![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_d3c28bd183a84840827d8d8524614d17~mv2.jpg/v1/fill/w_123,h_122,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_d3c28bd183a84840827d8d8524614d17~mv2.jpg)
Me rastin e 111 vjetorit të vdekjes.
![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_4891748c2d3c410cb60073f9f5baf27b~mv2.jpg/v1/fill/w_81,h_125,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_4891748c2d3c410cb60073f9f5baf27b~mv2.jpg)
Kujtesa
Si sot u largua nga jeta Ai, "CARI I DYTË" i Rusisë, LEON TOLSTOI. S'ka pak ditë që, duke parë një film amerikan që më kishte "rrëshqitur" pa e parë, kështu sikundër jemi të "mbyllur" nga Pandemia e vdekjes, më ringjallet jeta e plotë dhe e ndritshme, në gjithë përjetësinë që ka epërsia e dashurisë. Është fjala për "ANA KARENINËN" e kontit Tolstoi, gjigandit rus të letërsisë botërore, i cili e donte aq shumë personazhin e tij, saqë e vdes, e hedh nën rrotat e trenit, për ta bërë të përjetshme ne atë dhimbje tragjika që merr dashuria kur nuk ështe më, kur vdes, rilindë përsëri e mbetet e përjetëshme. Po poemën erotike filmike për Anën, si smbol të përjetësisë, nuk e krijon nje rus , po nje amerikan, si Joe Wringht, me një aktore virtuoze si Keira Knignhley, e cila ka sensibilitetin e hollë të nje erotizmi që nuk i bie dot përball, sa të elektrizuar aq edhe goditëse, me qindra shigjeta nga të Kupidit Hyjnor!
Filmi
![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_15540dae5f7c4983bb3ce35bf2ff2913~mv2.jpg/v1/fill/w_147,h_98,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_15540dae5f7c4983bb3ce35bf2ff2913~mv2.jpg)
Pas këtij filmi të mrekullueshm amerikan të vitit 2012 që ka fituar edhe disa çmime OSKAR, realizuar në Hollivud, vitin e kaluar kam mundur të shohë filmin tjetër, të realizuar në Gjerman "Stacioni i fundit", i cili bën fjalë përsëri për Tolstoin e Pavdekshëm, po ama, edhe ky, me aktorë anglez e regji amerikane, financuar nga producenti rus S. Konchalovski që jetonte jasht vëndit të tij, të cilin nuk e mbështeti askush në Rusi dhe që në premierën e filmit të bujshëm për Tolstoin e madh që dha shpirt i mplakut në staconin e trenit Astapovo, të një fshati të vogël, kur ai u largua pergjithmonë nga Jasnaja Poliana,- kishte buzëqeshur hidhur, kur spektatorët e pranishëm në premierën e Moskës, e duartrokitën filmin me zjarrin e duatrokitjeve të duarve, po jo prej zëmrave te tyre. Se, midis Shtetit e Kishës Ruse qe ngritur tashmë një murr i madh e i pakapërcyeshm me Kontin!
Ai ishte shpallur "i mallkuar" dhe Patriarkana Ruse e shkishëroi, për frymën e tij kundër autokracise,për rebelizmin e tij radikal , duke e "quajtur" edhe si ushqyes të bolshevizmit. Dhe, do të kalonin më shumë se 100 vjetë e Tolstoi nuk do te falej, edhe pse ai i dha njerëzimit kryevepra të tilla të letërsisë, si "Lufta e Paqia" e "Ana Karenina" e dinte të fitonte dashurinë e thellë të popullit të tij. Njeriu që jetoi e shkroi në fshat, çuditërisht aristokrat nga origjina, që dinte të kosiste barin në step e të këndonte shtruar me bujqërit e tij, të cilët s'e njohën kurrë bujkrobërinë pranë tij!. Ndajë edhe Ellen Bary me Sophia Kishkovkyn do të shkruanin në "The New Times" se "Tolstoi mbetet nje figure e dashur dhe e urryer në Rusi"! . Ne krye të pushtetit aty ishte Cari, po Cari i vërtetë i Rusisë do të mbetej Tolstoi , "Cari i letrave" të jetës, të dashurisë dhe të perjetësisë.
