tregim
Policët, që kishin bllokuar hyrjen e klubit, e ndaluan Patokun e Majmë. -Lereni të hyjë, - u thirri shefi i policisë. - Nuk kemi doktor ligjor. Patoku i Majmë, infermieri i spitalit, që dukej sa i gjërë aq dhe i gjatë, shkoi ku qenë shtrirë viktimat. U kishin hedhur sipër mbulesa tavolinash, me kuadrate. Nje çurrile gjaku, përgjatë kanalit të pllakave, rrezellinte me ndriçim të beftë tmerri dhe për herë të parë ai ndjeu erën e vdekjes. -Asnjeri mos levize,- u tha shefi klientëve, ngurosur e nemitur nga frika. Patoku zbuloi të vraret dhe u kontrolloi pulsin. U çua rende-rende, pasi barku i qe varur mbi gjunjë. Duke pare shefin në sy tha: -Kanë mare fund. Atëherë, banakierja, që ishte edhe pronare e klubit, sikur të qe zgjuar nga gjumi i thellë, u dha vitheve mbrapa dhe gulshoi si pelushe. Leshoi gotat në lavaman. Kërcitja e qelqeve tërhoqi vëmendjen e të pranishmëve dhe e panë kur shpleksi flokët me lëvizje të egërsuara krahësh; veç fytyra simpatike i rezëllinte mirësi me bukurinë e natyrshme provinciale. Heshtjen e mbetur pezull e gërvishtën frenat e një makine. Ishte hetuesi, Njeriu që Qesh. I shoqeruar nga gazetari i radios lokale, i nofkuari Aziatiku, për shkak të mollzave të kërcyera dhe syve të stërgjatur horizontalë. Megjithëse me droje dhe tmerr në sy, ai u erdhi rrotull të vrarëve dhe e shkrepi aparatin fotografik disa here. -Nuk dua gazetare ketu, - e ngriti zerin shefi. -E solla unë, - iu përgjigj hetuesi. - Na duhen foto për hetimet dhe ekspertizen. -Ama jo foto për propagande politike, - i tha shefi gazetarit. Gazetari bëri sikur nuk dëgjoi, ose nuk dëgjoi vërtet, mbasi atë çast i shkoi ndër mend "tërë brezi i këtyre një mutër janë." Shefi u kujtua të fusë pistoletën në kellef, tezari kemishen, duke kaluar dy gishtat përgjatë rripit të pantollonave dhe u kthye nga klientët: -Kush ka deshire mund të qendroje për të ndihmuar hetimin. Klientët brofen dhe vershuan nxitimthi për të dale nga klubi. Nërkohë Patoku i Majmë kish bashkuar dy tavolina, solli gota dhe nje shishe me konjak Metaksa. Shefi u ul përballë hetuesit i cili nxorri nga çanta bllokun e proçesverbaleve dhe filloi të mbushe shpejt rreshtat e para. -Si quhen viktimat, - pyeti hetuesi pa ngritur kokën. Shefi i dha supit lart e poshtë dhe veshtroi në sy banakieren. I bëri asaj shenja me sy e buzë, sikur i lutej për ndihmë, pastaj vështroi me dyshim Patokun e Majmë, që atë çast po mbushte gotat. Edhe shefit i shkëlqeu fytyra nga ngazëllimi për të pirë konjak grek. -Pyeta për emrat e viktimave, - përseriti hetuesi dhe veshtroi përreth duke qeshur vesh në vesh. Patoku i Majmë vuri buzën në gaz. Duke u lëkundur, si patok, shkoi drejt qoshes se klubit dhe mërmëriti me zë ledhatar, "ku je fshehur moj thëllëskë e malit." Aty qe nje grumbull me arka amballazhi dhe mbrapa arkave gjeti kamariere Grifshën, kruspulluar nga tmeri. E kapi për dore, sikur ajo të qe fëmijë dhe e solli tek tavolina. Grifsha, siç e kishte zakon, u ul në cep të karriges, sepse ishte hollake dhe pa