Një emision enciklopedik i televizionit Klan
(Emisioni , “Rudina “vijon per 20 vjet , 5 here ne jave )
Institucioni i televizionit pasqyron jeten reale , duke hedhur drite mbi te arthmen . Ndryshimi qendron ne faktin , se sa ja arrijne emisionet te ruajne boshtin realist-filozofik .Deshmi e ketij realiteti , jane lexusit dhe shikusit .
Per vleresimet e programeve televizive , ka struktura te posacme administrativo- teknike . Kjo eshte me se e qarte , por vleresimi kolektiv i shikusve , i ve vulen definitive emisionit te caketuar televiziv . Ne kete veshtrim emisioni televiziv , i ngjan krijimtarise letrare . Vulen kesaj krijimtarie ja vene lexusit . Keshtu ndodh dhe me programet televizive . Natyrshem sejcila krijimtari , ka specifiken e vet .
Cfaqen shume filma , me sens encikopedik . Ne keto dekada televizioni shqiptar, i te gjitha gjinive krijuse , ka arritur zhvillime te pa mohushme si sasiore dhe cilesore . Ne Amerike botohet c’do vit libri shume voluminoz “Enciklopedia e vitit” ,qe titullohet “World book” . Nuk pretendohet , qe c’do shtet ta botoi kete lloj enciklopedie , aq me pak nuk rekomandohet , per Shqiperine , nje botim i tille , kaq i kushtushem . Pavaresisht , se nuk botohet ky liber , institucionet social- kulturore , lipset t’I permbahen kesaj korrnize, qe lidhet me zhvillimin harmonik te botes , brenda vitit .
Nga programet televizive , une gjykoj se nje prej programeve , eshte mjaftushem i shikushem dhe ka vlera te pa diskutushme enciklopedike-dokumentare . Ky emision , titullohet “Rudina “ dhe ka me shume se 20 vjet , qe zhvillohet 5 dite ne jave . Pervec faktit , qe jepet 5 here ne jave , duhet theksuar , se eshte me tematike , te larmishme dhe drejtohet me kopetence artistike dhe shkencore nga moderatoria . Moderatoren fizikisht e njof nga ekrani dhe bej kujdes, qe ne orarin , qe jepet emisioni , te jem i gatshem si shikus .Ka gjithnje lajm konkret dhe te rrahur gjeresisht .
Moderatoria Rudine , ka te gjitha karakteristikat e duhura , per te drejtuar nje emision te tille , me peshe intelektuale dhe me larmi tematike.Te ftuarit , te “Rudina “ e ndjejne veten si ne shtepi te tyre , per faktin e thjeshte se pyetjet jane te sinqerta dhe profesionale . Kjo situate e ben emisionin te besushem , qe ngjall optimizem .
Rudina flet nje shqipe te kthjellte , pa gabime , me fjali te shkurtra dhe te goditura , simbas subjktit . Ka diksonin e domosdoshem te shprejes dhe leksikun qe i pershtatet temes , ne zhvillim . Nuk I mungon saktesia shkencore , ne njohjen e sendeve dhe fenomeneve , kur kemi parasysh , qe emisionet nuk perseritin njeri tjetrin as ne forme , as ne permbajtje .
Tematika e Rudines ndryshon , per dite dhe ne shumicen e rrasteve zhvillohen dy e me shume tematika , krejt te ndryshme nga njera tjerta . Sejcila , prej temave , kerkon tjeter pergatje gjuhesore , tjeter fjalor , madje dhe tjeter dixon . Nuk kam diktuar , qofte dhe nje lapsus te vogel nga moderatoria . Zeri i Rudines te mban te lidhur me problemin , ne diskutim . Timbri i pershtatet problematikes . Ana vizuale eshte ne harmoni me vokalin dhe me rrethanat , qe e percjellin . Te tere emisjoneve , Rudina u jep permbajtje dhe tonin lirik . Duket se eshte pergatitur seriozisht dhe nuk le asnje dyshim dhe ekuivok problemor .
