Nje zë shkencor për Nacionalizmin

Illo Foto, studiues

Nje zë shkencor për Nacionalizmin

( Persiatje , per nje liber politik te doktoratures )

Nga : IIlo Foto- Studjus

Rafti I librave te mi , nuk mund te quhet biblioteke . Ne kete raft gjeta librin “Ligjerimi nacionalist ne Shqiperi “ , liber me 160 faqe, megjithe referancat , qe kapin 11 faqe, me autor Enis Sulstarova . ështe teme doktorature e autorit dhe botuar ne vitin 2003 , nga shtepia botuse “Aferdita “ .

Ne kete perseiatje modeste , do te perqendrohem te karakteristikat e vecanta te librit te doktoruar , qe na ka sjelle , autori Sulstarova . Nuk do te shmang ndonje mangesi , qe besoj , do t’I vleje autorit .

U ndieva shume mire , qe nje teme doktorature levronte nacionalizmin shqiptar , nje teme , qe i kane perkushtuar jeten atdhetare me emer , Konica , Noli , Fishta , De Rada gjithe Diaspora , me ne krye allvanitasin e shquar, Aristidh Kola dhe vecanerisht arbereshet , qe flasin nga katedrat universitare shqipare . Nivelet e sotme te nacionalizmit , perbejen nje problem , qe kerkon me shume vemendje .

E perbashketa e te tera krijimeve postkomuniste , ka qene ideali i bashkimit kombetar , pavaresisht rrugeve te ndryshme dhe afateve , qe parafytyrojne dhe propozojne .

Shkrimet politike dhe ideollogjike , kane sjelle información shkencor te bollshem , per t’ju kundervene ideollogjise dhe politikes enveriste . Mos harrojme se Ai shtet ngriti nje maqineri propogandistike te jashtzakonshme , ne te gjitha qelizat e jetes shqipetare . Nacionalizmi , nuk degjohej askund .

Ende ka mbeturina ideollogjike te asaj periudhe . Ideollojia , nuk eshte rrobdeshamber , qe e cvesh , pas nje banje te nxehte demokratike .

Botime serioze , qe i jane kundervene ish sitemit monist , jane “Rrnoj , per me tregu “ I At Zef Pllumbit ,Prodhimtaria letrare e Pjeter Arbnorit, shkrimet per perndjekje te S. Ngjeles , F. Lubonjes , V. Bekteshit , Ate bir Lubonja , librat memorial te te burgosurve politike , qe jane quajtur letersia e burgut, me ne krye shkrimet e Visar Zhitit . Te rendesishme jane dhe botimet e z. U. Butka , natyrisht te çveshura nga ekstremizmi .

Nepermjet ketyre librave brezat mesojne cili ishte monizmi , por botimet e kohes se monizmit ishin me shume dhe nga brezat, qe kane jetuar ate kohe , sillen mjaft dukuri , qe I thurin hymne atij sistemi . Produkt te ketyre dukurive , jane Partite komuniste te rikrijuara dhe organizimet enveriste , post moniste . Ceshtja eshte , qe nacionalizmi , te triunfoi mbi interrnacionalizmin , qe predikonte ideollogjia moniste .

Simbas Sulstaroves , perpjekjet , per krijimin e ndergjegjes kombetare , zen fill , me “Lidhjen e Prizrendit “ . Sundimi i gjate Osman , metodat percarese dhe asimiluse , rrezikohej identiteti kombetar . Sulstarova ka idejuar te gjitha etapat e rritjes se nacionalizmit shqiptar , si brenda vendit dhe ne diaspore . Prekusore te bashkimit te Shqipetarve , ne nje shtet te vetem , duke bashkuar ish 4 vilajetet .

Ja si e ka parafytyruar Naimi , bashkimin kombetar : Gjithe ç’jemi shqipetare / jemi nje fis e nje fare / kemi te tere nje shprese/Nje gjak , nje gjuhe dhe nje bese .

( Libri Sulstarova Ligjerimi nacionalist shqipetar f 33 )

Ne kete poezi te Naimit , jane dhene te tera karakteristikat e bashkimit rreth kombit . Ne se do te realizohej kombi , sipas parafytyrimit naimjan , kjo do te ishte Shqiperia natyrale , qe nuk u realizua dhe vijon te jete komb i copetuar . Identiteti kombetar shqiptar , ka qene kryefjala e rilindjes kombetare .