Vlerat
Tri janë vlerat më të qënësishme që e kanë ngritur, sipas meje, filmin "Ana Karenina" në nivelin OCKAR: Atmosfera e një besnikerie të jashtzakonëshme të mjediseve e natyrës ruse, mjeshtëria regjisoriale e vizioneve, të konceptimeve të jetës e të marrëdhënieve të asaj kohe, si edhe , e treta: interpretimet mjeshtërore e të një natyrësie të rrallë të aktorëve. E që të tria bashkë, sikur treten në një harmoni të përbashkët. Nga njeri krahë tabloja e përpiktë e aristokracisë ruse dhe , në krahun tjetër, ajo e fshatit rus, ku ndjehet frymëmarrja e muzhikut, melodia e kositësve të stepës ruse, troku i kuajve që tërheqin karrocat, slitat mbi shtresat e dëborës, vërshëllimat e trenave që çajnë dëborën, përmes mjegullnajave të murme. Skenaristi Tom Stoppard, që rrëmbeu i pari këtu Oskarin për skenarin më të mirë, ka dalur nga shtrati i romanit te Tolstoit për t'a rrokur të gjithë vizionin rus, madhështinë e Tolstoit, si figurë emblematike, po edhe të gjithë epokën e autokracise cariste, për t'i dhënë mundësinë regjisorit me talent Joe Wrinhtit që ta fiksoj besnikërisht këtë realitet të shekullit XVIII e të fillimeve te XIX-ës, me të gjitha mjediset e salloneve te aristokracisë së lartë ruse, deri në nivelet e izbave të bujkrobit rus që mpreh kosorën e krrus shpinën në stepën e paanë.
Kostumografia
![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_31edaf74638047b9b3f9550e0bb4400c~mv2.jpg/v1/fill/w_147,h_83,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_31edaf74638047b9b3f9550e0bb4400c~mv2.jpg)
Me një kostumografi gjithaq të përsosur,-edhe kjo, rrëmbyese e Oskarit, ku shkëlqejnë sidomos veshjet e ballos së salloneve prej ari, ku varren po ashtu llampadarët e artë, rrethuar prej lluksit përndritës të Zonjave. Dhe të gjitha këto në një marrëdhënie adekuate me stilin rus të fisnikërise, ku nuk mungojnë edhe kastat e tyre, ca me tepër edhe në llozhat e teatrove, ku shkëlqejnë e ndritin edhe "sytë prej xhami" të monokleve, dylbitë e ku fëshfërijnë erashka gjithfarë ngjyrëshe, me plotë elegancë.
Ne rekuizitën e tyre nuk duket asgjë butaforike, si në teatrot e klasava të ulta, apo në kthinat ku pihet vodka e muzhiku bëhet xurxull, pasi ka zbrazur shpirtin e vetë të trazuar me derte e me kënge te shtruara, shoqëruar nga garmozhka e balalajka. Për të arrdhur mandejë në një tjatër përsosmëri, ku nuk është vetëm Ana që ndritë këtu si një meteor në qiellin e gjithësisë , me vështimet e saj prej zjarri përvëlues, po edhe Vronski i aktorit virtuoz e i veshur me sqimën kalorësiake, Aaron Taylor-Johnson, Karenini- Djabolik i aktorit Jude Law, N/punësi i Lartë i Shtetit, Despoti cinik, persekutori i Anës, pa përmendur edhe "meteorët" e tjerë që vërtiten në këtë "qiellnajë" marramendëse të interpretimeve mjeshtërore, ku vërtetësia e thjeshtësia krijojnë atë besueshmëri të rrallë, e cila e zbretë spektatorin e filmit , si me magji, mbi një shekull mbrapa, pikërisht atëhere, kur autokracia ruse, aq sa ndriste në dukje, po aq edhe e vriste shpirtin njerëzor.