Eshte i mirenjohur fakti , qe Emisioni “Rudina “ rref me shume se 5 tema ne jave, duke pasur parsysh , qe ne nje emision , ka me shume se nje teme . Po le te mbetemi te shifra 5, per 52 jave dhe per 20 vjet , jane shtjelluar 5200 tema , jo tema do si do , por tema permbajtesore dhe te mbeshtetura ne nje taban kombetar specifik . C’dua te them , me kete te fundit ? Ne se bisedon me 2 shkrimtare , nuk eshte nje lloj si te bisedosh me dy koreograf , ose thjesht sportiste , historiane , bizesmene . Keto biseda , Rudina i ka te perditeshme dhe asnje dite nuk i ngjan tjetres . Kur themi se jane rrahur , jo me pak se 5200 tema , kemi parasysh , qe jane po kaq skenare, qe kerkojne pergatitje , perpara se te cfaqen ne ekran . Shifra voluminoze , rritet c’do dite pune, te javes . Pervec anes artistike , me kete volum pune , emisioni, merr karakter enciklopedik .
Shifra totale emisioni “Rudina “ ,nuk eshte vetem 5200. Duhet perfshire dhe emisionet e me perpareshme , kur emisioni emertohej ndryshe , besoj se ze vendin e pare , ne te gjitha emisionet televizive te emetuara ne gjuhen shqipe . Pohimin e fundit e shqiptoj me rezerve , por shume afer realitetit .
Kjo eshte ana , me e dukeshme e problemit , por moderatoria do mendoi , per tematiken e dites , javes , muajit dhe vitit tjeter. Nuk ka ngjarje , qe nuk shtjellohet me rrenje dhe me dege te “Rudina “, pa asnje ngjyrim politik .
Te tera problemet , qe jane trajtuar ne studion “Rudina “ , jane koherente me historine dhe korrnizat ligjore , brenda te cilave zhvillohet perditshmeria e jetes shqiptare dhe e trojeve . Kohet e fundit , pashe nje kritike , nga nje shikus , lidhur me trajtimin e problemve te lojnave te sexit .
Fiziollogjia sexuale , eshte nga pjeset me te rendesishme , qe e mban njerezimin ne kembe , si e tille , nuk mund te jete jasht vemendjes te trajtimit shkencor , per shikusit. Mjafton te permendim faktin , qe semundjet sexualisht te trasmentushme , kane qene dhe vijojne te jene , nje nga tragjetite , mbi te cilat jane te preokupuar ekipe mjekesore , ne te gjithe boten . Ne keto kushte , sexi , si mund te jete tabu ?
Duke njohur kete realitet trishtus , duhet te gjykojme , se emisionet lidhur me sexin , kane qene jo te sasise qe duhet te trajtoi nje emision i ketij profili me drejtim social- shkencor . Shikusi , qe ka bere kritiken , lipset te zgjeroi orizontin shkencor , mbi riprodhimin dhe , jam i sigurte , se do te krijoi tjeter konsiderate , per domosdoshmerine e temave te tilla .
Kam besim se si une , presin shume emigrante , te njifen me kete emision , qe eshte me konkret se shtypi i perditshem , qe eshte ushqimi shpirteror i emigranteve .
Ne studjon e vogel te Tv.” Klan” , nen drejtimin e Rudines jane rrahur dhjetra mije probleme te Shqiperise dhe te trojeve arbenore . Kjo studjo e vogel , eshte nje dritare e madhe , nga ku shihet Shqiperia nayrale me te gjithe problematiken kohore . Te tera emisinet perbejne enciklopedine shqiptare ne levizje dhe pasurim te vazhdushem .
Gjithcka kumtova , ne kete ese , i dedikohet inteligjences , perkushtimit dhe kultures se pergjitheshme te moderatores , Rubina , qe sic sqarova me siper , nuk e njof fizikisht , por kam njohur , Babain e saj , Petraqin , ne prag te vitet 90 te shekullit te kaluar . Petraqi ishte njeri me shpirt human , njeri i shoqerise dhe miqesise , me kulture te gjere dhe me ndjenje , per te gjykuar masen e duhur , ne c’do event shoqeror . Kur e kam njohur , ishte ne vitet e fundit te veprimtarise aktive , perpara pensionit dhe akoma me shume , gjat viteve te pensionit . Ishte i vetmi nga rraca e ish sekretareve te pare , qe kam biseduar pa dorashka , krejt miqesisht . Nga cilesite e inteligjences dhe te komunikimit , Rudina i ngjan teresisht , simbas shprehjes , dardha do te bjeri nen dardhe . Kjo trashegimi shkencerisht quhet ADN .