vithe. Shtroi fustanin me pëllëmbë, sa për të mbuluar gjunjët dhe pastaj pastroi fytyren nga floket e shpupurisura. Që kur ish adoleshente e deri tani, flokët e saj ishin as të verdha e as të bardha, siç kishte dhe lëkurën që nuk ia esmeronte as dielli e as e nxehta e behareve. Ndërsa shefi mendonte këto për të, ajo kerkoi, me shenja duarsh, t’i sillnin nje gotë uje. Njeri nga policet nxitoi drejt banakut, por ajo klithi me ze të çjerre: -Mos prek gotat! I ke duart me gjak! Polici, një i ri mustaqeporsadirsur, mbeti supembledhur. Duke hetuar pellembet tundëte kokën dhe shpatullat sikur donte të thoshte se duart e tij ishin të pastra dhe nuk i kishte prekur kufomat. Ishtë serish Patoku i Majme, paçka se me vështirësi, penetroi në derushken e ngushtë të rrethakut të banakut. Supengjitur me banakieren, seç i pëshpëriti asaj në vesh, pastaj lau duart me sapun dhe solli nje gotë me ujë. -Si quhen viktimat, - përseriti hetuesi. Kesaj here iu drejtua kamariere Grifshës. Ajo nuk nderpreu pirjen e ujit dhe, njekohesisht, veshtroi vëngër hetuesin dhe shefin. Grifsha vërtet ishte trupvogël, pa gjoks dhe hollake, porse zotëronte vetinë magnetike për të thëthirë shikimet e meshkujve, mbasi, edhe të rinjtë pandehnin se ajo ishte në moshën e tyre. Edhe se Grifsha ishte martuar dhjetë vite të shkuara, flokët i mbante të shkurtëra, si çunakët. Në adoleshencë ajo shoqërohej veç me çunakët e fshatit e nuk zemërohej kur ndonjëri prej tyre e tepronte në lojën kaladibrançe. "Ç'ma ke këtë trup si filiz pe thane," - i thoshin, por ajo nuk zemërohej me këtë krahasim, mbasi gjyshja, nga nëna, e qetonte se i ngjiste tëpkë asaj kur kishte qenë e re. "Pasi të martohesh, - i kishte thënë, - do vishesh me tule nusërie e do të të lakmojnë si femër edhe kur të mbetesh një grusht me kocka e lëkurërrudhur." Por, një gjë e tillë, që të vishej me tule, nuk ndodhi, edhe se Grifsha u martua në qytet e ia sëllonte bukës së grurit dhe salçiçeve e ëmbësirave, sidomos kulaçkave me sheqer të kristalizuar. I shoqi, minator, qëlloi grindavec e pijanec. Për më të keqen, siç thoshin thashethemet, ishte steril për shkak të alkolit, por përflitej gjithashtu se steriliteti ishte pasojë e Kollës së Bardhë që i kishte prekur organet gjenitale. Megjithatë, edhe pasi mbeti vejushë, Grifsha e mbante veten për më të ndershmen e qytetit, ose, siç thoshte me ironi e krenari, "mund të ketë, si mua, edhe një tjetër në ndonjë fshat të humbur, ku pula ha gurë." Dhe vërtet, për sa thoshte ajo edhe se mbeti vejushë, nuk guxoi kush t'i avitej. Në muajin e parë, pas varrimit të të shoqit, paçka se në pajë gjyshja e sertë i kishte vënë një kosore për të ruajtur nderin, u hap thashethemnaja se pragun e apartamentit të saj e kapërcente veç një mashkull dhe ai ish Dhrahmia Greke. Grifsha kishte zërin e çjerrë, si të grifshave, sy të medhenj, grizo e vetullat si kalli elbi. Mbajti zi veç nëntë muaj dhe nuk u vesh me të zeza e as me pantallona. Në mes të dimrit vishte fustan e i linte gjunjët zbuluar, jo për t'i