Tirane , vjeshte - 2015
E vizitoj Tiranen , c’do vjeshte . Kete vit isha ne Atdhe ne intervalin 8 Tetor -4 Nendor . Na favorrizoi moti i mire dhe kaluam nje vakance shume te kendeshme . Shetitem ne pak qytete . Kryesisht bujtem ne Tirane , qe me ka pelqyer dhe me pelqen shume . Nuk kam lindur ne Tirane , por kam nje kohe te gjate , qe banojme ne qytetin e trendafilave , sic e ka quajtur Konica .
Jemi mesuar te degjojme ankesa per jeten ne Tirane dhe aq me teper te kritikojme ndertimet e ndertesave pa kriter , keto dekadat e fundit . Une nuk jam i prirur te mos pranoj kritikat per Tiranen si venbanim dhe qytet funksional . Kete do tua vertetoj ne fund te ketij shkrimi . Me duhet te provoj perpara lexusve se Tirana ka bukurite e saj dhe jane te gjitha mundesite , qe jeta ne Tirane te permiresohet , ne menyre te pa nderprere . Ne distancen e nje viti , une vrejta disa permiresime te rendesishme ne cilesine e jetes ne Tirane . Ta them qe ne fillim keto permiresime une nuk i argumentoj politikisht , as i identifikoj me persona te vecante . Thjesht i evidentoj dhe banoret , po nuk ishin dakort , te argumentojne te kunderten .
Tirana nga viti ne vit , duket me e gjelberuar . Nuk eshte puna se u gjelberua brenda nje viti , por kurora e pemve dekorative , peson rritje intensive , qe bie ne sy. Nje vit rritje dhe kjo nuk eshte pak , per drure dekorative te rinj , qe jane ende ne dekadat e para te jetes , kur indeksi i rritjes , vijon te jete i harbuar . Maja e bimeve dekorative , vijon te konkuroi me katet e treta te pallateve . Nuk ka nevoje te jeshe shume i vemendshenm , qe ta ndjesh veten se gjendesh brenda nje venbanimi te gjelberuar mjaftushem , qe nuk te lodh dhe as te streson. Ne shenimet kritike te mjedisorve thuhet se Tirana nuk e ka siperfaqen e mjaftushme te gjelber per banor , qe eshte diku te 2 meter katror . Ne rrastin konkret te Tiranes , mund te arsyetohet dicka me ndryshe . Kurora e pemve dekorative duhet te vleresohet me siperfaqe te gjelbert , ne te tere volumin e saj , qe cdo vit rritet ne menyre te ndjeshme . Nuk mund te merret statike siperfaqja e gjelber , per nje specifike , sic eshte dekoracioni i brenshem i Tiranes , qe duke i mbledhur te tera bashke, bejne nje pyll te vertete gjithnje ne rritje .
Siperfaqja e gjelber ne pjeset periferike eshte perfshire ne skema te ndertimit te parqeve te reja , qe jane perfituar nga ndarja e re administrative . Me pervetesimin e ketyre siperfaqeve te gjelberta , qe eshte thjesht ceshtje kohe , Tirana do te quhet qytet i gjelbert , sic e ka dhe traditen e saj te ish ndertesave perdhese te qerpicit tradicional . Zgjerimi i territorit te bashkise me ish komunat fqinje, ka krijuar kushte , per parqe te reja periferike dhe formimin e qendrave te reja te gjelbera , liqene , ujvara simbolike , parqe lodrash me parkime te medha si ne Europe . Te tera gjasat flasin per nje Tirane aerobike dhe kjo berthame funksionon qysh sot .
Tirana aktualisht quhet qytet , qe mbahet paster nga mbeturinat ditore industriale , te bisnesit dhe ato te guzhines . Mengjesi e gjen qytetin te pastruar , madje mire . Keshilli bashkiak e ka marre mire ne dore krijimin e nje mjedisi te shendetshem . Kjo , qe shkruaj nuk eshte produkt i fantazise . Eshte ndjesi , qe e perjeton c’do misafir , qe gdhihet ne Tirane . Shume shkrime , kam lexuar , per te huajt , qe ndihen shume mire shendeterisht , ne ditet e banimit ne Tirane . Klima e Tiranes eshte shume specifike , brenda koridoreve te ererave te Mesdheut dhe te brigjeve te shkretetirave afrikane . Prandvera ne Tirane vjen 10 dite me perpara dhe vjeshta iken 10 dite me von se vendet homologe te gjatesise gjografike . Tirana do te jete vendbanim klimatik i lakmuar nga shumica e banorve te globit .