Sami Frasheri , ne menyre te detajuar u drejtohej Shqipetarve , ne vepren e vet “Alfabetare e gjuhes shqipe shkruan … “Gjithe ata njerez , qe gjenden ne nje vend , e flasin nje gjuhe edhe , qe kane nje pale zakone e nje fare te rrojturi , thuhene nje komb “ .

Keto thirrje te frashellinjve pergatiten opinionin , per te hapur “lidhjen e Prizendit “ , qe eshte kurerizim I bashkimit te shqiptarve rreth kombit te tyre te lashte . Lidhja u be fillimi I veprimtarive te gjera letrare dhe patriotike , duke I dhene forme kombit , perpjekjet , per ate paten filluar , qysh ne epoken e Skenderbeut . Kombet linden shume me von.

Ne se “Bes-lidhjae Lezhes “ konsiderohet djepi i lindjes te nacionalizmit shqiptar , Rilindje kombetare , u be vatra , ku u zhvillua dhe u konsolidua nacionalizmi , qe hodhi rrenje ne ndergjegjen e popullit shqiptar . Gjat rilindjes ceshtja kombetare u maturua brenda parrulles atdhetare : “Nje gjuhe , nje komb , nje atdhe “ .

Shume veprimtari kombetare , u fuqizuan ne diaspore , qe ne rrastin shqiptar , ishte shume e gjere dhe aktive .

Besimet fetare zhvillohen brenda kombit . Rilindasit vune re se individe percares , perdorin ndarjet fetare , per te dobesuar kombin , sepse kombi presupozon bashkim monolit , sipas parrulles, qe lart permendem. Perballe ketyre veprimtarive percarese , spikati vjersha e fameshme e Pashko Vases , me titll “ O moj Shqypni “ . Vargjet e famshme te kesaj vjershe – poeme , i recitonin shqiptaret , qe nga bangat e shkolles , deri ne forumet e shtetit . “O moj Shqypni e mjera Shqypni , gjemonte poema , Kush te ka qit me krye ne hi dhe perfundon me dy vargjet lapidare. “Mos shikoni kisha e Xhamija , feja e shqiptarit eshte shqiptaria”.

( libri , “ligjerimi nacionalist shqiptar “. Faqe 37 )

Te sakrifikosh besimin fetar , per kombin eshte atdhetarizem sublim, per te gjithra kohrat .

Ndervaresia fetare krijonte probleme te medha , ne percarjen kombetare . Fan Noli u perball me kete fakt tragjik dhe pas shume perpjekjesh arriti te krijoi autoqefaline e kishes ortodokse , nga vartesia , prej kishes greke . Kjo ishte nje fitore kaq e madhe e nacionalizmit sa qe u quajt “qeverri ne mergim “.

Te tere rilindasit , me ne krye frashellinjte , sakrifikuan jeten , per kombin , simbas shprehjes “Me pushk e pene , per Memedhene “ .

Kauza rilindase , u ndoq me te njejtin vullnet dhe devotshemeri , nga intelektualet e viteve 30 te shekullit 20 , qe mund te quhen rilindas te koheve te reja . Fishta , Noli , Konica , Kristoforidhi , Xhuvani , Migjeni , Skiroi ,ishte plejada , qe e mbajti te ndezur atdhetarine , e trasheguar nga brezat .

Ne pragun e luftes dhe gjat saj ndodhen te tjera zhvilime , ne pajtim me situatat politike , qe solli pushtimi fashist . Pervec strukturave te luftes me arme , qe u paraprine nga Partia Komuniste e lidhur me Titon , u krijua organizata e “Ballit kombetar “ . Kjo organízate me fryme te paster nacionaliste , u krijua nga njerez te sprovuar dhe te ditur , qe perbenin ajken e inteligjences se kohes . Ne krye u zgjodh Mita’hat Frasheri , pasuar , nga Abaz Ermeni , Lef Nosi , Isuf Luzaj , Bahri Omari , Ali Kelcyra e te tjere te ngjashem .

