Në fëmijërinë time të hershme dy fjalë thuajse të afërta, por të ngjashme nga ajo që themelonin në ndjesinë time ishin „Porropi“ dhe „Porobi“. E para vinte në gjuhën shqipe. E dyta në gjuhën maqedonase. Por, të dyja kishin një kuptim „për të shkatërruar“. Tek këto dy fjalë afrohej kështu dhe rrjedha e vogël, që kryeneçej e fryhej pas shirave e që në gjuhën shqipe quhej „Përrua“, ndërsa në gjuhën maqedonase „Poroj“. Me një rrjedhë të tillë, që shënonte emërtesa në gjuhë, afërsia ndryshonte vetë kur fryheshin ndryshe „përroi“ dhe „poroj“. I pari e kishte më të lehtë mbiemërzimin „i tërbuar“, pasi shkulte gurë e drurë kur ndodhnin shirrat dhe i dyti ikte në kah tjetër, fare tjetër me ndonjë ngjashmëri e thuhej „kidnapiran“. Dhe gjuhët si gjuhë, dhe rrjedhat si rrjedha, natyrshëm prodhonin edhe ujësi, edhe ujështerpësi. Këto dy të fundit vareshin gjithnjë nga koha, vendi dhe hapësira. Të tre nocionet filozofike, sidoqoftë nuk mund të shpëtonin nga rrjedhat. Rrjedhat e ujësive…, vetëm këto pikëtakonin dhe pikëbashkonin në kohëra të hershme njerëzit. Njerëzit pikëbashkoheshin dhe bëheshin të vëmendshëm me rrjedhat e ujësive. Nuk përbënin problem gjuhët. Gjuhët përhumbnin në tërsinë logjike të Njeriut që i qasej fenomeve të tilla të Natyrës. Ende sot duket se kjo ndodh. Ndodh, por me forma të tjera. Ndodh në hapësira të lëvizjes. Ndodh në tërësinë e ekzistencës. Ndodh aty ku ende memorja shënon dhe pikëbashkohet me rrjedhat e jetës.
Kështu ndodh edhe me mua. Pikëbashkohem me rrjedhat e ujësive, që ndalen në Lumin Shkumbin. Të harruarat rrjedha, përrenjtë e mbetur rrëfenjave, përrallave, dhe ato që kanë mbetur mite të kohëve të ndryshme e që sigurisht janë pikëbashkimi me atë që ndjej unë. Unë ndjej! Ndjej ikjen e rrjedhave. Shurdhohem nga rrjedhat e pakuptimshme. Tërbohem nga rrjedhat e mistershme. Ndjej dhe se pikëbashkimi rrjedhor i këtyre rrjedhave ka arsyen e vet. Mbledh, siguron në një udhë të ujtë dhe derdh në fund gurë e drurë, aty ku duhet e dihet se ujësia bën emër tjetër, në një qoshe të nakatosur, të hutuar, të verbër. Atë emër që e ngasim në libra, gjeografi, dhe sigurisht në tërë pikëlidhjen e duhur ujore të Globit, por dhe atë që e frymojmë në emër të ikjes, dhimbjes, harresës.
Sikur e kam kuptuar e kemi në dijen tonë, se ujësive u kemi ngjizur emra të shumtë, rrëke, vadë, kanal, përrua, zall, lumë, det, oqean, por më jepet rasti të kërkoj ndjesë për ndonjë emërzim të lënë mënjanë në secilën gjuhë që kanë shkelur e veshërrënduar rrjedhat. Sidoqoftë në ujësi, në mes të rrjedhës, ndodh që të ketë ujësjellës, shkurt e më qartë ujëprurje dhe ujëikje. E mes ujëprurjes ashtu sikurse ujëikjes, kemi jo pak herë, drurë, kërcunj, karthje, barishte, mbeturina, … por dhe kapën, apo kapelen e Tjetrit, që ia merr rrjedha. Dhe Ai, Ne, Ju, Ata, Ato përemërzohemi sipas këndit të vëzhgimit dhe turremi siaps fatorëve të interesit për ta kapur kapën e Tjetrit, për ta trazuar, apo dhe për të namëzitur pos kapës, ikjen e Tjetrit dhe të vetë asaj që kap ujërrjedha, ikjeudha e ligjësisë.