Rruga nga Rinasi dhe pjesa e autostrades , qe pershkon deri ne Tirane te clodh , ne kuptimmin me te plote te kesaj fjale . Po qe se do te ndodhesh, pa e ditur ne kete autostrade te komletuar dhe te dekoruar me lojra dritash , ben be se je duke u futur ne Vjene .
Ka nje ndryshim jo krejt te pa dukshem ne zhvillimin e jetes urbane te Tiranes , ne kete vjeshte . Sherbimi urban me autopuze dhe taxi ka arritur ne nivelin , qe jo kushdo mund te beje vrejtje . Konsiderohet sherbim i nivelit europjan .
Vizitova 2 qendra shendetesore , ate ne lagjen 9 dhe ate te Nentkatshet , ish Poliklinika qendrore . Jam befasuar nga rikonstruktimi i ketyre institucineve shendetesore , nga rregulli , pastertia , funksionaliteti . Keto mjedise shkelqenin ne te tera veshjet e mermerit dhe te imponoheshin me rregullin dhe korrektesen e sherbimit , qe binte ne sy pa as nje lloj lupe . Njerzit prisnin radhen e sherbimit dhe bisedonin me ze te ulet . Gjithcka ishte ne vendin e vet , sic jam mesuar t’i shof ketu ne NY. Ky mjedis mjekesor kohor te sheron dhe te edukan.
Komisariatet e policise ne Tirane jane te bardhe, plot drite dhe me mjedise te ekspozuara ne rruge . Ke pershtypjen e pare se ndodhesh perpara nje institucioni kulturor . Veprimtarite policore kryen , prapa xhamit te tejdukshem, ne sy te udhetarve . Jane ndertesa te hapura institucionet e larta te shtetit , muzeu i gjetheve , Theatri Popullor , qe per dekada ka qene i mbyllur cuditerisht me mure . Keshtu dhe Garda dhe Presidenca . Hapja e institucioneve krijon me shume liri , siguri dhe besim . Njeriu ndihet zot ne vetvete , kur te fshehtat nuk te rrethojne ; ato jane eliminuar .
Ne autobuz nuk ndesha ndonje xhepist . Nuk degjova as shume bertima dhe fjale fyse , qe nuk mungonin , ne rraste te vecanta , ndryshe nuk do ta kuptoje , se gjendeshe ne Tiranen e ish kjoskave dhe te katrahures urbane .E pohoj me siguri se nuk degjova as nje shkrehje automatiku , vec ndonje zhurme pistolete , qe identifikonte nje vetvrasje sporadike .
Mjedisi rrethus gjithnje flet dhe edukon . Si eshte rregulli ne klinikat shendetesore , ashtu reflektohet kudo , me automjetet , kembesoret dhe kulturen e rruges . Nuk ka si te mos i bin ne sy mysafirit cesmat dhe tualetet publike , ne sheshet dhe rruget kryesore . Trafiku eshte mjaft i disiplinuar . Shoferet zbatojne rregullat, shume me mire se ne te kaluaren e afert . Dhuna gjithnje ka qene mbret i rregullit .
Me bene shume pershtypje muret dhe fasadat . Ishin te pastra dhe pothuajse te lira nga zhgarravinat elektorale . Mund te shetisje i cliruar nga ndotjet akustike dhe vizuale dhe kjo jo vetem ne pedanole.
Apsolutisht ne te tera qendrat e autobuzve shef portrete gjimnazistesh te shkelqyer . Jane portrete te madhesise se trupit te rritur , ku shenohen te dhenat e identitetit te gjimnazistit ; vetem kaq . Ky fakt te mbush me krenari te ligjshme , per brezin e ri te kryeqytetit . Jane pioneret e dijes dhe te kultures , qe do ta cojne perpara Kombin , por ky ekspozim te ploteson kuadrin e kultures te jetes se perditeshme ne Kryeqytet . Ketu pergatitet me garanci nje e arthme me e ditur , me e kulturuar , se kjo , qe jetohet . Ke pershtypjen se je duke perqafuar dhe duke uruar brezin e ri , per pergjegjesine e detyrave , qe eshte i gatshem te perballoi me mesim dhe pune .
Degjon shpesh , qe tiransit rrine ne kafene . Kjo eshte e vertete , por krejt e justifikushme . Ne Tirane kryen te tera veprimet kontratore dhe ligjore , per biznest . Shumica e pensionisteve te Shqiperise banojne ne Tirane . Diaspora shqiptare , ka permasat e nje shteti jo shume te vogel . Pjestraet e kesaj diaspore , pa tjeter kalojne nga Tirana . Me nje llogari te thjeshte , del se askush nuk ngrys diten kot ne kafe ; madje ato jane qendra ku kryen pune te medha dhe vlon jeta produktive . Kafenete jane kthyer n institucine takimi dhe pune .
