronin e i mbytnin për fyti. Tek i shihte të përtëritur, të harruar në jetën e tyre të thjeshtë e të mbarë, ai e largoi veten nga nga zymtësia e asaj që e shqetësonte dhe nisi të luante me ta. Edhe ata të dy kishin të drejtë të gëzonin vëmendjen e të zotit hera-herës. Edhe ata të dy qenë pjesë e jetës së tij. Ç’po ndodhte me të? Si mundi të dilte nga vetja në atë gjendje ankthi e meraku që e pat mbërthyer prej tri ditësh? Njeriu qenka i çuditshëm; në çaste të vështira, kur gjithçka i ngjan një anijeje që po shkon drejt fundit të oqeanit, ka çaste që gjen sigurinë e një shprese të dyshimtë dhe kapet pas saj si i mbyturi pas flokëve të vet. Burri po vraponte bashkë me dy miqtë e tij. Po ta shihte njeri, do mendonte se ky qe qenia më e lumtur në botë, se Zoti i pat zbritur paqen e brishtë në atë botën e tij të vogël, po të mbushur plot me hire e me ndiesi qiellore. Sa vite po bëheshin që ai njeri nuk e pat ndier veten kaq të çliruar, kaq të plotësuar e kaq shpërfillës ndaj botës mbarë që e rrethonte dhe dukej se e pat braktisur prej kohësh në fatin e vet jo edhe aq të pëlqyer? Burri as që po e mendonte këtë; qe kthyer kohë pas, mbase në rininë e herëshme. Koha tjetër qe larguar për çudi, sikur ta kish rrëmbyer një dorë e padukshme e t’ia kish vërvitur harresës njëherë e mirë. Atë çast aty, me të ishin vetëm dy shokët e tij, që nuk e patën braktisur asnjëherë... Njeriu po u gëzohej dy qenëve dhe qentë po gëzonin njeriun. Dhe ja arritën afër shtëpisë, njeri nga qentë u ndal. Pas disa çastesh ndaloi edhe qeni tjetër. Burri vështroi me sy mosbesues... Deriçka e gardhit rrethues të shtëpisë ishte e hapur krejt. Gjë që ishte jashtë zakonit të asaj shtëpie. Ç’kishte ndodhur?! Të parët nxituan qentë. Burri hyri ngadalë pas tyre i pasigurt. Njëri nga qentë doli në koridor dhe nisi të angullinte frikshëm, si një fëmijë që qan. Doli edhe tjetri pas tij...Të dy kafshët qëndruan para këmbëve të të zot, sikur donin ta pengonin atë të hynte brenda. Njeriu ish mësuar me sjelljen e miqëve të tij. Prej kohësh ata kuptoheshin në heshtje. Ai u rrëqeth; diçka kish ndodhur. Bëri kryqin, belbëzoi nëpër dhëmbë dhe hyri, duke mposhtur ngërçin që i pat mbërthyer trupin dhe shpirtin. U dëgjua vetëm një britmë e mbytur : - O Zot, pse?! Pse më dënove kështu!? Trupi pa jetë i të bijës ish zvarritur në një përpjekje të dëshpëruar për të mbajtur jetën me dhëmbë, duke lënë gjakun të përhapej në dyshemenë, që Mirela sapo e pat larë. Babai i tronditur për vdekje, u përkul, mori një letër të hedhur pa kujdes në tokë dhe lexoi me zë: -Kështu do ta pësojnë gjithë gratë që braktisin burrat. Gruaja është pronë e burrit dhe duhet t’i bindet vetëm atij, duhet ta dëgjojë atë për gjithçka. Spiro.
Spiro ishte dhëndri. Burri e lexoi përsëri letrën. Përsëri me zë. Kujt po ia lexonte? Aty me të ishin vetëm dy qentë, që po shoqëronin heshtjen e asaj dhembjeje. Afër mbrëmjes, erdhi edhe i nipi. I shpjegoi që Spirua e pat detyruar Mirelën të prostituonte dhe ai e kishte ndihmuar të kthehej në shtëpi për ta shpëtuar. -Po nuk e shpëtova dot dajo, - tha ai dhe shpërtheu në lotë. Kur qe qetësuar paksa, u betua : -Edhe ai do të pësojë të njëjtin fat! Babait iu bë se trupi i Mirelës lëvizi. Thua t’i kish dëgjuar fjalët e të kushëririt? Thonë se shpirti i të vdekurit ende i pavarrosur qëndron pranë trupit të tij. Nuk është për t’u habitur. Ne e njohim fare pak botën tonë dhe nuk do ta njohim kurrë në thelb...
Iskra Tata ( Thoma ) 18 gusht 2020