Kjo ujërjedhë në letra, sidomos në shkrime e fjalime, duket se është ngjashëm një Venecia, një lart-rrjedhë e epërme, e ulmët, e ndukur, e zbukuruar me karthje germash, me shkulma shpirtrash të dukshëm e të padukshëm. Pos kësaj, kapa e Tjetrit, “Mjeshtrit”, „Intelektit“, „Pasagjerit“ që na e la në ujësi këtë trend, na shend, na bren dhe na rrëmben, por dhe na bën heronj ekranesh me ngjyrë, brenda një ujësie të fryrë, na bën letraristikë me dhe pa -izëm, mentalisht dhe me klizëm. E kjo ndodh kur njeriu kopjon ujërrjedhën dhe e vë veten e tij në një apo tjetër kanal. E në këtë kanal ujërrjedhshëm, të ndërtuar me “Zylo”, shkëlqime dhe rrënie, nga barka që solli gjahtarin e mishit, duket se ndjehet “gondola”, një fund i rrafshët dritë-anijesh të përdorura në kanalet veneciane, që ka një pikë të lartë në çdo fund dhe ka qenë e punuar nga një rrem në të ashpër prej duarve të arta mjeshtërore të ilirëve. Fermeri që mbjedh qepë të njoma, buzë rrjedhave të tilla, kalon shkujdesshëm, dhe tërheq me shkop kapën, por rrjedha si rrjedhë, e nduk atë fort e më fort në atë botë. Në botën e e ujtë poetike, që ndodh të jetë ende një ishull me tre kunja të forta, të mbrojtura nga parimi trinitik i pashpallur në letra, por atje tutje në ngarkesën e gjahtarit të mishit, në distriktin e mbytjes që vazhdon t’ia kalojë arkipelagut.
Një shpurrë rrjedhash dixhitale, ekranore, televizive, apo dhe një a njëqind të tjerë janë ende si në atë fabulën gjuhë-rrjedhje, një budalla hedh një gur (në rastin tonë një kapë) dhe mijëra të tjerë nuk e nxjerrin dot nga ujërrjedha. Ndoshta ngaqë asnjëherë, askund dhe asgjë në këtë ujërjedhë nuk ka qenë poetike, vetë rrjedha e ikjes e bën atë alegorike, agonike… Dhe janë ata, pa jemi ne. Dhe janë ata, pa duhet të jemi ne. Se ata janë, mbetën e folën dhe e thanë se ekzistojnë jo për hir të Kapës, dhe se kapa e Tjetrit i kishte penguar kur i ngriti aq lart në shkresa, raporte e fjalime, kuvende e recitime, shkrime e hartime. Po a guxuan vetë vallë kur Kapa ishte gjallë? Disa të tjerë e konsiderojnë këtë pamje rrjedhanake të ujtë, si një shenjë romantike të përmbytjes, apo zjarrit ngishëm të palidhur me realitetin. Por kjo ujërrjedhë zhurmake nuk duket kahqartazi, aq e qetë dhe praktike sa vetë ujërrjedha e kahshme disimetrike. Optimistët e vërtetë, mbeten ata që shohin në gjërra të tilla një oportunitet për zhurmërim. Kjo është ndoshta jashtë logjikës. Por është mjaft më shumë ndjesore, se sa vetë ulërrima e tyre para, pos dhe pas Kapës. Dhimbja reale, si në realitetin e lashtë të djegjes në turrën e librit, duket tek të gjithë si një risi për të dalë si kapa mbi rrjedhë, mbi ujërrjedhë. Dhe thua ti se këta janë zgjidhja e kësaj rrjedhe të turbulltë? Thjesht dhe qartë është një “lojë” dinake pos ikjes: Kahqartazi…, pas kapës së Tjetrit, thjesht pra, thjesht, për të dalë mbi ujë si tapa apo topi, sa herë që vjen e shfaqet „Porropi“ apo „Porobi“. A ka efekt kjo në gjuhë?