Keta intelektuale , perpiluan programin e organizates , qe u quajt “Dekameron “. Nuk dihet c’drejtim do te kishte marre lufta , nen udheheqjen e Ballit , por Partia komuniste , ne konferencen e Mukjes e ne vazhdim , e spostoi alterrnativen e Dekameronit dhe realizoi fitoren , duke vendosur pushtetin monist . Kreret e Ballit , qe nuk munden te largoheshin nga vendi , u perndoqen , u burgosen , u pushkatuan . Alterrnativa e Ballit u asgjesua dhe ne Shqiperi monizmi sundoi ,per 45 vjet .

Te dy forcat kryesore politike te kohes se luftes , veprimtarive te tyre ju vune emra nacionalist , sepse me kete thirrje do te siguronin mbeshtetjen e popullit, qe ishte brumosur me mesimet e rilindjes kombetare .

Balli , u quajt “Balli Kombetar “ , e para organizata , qe mbante monopolin e nacionanalizmes . Partia komuniste , qe udhehoqi luften , e emertoi ate , “Nacinale - clirimtare “ . Nuk mund te luftosh , per popullin dhe vendin , pa qene i frymezuar nga ndjenja e fuqishme nacionaliste . Natyrshem pesoi krisje , nga propaganda e çfrenuar e Internacionalizmit , qe reklamonte blloku komunist .

Ne vitet e tranzicionit , flitet me kufizime , sepse greku nuk e njef problemin çam , por dhe fqinjet jane shume te ndjeshem , ndaj nje Shqiperie natyrale , qe ata e quajne “e madhe “ .

Nacionalizmi natyrshem u venit , ne kohen e monizmit , sepse Enveri nuk ndertoi mardhenie miqesore , me asnje shtet ku tradicionalisht diáspora , pat bere emer. Zogu , me gjith te metat e renda , diasporen e mbajti prane atdheut meme .

Ne pushtetin monist , nacionalizmi , nuk zihej ne goje . Per ate sistem ideali ishte interrnacionalizmi . ç ‘eshte ky term ? Eshte thjesht nje absurditet , jo vetem politik , por dhe llogjik . Kur folem , per kombin , midis te tjerash , permendem gjuhen . Ky eshte elemnti kryesor i nacionalizmit . Ne kete rrast , duke folur , per interrnacionalizem , i vihej kryq nacionalizmit .

Kete situate , autori , Starova e illustron me nje fakt konkret . Enver Hoxha , shkroi nje “veper” me titull “Dy popuj miq “ , ku behej fjale , per miqesine Shqiptaro- greke . Ne kete liber , Enveri , pati rrastin e arte , te permendte tragjedine came , qe ishte ende e fresket dhe Enverin , nuk e pengonte askush , per ta trajtuar kete teme te nxehte . Mjafton ky fakt , per te karakterizuar Enverin , si megalloman , por asnjehere idhtar i kombit te vet, shkruan autori i librit .

Emigracioni u hapi syte njerzve , qe ngjanin si te liruar nga rezervati. Bota jashte ishte ndryshe . Te 50 vitet u quahjten humbje kohe , per Shqiperine , ne mes te Europes .

Emigrantet e shumte , u adoptuan me jeten kapitaliste , me te mirat dhe te metat e saj . Pati dhe qendrime ekstermiste , qe ceduan , ne mohimin e kombesise . Nderruan emrat dhe fete . Disa u adoptuan me shume se ç’pritej , por triumfoi pozitivja . Nuk u harrua Atdheu, gjuha , zakonet . Triumfoi nacionalizmi historik .

Emigracioni i ri u lidh ngushte me rrenjet . U be pjese e tradites se Diaspores atdhetare shqiptare . Ne aspektin ekonomik , te ardhurat nga diáspora , krijuan nje industri te re, te harruar , per Shqiperine e izoluar nga bota . Mediat ne Atdhe dhe Diaspore , mbajten lart atdhedashurine e ndezur nga Noli , Konica , organizata “Vatra “ dhe diáspora e vjeter . Aktualisht nacionalizmi eshte nje dhe i pa ndare

Kjo atdhedashuri spikati dhe u dimensionua me çlirimin e Kosoves . Me kete evinement , nacionalizmi shqiptar u ridimensionua . Mori tiparet qe kerkon historia , per kombin shqiptar . Partite politike , brenda dhe jasht Atdheut meme e kane nje kapitull vital , bashkimin e kombit , ashtu sic e ka bere historia , perpra se te nderhynin fuqite e medha, qe krijuan nje Jeruzalem ballkanik . Natyrisht natyrat nacionaliste te subjekteve politike , jane te ndryshme . E arthmja e komnbit te bashkuar , kalon , nepermjet integrimit europjan te Shqiperise dhe fqinjeve .