Te tera keto gjera pozitive , qe evidentova ne Tiranen e vjeshtes te vitit 2015 , nuk deshmojne se Tirana ka arritur persosmerine . Difekte ka kudo dhe madje shume si ne jeten urbane , ne kulture dhe ne ate institucionale . Nje semundje kronike eshte mungesa e fronteve te punes per te rinjte . Nje difekt tjeter shume i madh , madje katastrofal u cfaq keto dite te 20 Nendorit . Shume lagje te Tiranes u permbyten dhe u evidentuan deme materjale te permasave te medha . Kryebashkiaku Veliaj urdheroi prishjen e disa ndertesave te pa ligjshme, diku ne Selite . Jo vetem ky kryebashkiak , por shume te tjere ne vend , kane prishur dhe do te prishin ndertime ilegjitime . Disa prej tyre jane obliguar ne pastrimin e kanaleve . Kryeministri tha keto dite se do bashkepunoje me bashkite , per te pastruar kanale te tjere.Keta shtetare ndezin nga nje qiri , ne erresiren e plote .
Jam i detyruar te pohoj disa te verteta te hidhura . As kryeministri , as Kryebashkiaket e bashkuar nuk e perballojne dot punen , per te evituar permbytjet . Permbytjet jane kercenim shume me real se sulmet e ISSI-it islamik . Rrastesisht ndonje vit , Shqiperia nuk do te permbytet . Jemi vendi me bregdetin me specifik ne Ballkan , ndoshta dhe ne Europe . Jemi te ekspozuar ndaj lumenjve agresive dhe ndaj detit . Po qe se nuk do te ishte kryer bonifikimi ne gjysmen e shekullit te kaluar , shkalla e demeve te permbytjeve do te ishte me e vogel , por prmbytjet do te ishin me te shpeshta . Aktualisht gjithe sistemi konsiderohet i permbytur edhe kur ujet nuk duket ne siperfaqe . Ultesira bregdetare shqiptare eshte nje tup i vdekur dhe i pa varrosur. Te gjallet bejne gallate rreth tij . Tirana ben pjese ne kete masiv.
Bonifikimi u permbys totalisht ,pas 1990 . U krijua nje harte tjeter , qe nuk eshte as kenete as toke bujqesore . Kemi 25 vjet , qe jetojme ne kete llum . Kjo permbysje nuk presupozon disa kanale dhe as disa ndertesa ilegjitime , por identifikohet me daljen jasht fuksionit te te te gjithe rrjetit dhe te tere ndertimeve ilegjitime . Jemi perpara ktij fakti kokforte . Permbytjet ne Tirane dhe Novosele , tregojne se gjendja vjen duke u perkeqesuar . Siperfaqja tradicionale e permbytjes po merr pjese nga zona kontinentale e vendi .
Me qe duhet folur me gjuhen e kanaleve , jane rreth 250 Km. Kanale te konvertuar ne madhesi mesatare , qe nuk funksionojne , qindra diga, dhjetra rezervuare, ura dhe disa qindra ndertime te pa ligjshme , te ndertuara ne fushe . Duhet te ndertohen te tjera ura , bankina , kanale qe plotesojne tjeter konfiguracion . Duhet te prishen te tera ndertimet e fushes , qe flitet se jane rreth 250 mije .
Te tera objektet kullus , lidhen organikisht dhe nuk mund te thuash se sivjet do bej “x “ kanale dhe e kreva detyren . Detyra kryhet , kur i gjithe masivi eshte nen kullim perfekt , simbas nje projekti te ri . Natyrisht , per kete problem madhor, lipset te japin mendimin definitiv nje grup specjalistesh te fushes . Fatura do te jete marramendshe . Mbas kesaj pune , duhet te krijohet nje sipermarrje , qe do ta mbirembai te gjithe rrjetin .
Shqiperia dhe Tirana jane te kercenuar nga permbytjet e vazhdushme, sepse nuk dihet cfare rruge te re do te marrin ujrat e pakanalizuar . Kete fakt , askush nuk merr guximin tja beje te ditur Bashkimit europjan, megjithse e dine , qe nuk i dalin dot per zot . Nje gje duhet te kene te qarte qeverritaret e nderuar : Ultesira bregdetare shqiptare nuk eshte vetem shqiptare , ajo eshte edhe europjane .
Illo Foto / Studjus – NY . Nendor 2015