Ja vlen te spjegoj pak nga perndjekja enveriste , qe ju be Petraqit . Ne prag te kongresit te shtate , Enveri , ne bisedat me rrethin e ngushte , qe drejtohej nga Sulo Gradeci , u bisedua dhe per Petraqin . Enveri jo vetem foli me percmim , por urdheroi te zbritej , nga antar ne kandidat i KQ. Sot kjo mase , nuk vleresohet e ashper , por ne ate kohe , kishte kuptim , qe ishe njeri i suvejuar nga sigurimi . Ishte koha , qe Pirrro Dodbiba , u perjashtua dhe u interrnua , por Enveri , keshtu i ndiqte perndjekjet , me faza .
E njoha Petraqin , kur u emerua Drejtor i fermes se Belshit . Nje ferme e madhe sa gjithe krahina , me emrin , Dumbre . Ferme me shume probleme , qe dukej se e sollen Petraqin , per ta diskretituar , duke vijuar drejt nje perndjekje si e Pirrro Dodbibes . Ne keto vite mesova nje ngjarje reale te ndodhur ne ish NB Dumbre ( Belsh ) . Ne rruge Partie , prej Elbasanit , ishte aktivizuar nje grup i sigurimit , per te demaskuar ne publik Petraqin , drejtorin e Ndermarries . U mbush kinoklubi i Belshit , me punetore te fermes dhe te qytezes . Midis te pranishmeve ishte dhe Kryeagronomi i sapoemeruar ne Belsh , Sulejman Pepa . Mbledhja u emertua me rend-dite fallco , “ Pse ferma eshte me humbje . “ Simbas vizionit enverist gruri duhet te kushtonte me pak se 8 leke , qumeshti me pak se 20 leke e keshtu me radhe . Enveri vete e kishte pohuar , se nuk merrte vesh nga ekonomija , porja shkelte rroma , per toma , per te renduar njerzit e punes.
Simbas regjise , Sula do te fliste I pari dhe te demaskonte Drejtorin , duke permendur arsyet teknike , pse ndermarria vijonte te mbetej e prapa mbetur . Ju dha fjala Sules , duke supozuar te flisnin diskutante te tjere si fuksa . Sula i beri nje biografi te shkelqyer Petraqit , duke i vene ne dukje shume cilesi , qe i pat cfaqur , ne drejtim te ndermarries . Eshte nje nga rrastet e rralla , qe pat ndodhur ne ate kohe . Diskutanti i pare celte serine e shpifjeve , per njeriun , qe sillte , per diskutim Partia dhe falangat e sigurimit . Nuk di ndonje rrast tjeter , qe te kene deshtuar te tilla demaskime , qe ishte nje metode e frymezuar direkt nga kabineti I Enverit . Eshte privilegj , permendi k/agronomi Pepa , qe ndermarrjen tone e drejton Petraq Magjistari , njeri me kulture , popullor dhe njeri qe e njef bujqesine dhe problemet e fshatit .
Njgjaria e Belshit beri buje . Une e pata degjuar kete ngjarje , qysh ditet e para , qe ndodhi . Mbas vitit 1992 , takoj ne trotuater e Tiranes , Petraqin , nen shoqerine e Aleko Xoxes , kimisti i famshem , ish petagogu im i fakultetit . Te dy ishin pensioniste , dhe une pensionist i parakohshem . U beme tre , qe takoheshim , po thuaj per dite , ne kafenete kioska , qe ndodheshin ne c’do trotuar dhe ne c’do lulishte te Tiranes te atyre viteve . Nuk ishte kohe e humbur te shoqerohesha me keta dy burra te ditur , me pervoje dhe me zemer te madhe . Te dy , me Alekon , e ngacmonimn Petraqin , per jeten e sekretarve te pare . Na tregonte mijra ngjarje . Ka qene koha , qe kam njohur persevitetin e Enverit , me vartesit, qe na ka treguar Petraqi .
