Nga Anastas Nika
Mrekullohesh duke e lexuar e përjetuar çdo rresht të kësaj sprove madhore të Baladës Shqiptare të Murimit, se pa kuptuar fare, sa hap të parën faqe-portë të legjendës, gjëndesh si në një skenë teatri ku trup-legjendat me kostumet e tyre të ndryshme, do të” sfilojnë” para Timo Mërkurit e më tejë për të treguar hiret e tyre personale dhe natyrisht të vendit që përfaqësojnë. E ngjan sa "sfilatë" e sa si "gjyq", e sa si "ring"....Sa dramatike, e sa ndonjëherë komike ..E sa TRAGJIKE! E Timo Mërkuri si një njohës i hollë, një profesionist i zot, si një “avokat “ me kulturë të lartë e logjikë të fortë fillon apologjinë e tij. E ty si një spektator i thjeshtë i magjepsur ,ndjek tërë atë mori vëndesh e njerëzish gjithe ankth, duke shpresuar që legjenda e tyre të fitojë “kurorën” .. Për një çast si me magji e çuditërisht sa hap e mbyll sytë, gjëndesh në një kalë Kostandini a Pegasi dhe fillon të kalërosh shekuj e shekuj urave e kështjellave, kishave e manastireve ku ndeshesh me tre vëllezër e tre nuse, një nënë, mbret e sulltan, e tutje gjen “dizet” ustallarë, kryemjeshtërin e nusja e tij, zogu që u bë më pas dallëndyshe, nuse e kafshë që murrosen, e pas orësh të tëra e shekujsh të tërë, pas 178 porta-faqesh zbret në skenën ku krenare me kurorën e triumfit mbi krye” sfilon” - Balada Shqiptare e Murimit-dritëson e shkëlqen më shumë se kurrë BESA shqiptare.
Natyrisht, pas kësaj sprove të vështirë, vetë Timo Mërkuri me Skeptrin e Fitores të ngritur lart.
Të kërkosh të udhëtosh në mite e legjenda e të kërkosh të zbulosh atësinë, është si të thuash të shkosh e të gërmosh në themelet e një ngrehine mijëravjecare ku i kanë mbetur veç rrënojat e shumë gurë të saj janë rrëmbyer e vendosur mureve diku afër e larg, e të tjerë gurë nga larg janë përzier me to. Të futesh thellë llagëmeve, të gërmosh e hapësh tunele ku nuk ka dritë e gjurrmët humbin e ngatërrohen, diku njësohen e diku ndahen, kapërcen kufij e prapë bashkohen, e kjo kërkon sy të fortë mëndje të ftohte e shpirt të zjarrtë, ndesh e dëgjon gjurrmë e zëra të huaj, e ty duhet të gjesh e ndjekësh fillin ku diku humbet e këputet, zërin e gjakut të ngjizjes, të rrëfimit të gjyshes e të të parëve të tu, të dheu tënd në atë mori e kakofoni zërash të huaj, ku shpesh të bukur, tronditës e joshës ....E ty duhet të heqësh shekujbaltën urave, kështjellave, kisha-manastirëve, të lidhësh fillin e këputur, të njësosh iso-zërin …
Eshtë vërtet një guxim e riskim i madh, por mbi të gjitha një kulture, inteligjencë e aftësi e lartë, është një strapacim i madh, një ngulmim në kufij të së pamundurës gjer në marrëzi, një punë shumvjeçare me orë e ditë e muaj të tëra plot sakrifica të panumërta, mbi të gjitha është (e duhet të jetë patjetër… ) një thirrje e fortë e vazhdueshme qysh në zanafillë të jetës (qysh kur ngjizesh barkut të nënës, rrëfimet e të kënduarit e gjyshes- eh, jo si ninullë për të vënë në gjumë, por si kushtrim për të zgjuar brënda tij e mbajtur gjallë udhnisjen e këtij misioni të vështirë (se jo kushdo e merr dhe bën këtë, duhet të kesh lindur për këtë, duhet të të flasë një zë i brëndshëm e si thonë: je i përcaktuar e paracaktuar ...) E kur ja del mbanë, si në këtë sprovë legjendë murimi, duke e nxjerrë e sjellë kaq bukur e hijshëm në dritë (e cilësuar si një nga këngët më tronditëse të të gjithë popujve) e po kaq i sukseshëm dhe në studimet tjera të mëparshme si analiza folklorike këngësh a poemash veri e jug, jug e veri-të studimit të Iso-Polifonisë Himariote…E pra, kjo është për tu ngritur në këmbë, të përulesh me nderim, të duartrokasësh fortë për këtë mision të paracaktuar e përcaktuar e të kryer me sukses, një nder e krenari e madhe në drejtim te vlerave e traditave si një personalitet i shquar i kulturës sonë kombëtare, e duartrokit edhe më fort akoma kur sheh e dëgjon si një i vlerësuar në arenën ndërkombëtare.
E krenar si mik e bashkqytetar, si një studiues, ndoshta sot më i miri në llojin e tij, me gojen e shpirtin plot them :" TE LUMTE TIMO MERKURI. SUKSESE NE LEGJENDA , BALADA E POEMA TE TJERA..."
Sarandë, më 23.XI.2021