ndjellur vejanët e hamshorët e klubeve të qytetit, porse që mos e pandehnin se qe më shumë mashkull se femër. Mirëpo sot, bebezat e grizuara, nuk i qenë zmadhuar siç ndodh rëndom në raste të tilla, por i qenë zvogeluar nga tmeri. Këtë e dalloi veç shefi i policisë. "Sa nje koker kullumbri të janë bërë sytë nga frika, moj Grifshë,"- i pëshpëriti ai kur ajo u ul përkrah tij. Këtë krahasim me kullumbri ai e kishte dëgjuar ehu, qëkuri, nga që ishin lindur e rritur në të njëjtin fshat. Në adoleshencë e gjersa kishte mbaruar shkollën e mesme, ai e kishte sfilitur veten duke ëndërruar për Grifshën, por edhe më pas, pasi u vesh polic, preferonte të martohej me një femër që të ishte e sertë dhe besnike si ajo. I qe tiposur se, për një polic, ose oficer, që e kalonin jetën në garnizone dhe me shërbime larg shtëpisë, Grifsha, ose një si ajo, do ish nusja ideale. Porse atë ëndërr ia çafërliti gjyshja e saj, e sertë si hithra. Një ditë, e qëlloi dita kur shermbën Enverin në Tiranë, ishin këmbyer të dfy në rrugë. Ajo përveshi mësallën dhe i tregoi kosorin, me myll perej bri dreri, që mbante në brez, siç mburrej, që kur ishte vajzë, dhe pastaj i kishte thënë për ta fyer: -Mos u kruaj pas time mbese. Çë se u bëre polic, je nga fisi i atyre që barrutin e keni të lagur... -Duhet të jetë e tmershme kur sheh që therren me thika, - i tha gazetari hetuesit në vesh, por edhe pas këtyre fjalëve, fytyra e hetuesit sërish mbeti e qeshur dhe e lumtur. Atë mbrëmje, në emisionin e kronikave të vrasjeve, ai do pohonte se sytë e tmeruar të kamariere Grifshës nuk do t’i dilnin nga mendja për gjithe jetën. -Me thuani emrat e viktimave, - e ngriti zerin hetuesi dhe trokiti stilolapsin mbi tavolinë. -Na çave veshet, emrat, emrat, emrat, - klithi kamariere Grifsha. -Unë kam harruar emrin tim, ti kerkon nga unë emrat e të tjereve. -Atëhere, thuani nofkat e tyre, - tha shefi. -Njedyshi, - shtoi kamariere Grifsha, - ka qenë oficer në garnizon Stërvistë ushtaret e rinj. Tjetri ishte kambist. Nga që dikur nuk merej me dollarin, as me marken dhe as me liretën, i ngjeshën nofkën Dhrahmia Greke. -Dreqi e martë Epokën e Nofkave, - tha me mllef Patoku i Majme dhe piu gotën me një gllënjkë. - Njedyshi eshtë i nje moshe me mua, - shtoi. - Kemi qenë mehallaxhinj. Me pas, në të njejtin pallat e në të njejtën shkalle. Po shtrydh trutë të kujtoj emrin e tij, por nuk po e sjell nder mend. -Çibuk, - tha banakierja.- Njedyshin e therrisnin edhe Çibuk. -Jo, - kundershtoi Patoku i Majme. - Çibuk nuk eshtë emri i tij. Eshtë nofka e rinise. Nuk kishtë lek të blintë çigare dhe rrembente vargjet me duhan në hangaret e fermës. E grintë duhanin dhe e pinte me çibuk. Edhe se u be oficer, në njeren xhep të gjimnastorkes mbantë lugen dhe hapesen e konservave, kurse në xhepin tjetër kutinë e duhanit, llullen e çakmakun me benzinë. -Kush tjetër qe ulur me ta në tavolinë, - pyeti hetuesi. -Vetëm ata të dy, - u përgjigj kamariere Grifsha dhe tregoi me dore për nga vendi ku qenë viktimat, por shpejt mblodhi krahun