Autori i librit , qe kemi ne studim , ka permendur citate nga dijetaret shqiptare Baleta dhe Ferraj . Keto citate i kam komentuar , brenda kumteses , per librin . Tani do te citoj , ne ligjerate te drejte te dy keta autore , qe ka permendur aspirani i doktoratures.

Ne nje nga referancat e shumta te Baletes , auori vecon:

“Shqiperia duhet te heqe dore , nje here e pergjithmone nga aleancat mbi baza ideollogjike. Nuk ka nevoje te jemi me mbrojtes te krishterimit , si ne kohen e Skenderbeut , as te mbrojtjes te marsizmit , si ne kohen e Enver Hoxhes , pa vene ne vije mbrojtejen e interesave tona themelore kombetre “.

( Libri i Sulstaroves faqe 122 )

Nga ajo , qe cituam , duket qarte se Shqiperia eshte ne nje periudhe , qe nuk ka kohe per te humbur , per problemin kombetar. Besoj se autori ka parasysh edhe trajtimin e percipte , qe i eshte bere nga qeverrite e tranzicionit , per ta pasur mire me Greqine , Serbine , Maqedonine e veriu , Malin e zi . Autori fokusohet ne problemet e Shqiperise , per problemet kombetare , qe nuk jane e ashtuquajtura “Shqiperi e madhe “ , por Shiperia natyrale .

Vend te merituar , ne librin e dokturatures , ze edhe dallimi , midis temave , atdhetarizem dhe patriotizem , qe shqiptaret i kane shqyptuar me shenjen e barazimit . . Ja si shprehet Ferraj :

“ ……kjo ka qene karakteristike e enveristeve . Perpjekja synon te perjashtoje territoret , jasht kufive te Shqiperise londineze , nga parfytrimi , per atdheun .“

( Libri i Staroves faqe 119 )

Te dy profesoret rrahin ne nje pike : perfytyrimin e Shqiperise natyrale , kur flasim , per kombin dhe nacionalizmin . Drojtja , qe kane qeverrite zyrtare , per problemin madhor kombetar , duhet te marri fund . Shqiperia ka mardhenie ekonomike dhe fqinjesie , por krahas tyre , madje dhe mbi to , qendrojne intersat kombetare, qe i jane mohuar Shqiperise , per te kenaqur egoizmin e fqinjeve lakmimtare

Libri doktorantit Starove , eshte nje model i librit politik , por pa politike nervoze . Ne kete liber jan kritkuar forcat politike perpara dhe pas tranzicionit , me fjalorin politik , pa qene nevoja e sharjeve , dhunimeve shkrimore dhe fjalorit banal .

Ne librat dhe aq me shume , ne gazetat , kur trajtohet nje problem politik , leshohet fjalori I zakonshem , kunder kundershtarit.

Te mesojme nga kultura e njerzve , qe shkruajne probleme te thukta , me fjalet me te thjeshta te fjalorit te shqipes , sepse ne kete menyre bejme , per vete me shume lexus dhe i dalim , per balle , problemit , qe shtrojme , per zgjidhje .

Pervec aneve pozitive , qe mbart , me shumice , libri i zotit Starova , une mendoj se ka dhe nje te mete te rendesishme , qe po e sqaroj ne paragrfin me poshte .

Autori , duhet te kishte sqaruar se revolucioni demokratik nuk u zhvillua nen praktiken demokratike , qe meritonte . Pavaresisht zhvillimit ideollogjik paqesor , ndodhen tronditje publike , sic ishin piramidat , qe sollen tronditjet e 97 , hapjen e depove te armeve dhe gjithe tronditjet e tjera , deri diten e botimit te librit., qe eshte viti 2003 .

