Bashkim Saliasi
Një përmendore kushtuar mjeshtrit të penelit dhe të daltës Hytbi Tarelli
Është kënaqësi të lexosh dhe të njihesh me krijimtarinë e Kadriut, i cili është njëherazi historian, gazetar dhe studjues. Veprat e tij të botuara tërheqin përherë e më shumë vëmendjen e lexuesit, ndaj ishte një ndjesi e veçantë dhe kënaqësi të merrnim dhuratë, edhe unë, edhe shkrimtari Viron Kona, librin e tij më të ri, të cilin ia ka kushtuar mjeshtrit të peelit dhe daltës Hytbi Tarell, njëherazi vëllaji i tij, të cilin ai e ka dashur shumë. Kadriu në Durrës dhe Ytbiu në Kanada, kishin krijuar një marrëdhënie e komunikim të vazhdueshëm familjar, por edhe artistik, deri ditën që Ytbiu u nda papritmas nga jeta, atje, në emigrim, në Kanada.
Duke e lexuar librin me vëmendje, mendoj se ai është një përmendore për vëllanë e dashur, por edhe për një artist të nivelit të Ytbiut, që krahas vlerave të mëdha artistike, mbartë edhe vlera të vyera kombëtare..
Kur Kadriun e përgëzova për librin dhe nisëm të flasim për Ytbiun, atij iu mbushën sytë me lotë...
-E doja shumë tim vëlla,-tha Kadriu.
-Ne, të gjithë në atë rrugë do të shkojmë, por e rëndësishme për njeriun është të lërë diçka trashëgim nga jeta e tij. Vëllai juaj, mesa ju më keni treguar dhe kam lexuar nga shkrimet e botuara në medjen elektronike dhe shtypin e shkruar, është si një promete, që zjarrin e ka lënë ndezur. Botimi i kësaj vepre është një nder që ju keni bërë për vëllain, që të afrmit, shoqëria, miqësia dhe gjithë dashamirësit të njohin vlerat e atij njeriu të talentuar në zhanrin e pikturës dhe sklupturës.
Vëllai juaj është një ikonë që ka shpalosur supervlera në Kanada me artin e tij. Duke punuar dhe sakrifikuar, me kursimet e tij, ai hapi studjon e sklupturës dhe pikturës në Kanada.
Ëndërra për të vazhduar shkollimin përkatës nuk iu plotësua, por ai me vullnet të çeliktë nuk iu nda pikturës dhe skulpturës, bazuar në vetëdijen e tij krijuese ai arriti ta bëjë realitet ëndrrën e tij të artit me punë këmbëngulëse dhe vullnet të fortë.
U ndava miqësisht me dy miqtë e mi, për t`u takuar javën e ardhshme në një përurim libri..
Në autobuzin urban nga stacioni Bankës së Shtetit dhe deri te stacioni i Kinostudjos, u përhumba në faqet e librit dhe nuk mora vesh se kisha arritur në stacionin e fundit.
Shoferi fiku autobuzin dhe pasi ndezi një cigare qëndroi kundruall meje.
-Zotni ju do ktheheni përsëri poshtë apo do zbrisni këtu?!
-Më falni por u përhumba në faqet e librit dhe nuk e vura re se kur arritëm kaq shpejtë!
-Jo, -shpejtë nuk arritëm se nga Banka deri këtu mu desh 35 minuta mua, foli shoferi paksa me ironi.
Nuk e zgjata, mbylla librin dhe, gjithë rrugës më rrinte mendja te personazhi i librit: Hytbi Tarelli.
Në faqet e këtij librit Kadriu bën një skaner mbi prejardhjen e familjes së tij, luftën dhe përpjekjet e të afërmve për t`u arsimuar dhe jetuar jetën me djersën e ballit.
Ashtu si të parët e Hytbiut që provojnë plagët e emigracionit deri në Argjentinë, por më në fund pasi mbledhën paratë e duhura, u kthyhen në fshatin e tyre të lindjes, kurse emigrantët e kësaj periudhe nuk u shkon mendja të marrin rrugën e këthimit sikundër bën gjyshërit e tyre.