dhe tmeri ia pushtoi sërish fytyrën. -Si gjithnjë, ishin klientët e pare qysh në mengjes, - shtoi banakierja që përtej banakut. - Dhrahmia Greke erdhi e u ngjesh pas ekspresit, mbasi qe lagur nga shiu. Floket i qenë ngjitur pas rashtës. Fytyregëlqerë nga lodhja ose pagjumësia. Sot në mengjez mendova “Dhrahmia Greke eshtë çifut. Nuk ta ipte syrin, ama unë e kisha vënë re se i pëlqente të më kundronte edhe prej së largu. Jo veç njëherë më tha, "po qe se i vë drurin asaj lopës që solla nga fshati, do martohem me ty. Jam më i pasuri i zonës." Kur bëra shtesën e klubit më ofroi para me interes të ulët, por nuk pranova të hyj në borxh, mbasi kisha paratë e mia. Tani eshtë i vdekur dhe nuk duhet përfolur. Ama, meshkujt qe nuk ta japin syrin, nuk me kanë pelqyer. Janë të pabesë... -Kaq mjafton, - tha hetuesi dhe pa banakieren drejt në sy, por nuk kuptohej nëse ai i buzëqeshi asaj, apo ajo i buzëqeshi duke nxjerrë në dritë fytyrën e vizatuar me tiparet më simpatike që zotëron një femër që u servir kafe e pije veç meshkujve. -I përmengjezshem, i përdrekshem dhe i përdarkshëm në klub, - sqaroi Grifsha me zë të shtruar, - nuk mora vesh çfare ngjyre ishin sytë e tij. Ishte dorëlëshuar. Gjithnjë linte bakshish. Edhe po t'i kërkoje para borxh, të jepte. Mua, - shtoi, m'i mbuloi të gjitha shpenzmet e varrimit të burrit. Njëherë më tha se mund të vinte kandidaturën për deputet, por nuk vendoste mbasi ishte gjaknxehtë dhe mund të bënte ndonjë skandal në parlament. Politika ta ha kokën, më tha një javë më parë dhe, si përfundim, politika ia hëngi kokën... -Në keto dhjetë vjet qe jam bere banore e ketij qyteti, - vazhdoi banakierja dhe u nder mbi banak, - i njoha gati të gjithe meshkujt se nga ç’fis vijnë, çfare huqesh kanë. Më të pacipë se Dhrahminë Greke nuk di të ketë. Domethënë, - shtoi ajo me zë ulët , - u pastrua qyteti nga një kurvar e mashtrues profesionist. Keq më vjen për Njëdyshin, ama edhe atij mirë t'i bëhet: Dhrahmia Greke ia shkërdhente të shoqen dhe ai besonte në miqësinë me të. -Ju lutem, mos merni nëpër gojë njerëzit...Dy javë pas varrimit lejohen thashetheme, - tha Patoku i Majmë, tregoi me kokë të vrarët e pastaj hodhi konjak në gotat e të gjithëve, por gotën e tij e mbushi rrafsh. -Njedyshi, - vazhdoi Grifsha - çatisi me llullen midis dhembeve. Shtëllunga e tymit e ndiqte nga pas. Kishte të lagur vetëm gjysmën e kokës dhe njerin sup. Siç duket kishtë ecur pas streheve ose dikush e pati shoqeruar me ombrelle. Me përshendeti, si çdo mëngjes, "hë moj, thëllëskë mali", pa hequr llullen nga goja. I beri shenje Dhrahmise Greke që të bashkohej me të në tavolinë. Porositën kafe e konjak. -Dopio konjak? -Dopio. Me pas kafe dhe përseri dopio konjak. -E qartë, - tha hetuesi. - Dy dopio konjak dhe dy kafe. Atëherë kamariere Grifsha u dha flokeve me gishta pas zverkut, iu zbulua qafa dhe faqet. Shefit nuk i shpetoi pa pare pushin e holle e të verdhellemë, që në moshën adolshente i dukej si push i mëndafshtë aguliçe. -Paraja greke, - i kishte thenë