Gazetari analist, Ylli Pata , ka shkruar ne gazeten “Tema “ ( “Tema “25 Shkurt 2023 ) nje shkrim analatik , ne te cilin percaketon si disidente , Spartak Ngjelen dhe Fatos Lubonjen . Sado respekt , qe kam per te tre , nuk mund te rri pa cfaqur mendimin kunder , per disidencen e vonuar shqiptare , qe na i paraqet z. Pata . Ende analisti nuk ka bindjen e pa tundur se ne Shqiperine moniste , nuk ka pasur disidente te mirfillte . C’do perpjekje , per te emrtuar disidente si Stolzeszhskini rus , si Haveli cek dhe si Gomulka polak , eshte lathitje politike , kur opinoni shprehet nga nje gazetar .
Statusi shoqeror i percaketuar me ligj , nuk mund ta ndryshoi nje gazetar cilido qofte . Nuk behet fjale , per nje titull apo nje lathitje momentale , nje lapsus . Qofte statusi i perndjekur politik , qofte disidente , jane statuse civile , qe njeriu i fiton me nje sakrifice sublime , ndaj atij regjimi , qe e sajoi Lenini , gjoja , per barazi te personit , por ne fakt mohonte te tera lirite e personit , qe fillon me te drejten e prones . Ndryshimi eshte se desidenti shprehet hapur , duke jetuar brenda regjimit totalitar . Jo vetem kaq , por cfaq nje program politik , te kundert nga diktatura ne fuqi .
Te dy politikanet - analiste , qe permend z. Pata , jane kundershtare te pa pajtushem te monizmit , eshte nje e vertet e pa mohushme . Regjimi i baballareve te tyre i denoi dhe u mori pjesen me te mire te jetes . Ky eshte fakt i pa kundrtshtushem dhe garanci e plote , qe kurre keta zoterinj , nuk do te simpatizojme as nje reminishence te atij regjimi te urryer , per te gjithe dhe per te persekutuarit ne menyre te vecante . Qendrimi i tyre , ne vitet e tranzicionit shpesh problematik e ka treguar kete koherence .
Pervec antikomuniste te pa kthyshem , keta zoterinj , jane dijetare dhe analiste , qe japoin nje ndihmese te cmuar , ne trajtimin e problematikes pollitko- ekonomike , qe perjeton periudha e tranzuicionit . Populli dhe degjusit e emisioneve i vleresojne si intelektuale , qe cfaqin mendime , per te sotmen dhe te arthmen e vendit . Shkruajne libra , per pervojen e tyre. E meritojne vemendjen publike , si te gjithe te perndjekurit e tjere politike te regjimit , por jo me shume , ndoshte meritojne me pak , kur kemi parasysh , qe feminija e tyre , ne bllok , nuk ka kaluar , si nje e status inkoshient , qe do te thote , keta zoterinj , nuk jane as Adem Demac , as Pjeter Arbnoir , as Visar Zhiti ,as Uran Kostreci qe nuk kane pasur asnje lidhje me Bllokun . Jeta e tyre jasht burgut , kishte pak ndryshim , nga jeta brenda tij .
Ne fushen publicitare , te dy analistet , kane merite te pa zevendesushme , kane shkruar vepra me vlere , per jeten ne burg dhe ne persekucion .Veprat e tyre jane pasuri e pa zevendesushme kulturore . Ka shkruar dhe Babai i Fatosit libra memoriale nga jeta ne burgun monist . I kam lexuar dhe i kam komentuar librat e tyre publicitare. Ne veprat e tyre te shkruar , nuk e mohojne , qe jane rritur ne Bllokun me kriminel , qe ka perjetuar Shqiperia , madje i gjithe kampi monist .
Eshte e tepert te sqaroj pse monizmi shqiptar , ishte “me kriminel “ , sepse nuk jetonte asnje lloj disidence . Brenda tij u gatuan te tera polikat izolacioniste te shqiperise dhe ato ekonomike , qe eliminuan c’do lloj ngjyre te prones private . Kjo ishte historia me e zeze ekonomiko- politike e popullit te thjeshte dhe parajse , per banoret , qe fati i mbajti brenda barkut te vet te gjere, sic ishte Blloku . Kete “parajse jetese e kane perjetuar anlistet , qe i denoi vete Blloku . Ne Bllokun shqiptar , nuk leviste as gjethi i plepit , pa urdher te Dikatorit dhe jo me fjale , po me plumb .Si mund te vegjeteonte disidenca , ne ate mjedis toxik ?