Libri të tërheq dhe, vetja të duket si në botën e ëndrrave të bukura, që nuk ke qejf të zgjohesh nga gjumi, por bota e ëndrrave të zgjasin sa më gjatë, kështu ndodh dhe me leximin e këtij libri, që miku im Kadri Tarelli ia ka kushtuar vëllait të tij Hytbiut...
Mësova shumë nga leximi i këtyre faqeve për jetën dhe veprat e Hytbiut dhe kur arrita në shtëpi pas vaktit të drekës e mora përsëri librin dhe e çova deri në fund leximin e tij.
Ajo që më ngrohu më shumë ishte se Hytbiu dhe unë studjuam në qytetin verior, Shkodrën dhe, nga ai qytet ke se çfarë mëson. Edhe pse Hytbiu mbaroi për matematikë, duke pasur pasion artin i nxitur edhe nga vëllai i tij, që e donte aq shumë, Kadri Tarelli, nuk rreshti nga puna e tij krijuese duke krijuar vepra arti që siç mësova nga shkrimet gjatë leximit të këtij libri monument të shkruar, i kalojnë vlerat dhe krahasuar me një piktor apo skulptor profesionist.
Talenti lind dhe zhvillohet së bashku me njeriun dhe, Hytbiu duke e nisur punën e tij me thëngjijë dhe më pas me laps e daltë, arriti t`ia dalë dhe të na lërë vepra me përmasa të supervlerave si: bustin e Heroit tonë Kombëtar Gjergj Kastrioti Skenderbeu të larë të ar, bocetin kushtuar 100 - Vjetorit të Mëvetësisë, me shtizën 100 m, për t`u valëvitur flamuri i kombit, portretizimin e shënjtores shqiptare Nënë Tereza-dhuratë për Kosovën, shtatoren e legjendarit Adem Jashari e sa e sa vepra të tjera të paraqitura në ekspozita si në Shqipëri dhe në Kanada, ku Hytbiu mbylli jetën e tij në moshën 65 vjeçare.
Nuk po bëj analizën e veprës kushtuar Hytbiut, por në mendjen time mbeti respekti dhe dashuria që i ai kishte për vendlindjen e tij Devollin, natyrën e bukur shqiptare dhe njerëzit që e rrethonin.
Në udhëtimin për në vendlindje, Kadriu bashkë me të vëllanë për në Devoll me furgon, Hytbiu për një moment i thotë shoferit:
-Të lutem ndale pak makinën...
Kur u kthye sqaroi bashkudhëtarët!
“-Unë jam piktor dhe jetoj në Kanada. Nuk dua të humbas këtë pamje magjike të qiellit shqiptar. Dua ta marrë me vete këtë copë qiell dhe retë që lodrojnë midis tyre. Këto pamje nga vendlindja ime dua t’ua tregoj edhe shqiptarëve të tjerë, që jetojnë në dheun e largët. Dua t’i hedh në telajo. Kemi shumë mall.”
A nuk janë këto fjalë tepër prekëse? Gjatë leximit më rrëshqitën lot, sepse m`u kujtua koha që provova emigrimin në Greqinë fqinjë vitet e parë të hapjes së kufijve. Mu kujtuan ata bijë nënash që vuajnë në kurbet për të nxjerrë kafshatën e bukës dhe një ndër ta është dhe Hytbiu që gati për dy vjet punoj në Kanada prerës i gurit dhe më në fund me kursimet e tij ngriti studjon e tij, ku tani e trashëgon i biri duke ecur në gjurmët e babait të vet Hytbiut.
S’ka gjë më të mirë kur rrugën e babait e vazhdon i biri.
Artisti i ri, Elisi me një krenari dhe nderim të thellë për këtë, ndjen dhe ndjek me përkushtim gjurmët e të atit, në krijimet dhe punimet e tij plot hijeshi dhe magji arti, shkruan Bashkim Kadiu, në shkrimin e publikuar në faqet e gazetës “Nacional” datë 10.11.2019, kushtuar artistëve të penelit dhe të daltës Hytbi dhe Elis Tarelli. Ndjesë dhe respekt për piktorin dhe skluptorin e nderuar Hytbi Tarelli. Urime Kadri në botime të tjera!