Duke prekur kështu vegimin regjisorial e te skenaristit në atë kundërshti vizionare të vetëTolstoit, drejt fshikullimve radikale, mospajtimeve e vrasjes së dashurise njerëzore që "mbahej peng" nga autokracia e pushtetit Carist, prania e së cilës ndjehet aq e fortë , e egër e me cinizmin e pashoq të Aleksej Kareninit të aktorit të dimensioneve të mëdha Jude Law , po edhe përmes interpretimit plotë elegance të Baronit Vroski nga aktori fin Aaron Taylor-Johnson , i cili, ashtu sikunder e rrëmben dhe e shijon dashurinë ,me lehtësi mjeshtërore dhe me elegancën e tij mahnitëse, ashtu edhe e vret atë, brënda natyrës aristokratike të kastës së vet. Dhe do të vijmë kështu tek Ana e aktores Keira Knignhtley, e cila është këtu vetë Erosi, me ndjeshmërinë e saj sensuale, me finesën e rrallë,me ato vështrime depërtonjëse femërore, me erotizmin fërgëllenjës dhe me një pulsim e dridhje shpitërore të jashtzakonëshme. Aktore e rrallë , me një bukuri perëndie, po edhe e natyrshme sa s'ka tjetër mbi të, tokësore, e vërtetë, po edhe mbartëse e dramës së dyanëshme që do të lindë edhe tragjedinë e saj. Nga njera anë burri i rangut të lartë dhe, nga ana tjetër i dashuri , i bukur e fisnik, tek i cili derrdhet i gjithe eliksiri i dashurisë së saj, pasioni dehës dhe sakrifica më sublime. E vendosur midis dy zjarreve, ajo shndrrohet befas në një heroinë tragjike, pa asnjë rrugëdalje, në atë labirinth asfiksues, rrethuar nga bardhësie a dëborës së ftohtë, ku shtohet edhe "zjarri" i tretë: i biri e që e cënojnë mizorisht "altarin e dashurisë së saj të ndaluar", me vuajtjet cfilitëse të paravdekjes, derisa vjen çasti i mbramë, ai fatali, kur do të hidhet nën rrotat e trenit!
Dashuria
"Dashuria hyjnore,-thotë Tolstoi nuk mund të ndryshoj kurrë, asgjë, madje as vdekja nukmund ta thyej atë", Ai e vret Anën në romanin e tij, po jo dashurinë e saj. Ajo triumfon mbi vdekjen, si ndjenjë e pastër, hyjnore dhe e perjetëshme."Dashuria ,-vazhdon ai, është e vetmja mënyrë për të shpëtuar nga të gjitha të këqiat, për të shpëtuar njerëzimin nga skllavëria". Ai ngrihet në veprën e vet kundër lidhjeve martesore të pa barabarta e pa dashuri, duke guxuar të thyej edhe normat e gurta, të luftoj per dinjitetin e saj si grua po edhe për dashurine e saj "të ndaluar". Aktoria që e interpreton Anën e ka aksentuar shumë bukur këtë figurë femërore , me pastërti shpirterore të pazakontë, mandej edhe si një ndijesi poetike e mrekullueshme , ndërkohë që i shoqi i ngurtë e konservator e quan ndjenjën e saj shkatërruese, te rezikëshme,- por që, së fundi, i duhet të toleroj, për të mos cënuar pozitën shtetërore dhe pushtetin, si edhe normën e tij kristjane. Opurtiniteti i tij në film, ndonse i pështirë, ka një veshje dinjitoze çuditërisht , i luajtur me ndijesinë fallce, me hipokrizi, derisa te vije padurimi , reagimi i egër i bishës që "flë" brënda tij, etja mbytëse e hakmarjes. Aktori i nivelit të lartë Jude Law, ka këtu disa kalime organike psikologjike që e bëjnë të pashmangshëm këtë lloj reagimi e përshtatje me të "keqen " shoqërore që mbart tradhëtia bashkëshortore, deri në nuancat më të holla....Burrit mizor i bien "pendët" e atij i duhet të pranojë në shtëpinë e vet, bile e edhe pranë krevatit të bashkëshortes së semurë, të dashurin e saj. Një realizim i shkëlqyer i skenës trishe të aktorëve që sapo përmëndëm.