Nuk te falte Diktatori as nje xhest , jo me te flisnin fjale “disidentet “ e Ylli Pates . Ai eliminoi te tere antaret e K . Q dhe gjysmen e Byrose Politike , duke filluar nga vitet e luftes .Ne se ka ndonje gje , qe “Shqiperia ishte rrast i vecante “ , simbas Ramiz Alise , ishte fakti i nje diktature , ndryshe nga homologet e tjere europjane .
Ne numurin e ketyre viktimave te sakrifikuar , jane dhe baballaret e dy analisteve tone te nderuar . Per kete prejardhje dhe per qendrimin e tyre post monist , Atdheu I respekton dhe I nderon . Eshte vrejtur dhe nje lathitje nga Ish I burgosuri politik, Kico Ngjela . Ne nje takim publik , solemnisht i dha doren Ramaiz Alise , beniaminit te Enverit, mund te quhet dhe nje lloj pendese. Mund te mos e bente kete gjest , por mendoi se mund t’I sherbente bashkejeteses demokratike .Eshte xhest qe klasifikohet tolerance demokratike .
Vitet e burgut , jane shperblyer , nga Qeverrite tranzitive , por nuk eshte shlyer ndergjegja e vrare dhe persekucioni inkuizitar i burgosurve politike dhe i te dy analisteve , qe i quan z. Pata , disidente . Nuk do te benin me shume , ne periudhen e tranzionit edhe po te kishin prejardhje desidentare.
Statusi i te perndjekurit politik , nuk te jep te drejten e nje imuniteti te perjetshem . Ne se gabon , ne kushtet e demokracise ligjore , denohesh sipas shkalles se fait . Pergjithesisht ata , qe kane vuajtur burgun monist , nuk shkelin mbi vuajtjet , qe u shkaketoi ai regjim i urryer . Jane te rralla shkeljet e ligjeve ne Demokraci , nga ndonje i ish burgosur politik .
Te perndjekurit jane njerez te lire , qe mendojne si te duan . Nuk eshte e thene te pajtohen me vendimet e sejciles qeverri tranzitive , pavaresisht se eshte me permbajtje demokratike dhe i sherben kauzes , per te cilen ata vuajten . Te perndjekurit politike , si rregull i perkasin mendimit opozitar , sepse per popullin u sakrifikuan dhe nuk mund te tjetersohet ky ideal . Nga sa vihet re , ne debatet televizive , Ngjela dhe Lubonja , u perkasin dy ngjyrave te ndryshme politike . Ngjela mbron me shume mendime te majta , ndersa Fatosi mbron te djathten politike .
Keto qendrime , jane me se normale dhe perbejne nje antagonizem te domosdoshem , per te shendoshur demokracine . Edhe shtypi i vlereson me precedence mendimet e ketyre analisteve te perndjekur , qe krahas kultures politike , perfaqesojne mendimet e shtreses te te perndjekurve politike , shtresa me elitare e shoqerise tone post komuniste .
Pa dashur te nderhyj ne mendimet e tyre politike , ne publik bien ne sy opinionet e Fatos Lubonjes , kunder politikes amerikane , ndaj vendit tone , madje dhe ne politiken nderkombetare . Qendrimi i Ngjeles eshte krejt ndryshe . Une nuk kam te drejte te nderhyj ne mendimet politike te Fatosit, si analist politik dhe si i perndjekur politik , por kritikat ndaj politikes amerikane , nujk na shkojne per shtat ne shqiptarve .
Amerika eshte garanti nderkombetar i krijimnit te dy shteteve shqiptare . Ajo na mbron dhe na mbeshtet , jo vetem moralisht , por politikisht dhe ekonomikisht , ne te tere kalvarin politik , qe kalojne dy shtetet tona . Ne kete veshtrim , nuk jemi ne , qe i japim mend Amerikes . Kete vrejtje shoqerore , qe i bej z. Fatos , e quaj vec keshille miqesore , sepse Ai eshte me i ditur se une dhe me pervoje te eger perndjekje , nga regjimi monist . Ai ka te drejten e pa mohushme te mendoi si ta gjykoi edhe per nje ceshtje kaq delikate sic eshte qendrimi ndaj poolitikes amerikane . Duke marre parasysh , qe populli yne eshte nga me proamerikanet ne bote , te perkrahesh politiken amerikane , do te thote te jeshe ne unison me popullin tend . Te tjerat i gjykon vete sejcili shqiptar , kudo , qe jeton .