Te gjithe sekretaret e pare ishin te suvejuar . Enveri , tregonte Petraqi , ishte i mberthyer nga paranoja , se c’do vartes i tij , ishte rrezik potencial drejt per drejt , per te ose per familjen e tij . Funksionaret e asaj kohe , jetonin me friken reale te persekutimit dhe dihet se ku perfunduan antaret e Byrose dhe te KQ.
Vete Enveri , Sulo dhe Haxhi Kroi , perpunonin nje informacion te brendshem , qe percaketonte qendrimin e kesaj tresheje , ndaj c’do kuadri . Si te gjithe koleget , na tregonte Petraqi , nuk e benim gjumin rehat . Mendonim , per vet edhe per familjen , sepse ai te syrgjynoste familjarisht , per gjithe jeten . Do te ishte rrastesi te shpetoje nga perskutimi , kur ishe duke kryer nje detyre disi te larte . Nga goja e Petraqit , per her ete pare degjova se cili ishte Enver Hoxha i vertete. Per te mos u zgjatur , ju lutem lexoni intervisten e Liri Belishoves , ne ditet e fundit te jetes . Aleko dhe une keto monstruizitete i kemi degjuar nga Petraqi , qysh ne vitin 1992 .
Nga sa patem kuptuar ne , tregon Petraqi , te Hysni Kapo dhe te Haki Toska , kishte besim ; te kushdo tjeter , kishte nje mal me dyshime . Mania , per pushtet te pa kufizuar e kishte transformuar ne nje bishe .
Petraqi kishte shpirt demokrat ; me Alekon pat ruajtur shoqeri , gjat gjithe jetes . Ishte i shokut , i mikut , i muhabetit . Kishte kulture solide , tregon Aleko , por dukej kultura e tij , qysh ne biseden e pare me te . Nuk ka asnje rrast , qe te jene ankuar njerzit , per ndonje padrejtesi , te kryer me tendence , nga Petraqi . Nuk dihet edhe ndonje rrast , qe te kete cfrytezuar postin , ne dem te vartesve. As une , as Aleko nuk kemi pasur rrast te njofim tjeter sekretar te pare , ose rang tjeter te barabarte . Kam pase marrdhenie pune me Muho Asllanin , por perpara se te behej Sekretar i pare .
Petraqi na tregonte se posti , te tjeterson karakterin , por varej nga brumii njerezor . Nga ish sekretaret e pare , Petraqi levdobte Petro Doden , Siat Tozaj, Pirrro Gushon , Iliaz Reken . Dinakeria e Enverit ishte e pa imagjinushme . Pjesen me te specializuar te sigurimit e kishte vene ne suvejim te vartesve te tij . I tere pushteti varej nga cifti Hoxha , tregonte Petraqi . Sekretaret e pare , qe dukej se kishin gjithe pushtetin , ishin te terrorizuar nga nje berthame sigurimi , qe fuksiononbnte brenda deges se brendeshme . Enveri , nepermjet ketyre informacioneve , mbante nen kontroll sekretaret e pare . Haki Toska, besohej nga cifti diktatorial , me shume se sa edhe Hysni Kapo , qe quhej Zevendes i Enverit . Na tregoi se si ky i fundit , beri ate kasapane ne qytetin e naftes dhe detyroi te vetvritet Pirrro Gusho . Vetvrasjet e Pirrros dhe te Mehmetit , jane te ngjashme . Duken si vetvrasje , por i ka vrare diktatori , me doren e pa dukehme . U eliminuan platformat ekonomike dhe ushtarake te Byrose , qe nga Ing. Koco Theodhosi deri te gjeneral Petrit Dume .
Ju te dy, na drejtohej ne, e njjifni Pirron , njeri i devotshem , i kulturuar , qe nuk prek as mizen . Te tille ishin ata , qe u shpallen armtq . Enveri ishte shpirt kazem . Ne i besonim Petraqit , sepse fliste brenda sistemit .