Konkluzion
"Ana Karenina" u shkrua në vitin 1887 dhe fill pas saj Tolstoi përjetoi një krizë të rëndë shpirtërore. Jo pak here shkrimtarët dashurohen me personazhin e tyre, duke vendosur në shpirtin e personazhit edhe diçka nga vetja, që do t'i përsëriteshin disa herë, deri sa ta braktiste për fare çiflikun e tij në Jasnaja Poljana. Po veprat e tij , sidomos "Lufta e Paqja ", "Ringjallja " e "Ana Karenina " do të kalonin dorë më dorë në Rusi , po edhe në Europë, ku ai nuk la vënd pa vajtur. Po "Ana Karenina" ishte më afer shpirtit të tij dhe jo vetem e tij. Ana u u kthy në një roman Beseler, u përkthye në shume gjuhë të botës e sipas romanit u shkruan shume drama e u xhiruan shumë filma. Në xhirimin e parë rolin e Anës e interpretoi aktoria e fameshme Greta Garbo, po sipas dramës me të njëjtin titull. Xhirimi i dytë bëhet në vitin 1948 me interpretuese aktoren Sophie Marcean.
![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_23e13e787f1f4049bdd124d36d1608e9~mv2.jpg/v1/fill/w_75,h_45,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_23e13e787f1f4049bdd124d36d1608e9~mv2.jpg)
Ne vitin 1967 e realizuan vet rusët me aktoren e njohur Tatiana Samaillovna, të cilin kam mundur që ta shohë dhe ku interpetimi i Samaillovnës qe plotë vuajtje dashurie e përpjekjesh, për ta mbrojtur dashurinë e saj, pa e përfillur vdekjen, deri atehere kur zbulon lekundjet e tradhetin e të dashurit, per të cilin qe gati edhe të vdiste...Një version tjeter i "Ana Kareninës"do të përsëritet nga "Mosfilm", me aktoren Elisabeta Boujaarkay. Forca e talentit te Tolstoit e kaperceu aq shume kornizën e Perandorisë Ruse të asaj kohe , saqë njerëzimi, sa here qe flitej per Rusinë, nuk e njihte fare Carin përparaTolostoit, i cili u bë figurshëm si Cari i vërtetë Rus,,Edhe pse Rusia nuk e treti dot gjenialitetin e këtij kollosi, shkrimtari, filozofi, dramaturgu, eseisti. Edhe pse Kisha e anatemoi dhe e luftoi Kontin Tolstoi, që aq shume i perkrahte bujkrobërit, sa që edhe kosiste me ta barin e që hapi për femijët e tyre edhe nje shkolle , Se vetem dija e Dashuria do ta conte më përpara shoqerinë njerezore. Dhe qe ndër te parët shkrimtarë qe e refuzoi Çmimin Nobel!
Po në përvjetorin e tij ne Moskë, më 20 nëntor te vitit 2010 nuk pati asnje ceremoni! Nuk u ndez asnjë qiri për shpirtin e tij të ndjeshëm, për njeriun e thjeshtë e shkrimtarin e madh, që aq shumë bëri per kombin Rus.Një heshtje e zymtë edhe pas premjeres se filmit "Stacioni i Fundit"për Carin e dytë te Rusise, perveç kineastëve amerikane, anglez e gjermanë , që e deshën dhe e duan shkrimtarin e madh, si te ishte i tyre,,Se ndryshe nuk do të harxhonin mijëra e mikëra dollarë për të reailzuar veprat e tji, "Ana Karenina" dhe "Lufta e Paqja " me aktorët më të mirë të Hollivudit, me realizme të mrekulluhme e të një natyrësie, shpesh edhe më të mirë se edhe nga vetë rusët!