Njëdyshit Dhrahmia Greke, - eshtë me e lire në vendin e vet. Me dhanë, në mirebesim, nje shume të majme, i shita dhe zura sa s’ta prêt mendja. Hajt të pijme e ta festojme fitoren time, - por Grifsha u përmbajt dhe nuk tregoi se ajo e kishte pikasur që sa hyri në klub, atë ditë Njëdyshi e kishte syrin për sherr. Duke nxjerre gjithe frymemarjen, shtoi: -Dopion e tretë dhe dopion e katërt i porositën pa kafe. -Po, - tha edhe banakierja. - Dy dopiet e fundit i porositën pa kafe. Hetuesi mbushte proçesverbalin, gazetari e pati zili shpejtësinë me të cilen ai shkruante. Që kur u njohën i kishte bere përshtypje fytyra e tij e qeshur në çdo kohe. Pa mbushur javën, i emeruar hetues në ketë qytet të vogël provincial e pranë kufirit, pati hapur krahet qe larg dhe kishtë thirrur: “Me ngjeshen nofken Njeriu qe Qesh, por dhe ti nuk do shpëtosh nga nofkosja.” Gazetari veshtroi nga xhamlleket e barit. Mendoi se po mugej, ndërsa shpejt u kujtua se ora nuk kishte shkuar akoma nëntë e mëngjesit. Qielli ishtë erresur dhe retë e varura mbi luginë paralajmeronin se shiu do të fillonte sërish. -Deri në dopion e tretë, - vazhdoi kamariere Grifsha, - bisedonin qetësisht, paçka se flisnin për politikë. -Çfare bisedonin konkretisht, - pyeti me kurreshtje shefi i policise. -Ama pyetje, - ja ktheu Grifsha me inat. - Ato qe flet i gjithe populli. Gjera të ditura. Partitë e reja i quanin “kerpudha pas shiut,”kurse për partitë me emer thoshin: “Kjo parti është e mire, se thotë rrëmbeni ç'të mundni, kjo tjetra përkrah simpatizantët e saj e do na rrjepe të gjalle me taksa”. Dale, se harrova: sherri filloi kur Njëdyshi përmendi Dyqindpetritëshin e qytetit tonë. E quajti Hero të Kombit. Po të moskishte vrarë veten, do formontë partinë e vertëtë komuniste, jo si të Enverit, por si të Titos. ”Ndersa Dhrahmia Greke mberrtheu sytë mbi tavan dhe e ngriti zerin sikur recitonte: “Figura të tilla si, Dyqindpetritëshi, janë kartëra të djegura dhe, në tru, kanë patur ideale të pjerdhura.” -Recitimi, - tha banakierja, - u prit me duartrokitje nga shumica e klientëve. Ama demokratët shpërrthyen me hovacione. Komunistët, që preferojnë tavolinat në ketë anë, - tha dhe tregoi me dore në anën tjetër të klubit, - u nemitën. -Dhrahmia Greke nxorri gjoksin dhe u krekos për triumfin e tij. - vazhdoi Grifsha. - Njedyshi mbushi llullen me duhan dhe e ngjeshi paq me gishtin e madh. Nga jashtë u degjuan të thirrura dhe klithma grash. Kishin mbrritur njerezit e aferm të të vrareve. Policet qenë shtuar në numer dhe mbanin larg dy fiset. -Shko mundohu t’i qetësosh, - i tha shefi Patokut të Majme. Patoku hodhi gllenken e fundit të konjakut në goje dhe shkoi të dalja e barit rende rende. Kryqezoi krahet mbi gjoks dhe i dha kokes mbrapa. Të thirrurat dhe kuja e grave u shtua akoma me shume. Njeres prej tyre i ra të fiket. U plandos në asfaltin e rruges. Polici qe bente roje tek dera vrapoi të mare nje kanë me uje kur atë çast ja dha shkrepetima e rrufese dhe pikat e shiut rrahen mbi asfalt. Xhamat e barit u