Jo vetëm "kush do të fitojë?", por edhe "kush do të votojë?"
Prof Dr Fatmir Terziu
Pyetja e madhe e fushatës së Zgjedhjeve të Përgjithshme Parlamentare në Shqipëri ende mbahet në hije, por ajo po shpërthen së brendshmi dhe po formësohet të jetë, jo vetëm "kush do të fitojë?", Por "kush do të votojë?" Ndërsa partitë politike heqin vendet margjinale dhe editorialet e gazetave argumentojnë se partitë janë me "një qëllim" duhet të ndajnë që nga fillimi, se është një shqetësim dhe ekziston një problematikë e pjesëmarrjes së votuesve nga niveli më i ulët historik i kohës kur u votua thuajse në formë moniste për Pushtetin Lokal, dhe është e qartë se tashmë, edhe një ditë dhe votimet që do të zhvillohen më 25 prill. Më saktë është një lojë numrash, në të cilën cilësia e argumenteve politike do të llogaritet shumë larg, më pak se sasia e votave.
A duhet të jetë kështu? Fakti që vetëm 22.97 përqind e elektoratit votuan në Zgjedhjet e vitit 2019 i dha një tronditje sistemit politik. Pas kësaj, kur në një deklaratë për mediat, zëdhënësja e KQZ-së, Drilona Hoxhaj, atëherë tha se sipas të dhënave paraprake në sistemin elektronik të institucionit zgjedhor rezulton se kanë marrë pjesë në votime 812.249 zgjedhës, ose 22.97 për qind e numrit të përgjithshëm të zgjedhësve prej 3.536.016, asnjë raport nga Organizmi i Reformës Zgjedhore, nuk dha një sqarim, përveç asaj që dihej se zgjedhjet ishin braktisur masivisht nga Opozita shqiptare.
Dhe kështu dukej se vetëm 2 nga çdo 5 zgjedhës u shqetësuan për të votuar. Pjesëmarrja prej 22.97 përqind ishte më e ulta për çdo zgjedhje të bërë që nga viti 1990, dhe pasi që ishte një vit kur problemet ishin mjaft të agravuara dhe me sa duket dhe pjesa gri e popullit ishte mjaft e lodhur me situatën qeverisëse dhe formën e prerë absurde të atyre votimeve. Nga ana tjetër, duhet thënë se edhe pjesëmarrja në 2019 mund të konsiderohet më e keqja e regjistruar. Për herë të parë numri i atyre që nuk votuan ishte më i madh se numri i atyre që votuan për partinë fituese (kjo ndoshta edhe brenda vetë votuesve të PS-së).
Shifrat aktuale për 2019 ishin më të ulta se edhe vlerësimet më pesimiste, të cilat paralajmëruan për një pjesëmarrje 'të kënaqshme“. Dhe fitorja e vërejtur gjerësisht e 'Partisë Apati' - fakti që më shumë njerëz refuzuan të votojnë, sesa votuan për partinë e qeverisë, dha një tregues të zymtë të shkëputjes së shqiptarëve nga procesi politik. Një parti qeverisëse mbështetet në një ndjenjë të lidhjes publike dhe mandatit popullor për legjitimitetin e saj për të drejtuar vendin: kur shumica e votuesve kanë shprehur në heshtje mos mbështetjen e tyre për ndonjë parti politike, kjo e bën pozicionin e elitës politike në mënyrë të paqëndrueshme.
Pjesëmarrja e ulët në një Zgjedhje, cilado qofshin ato, është një problem. Por përqendrimi i ngushtë në numrat e votimeve që kanë ndjekur zgjedhjet fsheh arsyet pse ato janë një problem dhe kërkimi i zgjidhjeve për pjesëmarrjen e ulët vetëm i bën gjërat edhe më keq. Një numër artikujsh dhe emisionesh të prodhuara gjatë katër viteve të fundit arrijnë në të njëjtat përfundime të kthjellta: se pjesëmarrja në zgjedhjet në Shqipëri po bie, që shkaku i kësaj është i thellë dhe kompleks dhe se përpjekjet për rregullime të shpejta,n(të ndryshme), me të vërtetë nuk duket se do të funksionojnë.
Megjithatë, pa dështuar, të njëjtët opinionistë, idedhënës, gazeta, shkrime, emisione dhe raporte vazhdojnë të marrin në konsideratë rregullime më të shpejta, ose zgjidhje teknike pak më afatgjata: votimi postar, votimi elektronik, lëvizja e ditës së votimit, ndryshimi i sistemit zgjedhor, shtrirja e ekskluzivitetit te 16-vjeçarët, sistemet e kuotave për të siguruar përfaqësimin e grave dhe pakicave etnike, duke eksperimentuar me votim të detyrueshëm ose votim stimulues, duke sjellë sondazhet 'te njerëzit' duke vendosur zgjidhje të tjera elokuente… duke bërë disi diçka për të rritur numrat. Analiza e pjesëmarrjes ka dhënë disa njohuri jashtëzakonisht të dobishme për thellësinë dhe shkallën e sëmundjes politike të kësaj kohe të gjatë të qeverisjes me dy mandate të PS dhe Kryeministrit Edi Rama, edhe pse vetë ai e di se përqendrimi i kësaj tek numrat e çon atë të zbardh problemin dhe të shpikë truket më banale për të na bindur të përdorim votën tonë.
Nëse ekziston një zgjidhje për krizën e sotme dhe të ndjeshme, të kushtueshme, në pjesëmarrjen e votuesve, ajo nuk qëndron në nivelin e thjeshtë të rritjes së pjesëmarrjes. Pjesëmarrja mund të përmirësohet vetëm përmes ndezjes së jetës politike, sikurse ka bërë z. Basha duke afruar figura të spikatura, e të mirrënjohura në arenën intelektuale dhe publike, shembull mund të merret shkrimtarja me famë globale, Flutura Açka e disa figura të tjera dhe kjo edhe në këtë faktor mund të bëhet vetëm duke u përballur me shkaqet e sëmundjes sonë aktuale politike. Duke shqyrtuar shkaqet e pjesëmarrjes së ulët, është e qartë se çështja nuk është numri i votuesve, por ajo për të cilën ata duhet të votojnë. Pjesëmarrja e ulët është një problem, sepse pasqyron nivelin e shkëputjes së publikut nga sistemi politik, por thjesht marrja e më shumë njerëzve për të votuar nuk është zgjidhje. Zgjidhje është seleksionimi i figurave, që të afrohen vetvetiu njerëzit për të votuar, sikurse paraprakisht thuhet gjerësisht dhe hapur në Elbasan se do të votohet masivisht nga të gjithë për shkrimtaren Flutura Açka.
