Poetja flet për misterin

Fatmir Terziu

“Në fillim ishte Fjala, dhe Fjala ishte me Perëndinë, dhe Fjala ishte Perëndi. Ai ishte me Zotin në fillim. Përmes tij u bënë të gjitha gjërat; pa të nuk u bë asgjë që është bërë. Në të ishte jeta dhe ajo jetë ishte drita e mbarë njerëzimit. Drita shkëlqen në errësirë dhe errësira nuk e ka mundur atë. ” (Bibla)

***

Puntorie Muça Ziba, gjithnjë ka një histori për të treguar. E tregon, e zbërthen, e rikthen dhe e bën që Fjala e saj të bëhet poetike, si në prozë. Si në poezi, pra të bëhet Fjala, që erdhi si filozofi e Fillimit. Prej Fillimit i sillet rrotull ftillimit dhe meton për të treguar historinë e e ndodhinë, „misterin“ përmes riformatimit dhe formimit të një mitologjie personale, ose të një ngjashmërie tjetër. Kështu ndodh dhe me stinën e shirave, ku:

„Kipci mërzimadh

nduk flokët në stinën e shirave

zaliset nga bubullima shurdhuese

gëlltit rrufetë,

kur përsëdytet trokitja e llahtarshme.“

Dhe e ndjen lexuesi. E gëlltit dhe mes kësaj ndjen dhe shijen. Sija të përcjell në mister. E në mister udha është e gjatë. Në këtë udhë ka pjesë udhëjeta.

Ndërsa udhëtojmë nëpër jetë, jeta jonë ndryshon. Zhvendosjet tona të identitetit, ndjenja jonë se kush jemi ne si person, kthehet me stinët e ngjarjeve dhe njerëzit që hyjnë në atë jetë. Kjo është impermanenca e vetvetes, të cilën e mëson filozofia, me të cilën në fakt ndikohet edhe tërë poezia, që enkas „nduk flokët në stinën e shirave“ dhe:

„Thonë se

në cep të stinës së shirave

asnjë luftë nuk filloi.“

Kjo referencë na drejton drejt konceptit të Zbrazëtisë. Aty është hapja e mesazhit të gdhendur në Zemrën e hapësirës. Papërmbajtja e zbrazëtisë në këtë hapësirë të ndjeshme na mëson se ndjenja e vetvetes si e përhershme është e rreme, ëshët ikanake, zhdukëse, shpërfillëse, cfilitëse në tërësinë e mendimit. E aty Uni bën rrokadën e vet. Uni, me të cilin identifikohemi në mënyrë aktive, është bosh nga një qëndrueshmëri e tillë. Kjo i referohet kësaj „une të rremë“, si jo – vetja, ose jo – vetja, por rrjedha, shiu, ndodhia, hapësira, sytë, forma e drithërimit, lëngata e hënës, e së fundi zhdukja: „lëngata e tokës ia tret shkëlqimin…“.

Nrenda Njeriut është një ego. Është një ego që kapet pas vetes, që çon në vuajtje, keqperceptime dhe parashikime mashtruese. Është përjetimi i misterit, përjetimi i shiut, rrënies, tretejes, ikjes së tij në thellësi të Tokës.

Kjo është Hyjnore. E kjo ka filozofinë e vet…

Në traditën e krishterë, ekziston një koncept i ngjashëm, kenosis, fjala greke për zbrazëtinë. Kenosis është 'vetë-zbrazur' vetë vullneti i tij për t'u bërë i pranueshëm ndaj hyjnores, për të qenë në unitet dhe bashkim me hyjnoren. Si parajsa, ashtu edhe nirvana janë njësoj kur ne i kuptojmë ato si një rrugë shpirtërore drejt jo-dualitetit, drejt këtij bashkimi me misterin përfundimtar hyjnor, nga e cila lindin të gjitha gjërat.

Duke e lexuar këtë poezi, poetja, tashmë me një emër të vetin në krijimtarinë e shqiptarëve të Republikës së Maqedonisë së Veriut, kalon nëpër faza dhe ndjenja të shumëfishta, duke hartuar e bërë mjeshtërisht fjalët e saj së bashku, derisa vetë poezia e mirëkuptueshme, e pëlqyeshme të marrë fundin e saj. Sikurse kuptohet në këtë kontekst, poezia e kësaj poeteje, duket sikur nuk është përfunduar asnjëherë. Është pothuajse gjithmonë e paplotë në një farë kuptimi. Është vazhduese. Është një trptik prozaik me thelbin poetik. Poetja thjesht e ka lënë atë që të besojë se procesi krijues vazhdon brenda njerëzve që mund të lexojnë përpjekjet e tyre të përulura.

Çdo poezi e Puntories në vetvete, fillon në heshtje, në qetësi, në zbrazëti, në një vend të hapur që pret të mbushet, në një faqe të zbrazët, ose si një kujtim edhe më i thellë hyjnor mbase. Dhe ajo shkurt mbetet një pjesëmarrëse e plotë në krijimin e kësaj vlere poetike. Mendoj se këtu ekziston një mister më i thellë, një frymëzim. Të frymëzohesh në mënyrë krijuese, do të thotë të mbushesh nga fryma e diçkaje më shumë, diçka përtej kësaj bote dhe vetvetes.

E këtë e bën edhe një poezi, qoftë ajo e një formati dhe e një filozofie të tillë. Në këtë rast ka firmën e poetes Puntorie Muça Ziba:

STINA E SHIRAVE

Kipci mërzimadh

nduk flokët në stinën e shirave

zaliset nga bubullima shurdhuese

gëlltit rrufetë,

kur përsëdytet trokitja e llahtarshme.

Thonë se

në cep të stinës së shirave

asnjë luftë nuk filloi.

Koha e lulimit është larg

syri s’është i qetë