veshen me avull. -Degjoni o njerez, - thirri Patoku i Majme. Përfitoi nga heshtja pas shkreptimes se rrufese dhe shtoi. - Qe të dy iken për hiçgje. Beni mire të shkoni nëpër shtëpitë tuaja. Do t’u lajmerojnë kur do të vini të merni trupat. Në grindjet politike të dy palet janë fajtore. Një grua, me trup të bukur, mblodhi fustnin dhe ra në gjunjë. Goditi asfaltin me grushta dhe vuri kujen: -E dija moj, e dija qe do bente ndonje të pabere. Qekur filloi të tymoste çibukun edhe në gjume, e parandjeva të keqen... Njeriu qe Qesh godistë rritmikisht mbi tavolinë me majen e stilolapsit. Edhe në ketë situatë tragjike, krejt natyrshem, fytyra e tij ishtë e qeshur. Bile gazetarit iu duk sikur miku i tij do t’ja shkreptë gazit nga çasti në çast. Patoku i Majme u kthye tek tavolina, mbushoi gotën e tij me konjak dhe harroi të mbushë gotat e të tjerëve. Banakierja po mblidhtë floket topuz. Me mashken ende mes dhembeve foli me ze bariton: -Ishim mire e bukur. Tani vritën njerezit si pulat. Dhe përse? - Ajo hoqi mashken nga goja dhe e ngjeshi midis flokeve, mbi tëmtha. Doli nga rrethaku i banakut, mori gotën e Patokut të Majmë dhe piu nje gllenjke konjak. Pijen e kapërdiu symbyllur. Gazetari u habit me tiparet e saj simpatike. "Për një të bukur si kjo, mund vriten të gjithë meshkujt e qytetit," - donte t'i thoshte Njeriut që Qesh, por e la që këtë t'ia pohonte më vonë. Njëkohësisht mendoi se edhe kamariere Grifsha mendonte të njëjtën gjë për veten e saj. E gjitha sa kishte ndodhur dhe sa dëgjoi, ishte shfaqje politike, ndërsa, prapa perdes, kishin ndodhur të tjera ngjarje, të cilat do të fshiheshin nga kujtesa qytetare, siç harrohen nofkat, barsoletat dhe thashethemet. Me bindje të plotë mendoi se kur banakierja të hapte sytë dhe Grifsha të heshtëte, sepse po fliste si shumë me veten, të dyjave do t'u dukej se kish filluar nje ditë e re dhe në barin e tyre nuk kish të vrarë. -Si ndodhi, - e ngriti zërin hetuesi dhe vështroi sallën e mbetur pa klientë. Pastaj këmbeu vështrim me gazetarin dhe u ndërgjegjësua se mirë do ishte që kjo ngjarje të mbetej në harresë, sepse edhe ai mund të hante ndonjë plumb a thikë mbas shpine. -Dhrahmia Greke ngriti krahet sikur të falej për here të fundit, - tha Grifsha dhe dy lot i ngecën pa rrjedhur në pushin e faqeve. - Nxorri nga brezi thiken dhe me nje të harkuar krahut i çau Njedyshit gjimnastorken dhe barkun njekohesisht. Njedyshi u mbështet me njeren dore mbi tavolinë dhe me tjetren nxorri koburen nga kellefi. Para se të qellonte më veshtroi mua në sy, pastaj i drejtoi armën Dhrahmisë Greke. Dhrahminë Greke plumbi e mori në ballë. Qe të dy u shtrinë, në të njëjtën kohë, si demat, mbi dysheme. Gazetari futi aparatin në çantë, doli në trotuar dhe ngriti koken për të pare qiellin. -Dhe mos na hap avaze me fotografitë, - i thirri shefi. Shiu iu përplas mbi fytyre e kembet iu pllaquritën në pellgjet e ujit. Nuk ishte hera e parë që i shkoi ndër mend se do bënte mirë të ikte nga ky vend i sertë ku vdekja të ndjek në çdo hap.
2020
