Përkapje a perceptime
Astrit Lulushi
Mënyra si shohim dhe kuptojmë se çfarë ndodh dhe çfarë të mësojmë nga ato ngjarje, krijon atë që quhet perceptim. Kjo është grimca më e vogël e ‘përkapjes’ a ‘përqasjes’ së mendimit. Në fjalorë, ‘perception’, paraqitet si fjalë që rrjedh nga latinishtja. Duket se shqipja fjalën e vet ‘përkap’ e ka dhënë dhe pastaj e ka marrë hua si ‘percept’, duke e quajtur të huaj - njësoj si prodhimet vendase që eksportohen dhe pastaj importohen të përpunuara duke u quajtur të huaja. Kjo vjen edhe nga mosnjohja thellē e gjuhës ose nga moskokëçarja, dhe pastaj dalim e themi se ‘na i kanë vjedhur’, kur ne vetë ia kemi dhënë apo s’kemi ditur t’i mbajmë.
Perceptimi, edhe pse i vogël, mund të jetë burim force të madhe ose dobësie të madhe për njeriun, i cili nëse emocionohet, ose tregohet subjektiv e dritëshkurtër, vetëm shton problemet e veta. Për të mos u mbingarkuar me ndikimet e botës për-rreth, të lashtët praktikonin kufizim e kontroll të emocioneve, një lloj manaxhimi të zemërimit.
Duhet disiplinë për të larguar perceptimet e këqija, për të dalluar grimcat e imta të besueshme të mendimit nga ato mashtruese, ose për të filtruar paragjykimet, pritshmërinë dhe frikën. Por mësimi i kësaj disipline ia vlen, sepse ajo që mbetet është e vërteta, që i kthen njeriut qetësinë e mendjes për t’i parë gjërat thjesht dhe drejtpërdrejt, ashtu siç janë - pa ngjyra më të bukura dhe as më të shëmtuara.
Kur njeriu fillon të besojë se është i madh, nis edhe vdekja e idesë ose krijimtarisë së tij, sepse vetëm rehatia e mban Egon nënkontroll. Njeriu pa ego bëhet i urtë; lufta e tij ka mbaruar; çfarë ëndërronte të bëhej është bërë, nga posti më i ulët në më të lartin, duke çarë me duar e brryla rrugën e suksesit, siç e quan. Suksesi në punë - qoftë në politikë, sport, art apo biznes - shpesh është i tmershëm, nuk kursen asnjë viktimë. Por Egoja e zbut këtë frikë; e nxit njeriun të çajë lart a përpara, varet si e percepton postin; i thotë ato që dëshiron të dëgjojë dhe kur t’i dëgjojë. Ky është një rregullim afatshkurtër me pasoja afatgjatë. Ego është gjithmonë këtu, tani, mes nesh, brenda nesh, prandaj i kemi vënë emrin UNI, që na bën të jemi jo të përsosur, por jo pa perceptim.