Menyra e qeverrisjeve , mbeti prapa idealeve te zhvillimit kombetar . Askush nga atdhetaret rilindas , nuk do te kishte dashur regjime autokratike postkomuniste , qe ndodhen .

Doktoratura , sado , qe eshte ndryshe nga nje liber i botuar , thelbi i se vertetes mbetet i pa ndryshuar .

Nuk eshte as racionale , as shkencore , ta mbyllesh

nacionalizmin , brenda ,mureve te fakultetit , ku ti mbron

doktoraturen , duke u mjaftuar ne pak fraza te Baletes dhe Isamedin Ferraj , kur pas viteve 90 te shekullit kaluar dhe ne vijim ,jane shkruar dhe vijojne te shkruhe qindar vepra me fryme nacionale , qe e kane mohuar te kaluaren moniste te kombit .

Mjafton te permendim romancieret , qe kane botuar dhe botojne vepra te shquara si P. Arbnori , U. Butka Frederik Reshpja , Rexhep Qosje . etj. Lista eshte shume e gjate dhe vijon te rritet sepse nacionalizmi eshte ideal , i perqafuar nga masat e gjera dhe gjen shprehjen , ne te gjitha botimet dhe portalet , qe funksionojne, pas 1990 .

Te flasesh per nacionalizmin shqiptar dhe te mos , prekesh perpjekjet dhe botimet e Aristidh Koles , eshte mangesi e pa falshme . Ceshtja çame sot eshte nderkombetarizuar , por ne kohen , qe ke botuar librin ti , kishte botime serioze shqipetare dhe te huaja . Ti ke deryrimin e autorit , t’i permendesh , qofte dhe duke i kritikuar . Portalet e shumta shqiptare , ne diaspore kane zhvilluar dhe vijojne te zhvillojne nje debat te rendesishem shkencor , per nacionalizmin shqiptar , qe ti je i detyruar t’i perfshish , ne botimin tend , prandaj quhet botim , sepse merr pjese gjithe bota ne lexim dhe komunikim . Me qe ti pate vendossur ta lije kaq siperfqesore problemin e nacionalizmit postmonist , le te qendroje ne botimin e doktoratures , por autori merr pergjegjesi me te thella , se sa nje aspirant , qofte dhe doktorant , qe shume tagent , t’i permenda ne kete shkrim .

Mbi te gjitha jane vitet , kur ndjenja nacionale eshte materjalizuar me luften e UCK , ne Kosove dhe trojet shqiptare ne Maqedoni . Eshte krijuar shoqata Cameria , jane shkruar mijra faqe memorjale ,per Camerine , Diasporen dhe minoritet shqiptare . Ne gjithe kete stuhi nacionaliste , autori i doktoruar na permend pak citate te Zz Baleta dhe Ferraj . Nuk mund te mbetet doktoratra brenda mureve te fakultetit , ku ju eshte dhene e drejta petagogeve , per miratim te grades shkencore . Profesoret e nderuar e pranojne doktoraturen edhe me kete mangesi , por masa e gjere e lexusve , ka pretendime ,per tu rrahur problemi ne gjithe gjeresine e tij . Provimi ne auditor , eshte me i thjeshte se provimi , qe jep si autor, perpara lexusve .

Botimet , per kete problem te thuket , jane te shumta . Une do t’I rekomandoja autorit, nje shkrim te te freket , me autor Dr. Terziu , botuar ne “Fjala e Lire” , ne Shtator 2020 . “Patriotizmi shkruan Terziu eshte ndjenje , me shume se koncept . Sipas Orwell , vijon Terziu , eshte ure lidhese , midis te shkuares dhe te ardhmes “. … Ne paragrafet pasardhes , Terziu thekson: “ Ne vend te Beses , qe i dallon shqiptaret, gezimi ne rrjetet sociale , eshte te sigurojne nje pasaporte , qe i degdis, ne skutat e errata te emigracionit “.

Nuk dua te nderhyj ne privatesine tende , por si lexus , gjykoj se keto dy fraza te nje artikulli , japin me shumeinformacion , se sa pjesa e trete e librit tend . Kjo eshte arsyeja , qe te keshilloj ta plotesosh librin tend , per te cilin realizova , kete persiatje modeste . Illo Foto – NY - Tetor, 2020