Une , vijon ai u gjenda me fat , qe Enveri u mjaftua vetem me zbritjen nga antar ne kandidat te KQ. Se bashku me Pirrron , u perpoqem , dhe beme mjaft , per kushtet e bujqesise te atyre viteve . Askush , ne ish aparatin e Ministrise , nuk u bind , per te metat e Pirrros.
Enveri nuk perfilli as luftetaret me te vjeter te levizjes antifashiste . Kishte vene ne suvejim , Myslim Pezen , Haxhi Lleshin , Mustafa Pajangen . Puna ne ish fermen e Belshit , sado e veshtire , mu duk lule , perballe atij terrori psikollogjik , qe perjetova si zevendes i Ministrit Dodbiba. Belshaket me donmin dhe i doja . Se bashku me ta , arritem ta nxirrnim nga prapamjetja ate ish ndermarrje , qe pati resurse te pa cfrytezuara . Kur e pyesnim , per politikanet e rinj , qe u vune ne krye te levizjes demokratike te kohes , Petrqi thoshte se mjafton , qe ndodhi ndryshimi , te tjerat dhe pervoja , fitohen gradualisht , ne pune esiper . Petraqi ishte , thelle ne shpirt ,demokrat i lindur . Kete e vertetoi koha , kur ishte ne pushtet dhe nuk gjendet nje njeri , te ankohet se i ka bere padrejtesi Petraq Magjistari .Kjo ndodhi dhe ne Ndermarrjen gjigante te Belshit .
Njeriu , ne shoqerine e muhabeteve dhe kafeneve mbetet prapa zhvillimit , sepse humbet kohen kot . Nen shoqerine e Petraq- Aleko , bashkeshoqerusi ndihet se lexon romne te tere dhe artikuj shkencore , qe te plotesojne kulturalisht . Eshte fiks fjala e urte , qe thote populli shokun zgjidhe me te mire se veten .
Funksionimin e asaj diktature e mesuam nga Petraqi , me von , keto hollesi i mesova nga libri i autorit , Hamiti dhe vecanerisht nga intervista e Liri Belishoves , qe dha pak kohe , perpara vdekjes .
Petraq Magjistari , kishte pergatitje kulurore te qendrushme . Lexonte , per dite , duke pasur dieni , per te gjitha shkencat , vecanerisht , per ato bujqesore . Na pat treguar nje rrast . Ne bisede tek me tek me Mehmet Shehun , i permenda Fullcin , tregon Petraqi , per problemin e punimit te thelle te tokes . Me hodhi ate shikimin e tij qortus dhe vijuam biseden , qe kishim nisur .Nuk kishte nevoje , per sqarimne te me tejshme . Me sa kuptonim nga jashte edhe Mehmeti , nuk i besonte megallomanise se Enverit .
Aleko nuk shteronte me tregimet , per mjedisin dhe higjenen ushqimore . Ne ato vite ishte duke shkruar librin e vet , per mjedisin e shendetshem , ku merrte si shembell fermen Kamez . Duke folur edhe per politiken , e pyetem Alekon , se cilin politikan simpatizonte .
Na u pergjigj , pa u menduar : Fatos Nanon . Pse ? e pyetem ne . Sepse flete nje anglishte te paster dhe me akcent londinez .
Te dy ishin profesore te jetes reale , qe buron nga sinqerititi shoqeror dhe puna e ndershme , ne sherbim te popullit dhe Atdheut . Te beje shoqeri me ta ishte nje lloj si te jetoje me personazhet e nje romani, me shume volume . Ishin ne te tere kuptimin e fjales , dijetare .
Rudina eshte nje moderatore , me talent dhe pergatitje te plote , per te drejtuar kete emisin . Vec pergatitjes , ADN e Rudines eshte ne pajtim te ketij profili . Me rrastin konkret ndihem mire , sepse kam shkruar , per nje shqiptare te shquar , qe eshte vajza e mikut tim te pa harruar, Petraq Magjistarit .
Illo Foto , Studjus ne NY, Maj 2023
