I tillë mbeti Pano Taçi
Fatmir Terziu
Lotët u telendisën në korr. Lëreni të shkojë. Po mëson artin e të harruarit. Po mëson artin e të lëshuarit udhë për Tjetrin. Po (ri)ngrihet. E ulta e godet si baticë. Duke kujtuar valët e baticës dhe krahët e mykura të goricës së oborrit me gardhe dhe me roje të përforcuara, me inatin të mbështjellë rreth fytit si kravatë kostumi të ndonjë biznesi të paparë.
E shihni, ai u përhumb, edhe një herë, në botën e tyre kaq të vogël, të komplikuar dhe kujtoi se liria nuk është më sinonim i jetës. Por më tepër me nënën. Me nënën e tij të dashur ai luan duart. Luan me duart. Duart që i puthte nëna (Kur të m’i heqin telat nënë,/nga duart ngjyrosur mavi, xhepat, duart nuk do m’i nxënë,/s’do di se ku t‘i fus, s‘do di!) Kampi Beden Kavajë, 1947.
Dhe ashtu u përfshi, sikurse përfshihen shpirtrat e gjallë në një lojë me duart e nënës. E shfryu. Tha: luajtëm me duart tona të pastra nga balta në shtëpi së bashku. Ndërkohë që hëna i zhveshi gjysmën e veshjes. Dhe vetëvetiu qeshi me poezinë e tij të klasës së tretë. Dhe nuk u pendua për asgjë, si Edith Piaf, në divanin e saj, në errësirë, duke hyrë në botën që i kishte copëtuar duart. I ndjente… „I fus në xhep të ngrohen pak,/Polici vjen m’i lidh me tel./Teli më hyn në mish, në gjak,/pastaj m’i varin në çengel.“
Pastaj ishte ëndrra, e para dhe e fundit që e pyeti në shtratin e saj. Dhe ai i tha, në vend që të më çoni në shtratin tim, gjë që vërtetoi se profecia ishte e gabuar, dhe e gabuar, dhe e gabuar ju më shputë në shtratin tuaj. Prisja puthjen, si njolla të kuqe flakë, që të më kërkonte të them: „Po si na ndanë më dysh moj nënë?!/Dy gisht më e gjatë nga unë lopata./Thellimi brisk. M’i lodhi balta,/duart e thara lyer hënë.“
Ti nënë më sillje ëndrrën. Unë isha i gatshëm t'i tregoja. Unë isha i gatshëm të paguaja. Por në vend të kësaj, ne e lëmë verën të na ndajë dhe të na mbushë në shishe në veprim që nuk e bëmë, duke mbyllur diçka të përsosur tani, me gënjeshtrën se do të bëhet më mirë me kalimin e kohës. Dhe e bleva në një ëndërr si kjo e papara ndonjëherë. Si duart e ngritura në lutje. Dhe putha dy detet e Atdheut tim të shtrenjtë, por dhe oqeanet nga faqet e tua, një.. i kripur.. pikë.. një herë më zuri me një peri në derë.
Ky ishte krimi im. Unë i fola krimit që e veshën policët me rroben e ndyrë. I fola…të keqes.
Dhe ti, e keqja ime. Ti u ktheve, duke menduar se mund të ndotësh rrjedhën time. Një virus mbërtheu zemrën time, duke më ngrirë si ditët e ftohta të lagështa kur era më pret si lamtumirë. Ejani të tingëlloni si një sirenë. Dhe ju mendoni se këndoni me këto revolucionaret e tilla? Shpifje! Por unë nuk mund ta dëgjoj këngën tuaj. Nuk më luan më në vesh fjala juaj. E kam futur me forcë përsëri në shkumën që ngre kreshtat e valëve dhe e kam mbytur veten në mish e në mish të tretur. Pra, shkoni përpara. Shkoni përpara.
Dhe ne. Ne do të kishim natën tonë dhe kjo do t'ju çonte në një mrekulli të supozuar. Harmonia jonë u prish. Tani një akord i vogël, i ngathët është si një qengj i destinuar për therje.
E torra fjalën e ëndrrës. Por e lashë në atë që mendova. E ëndrra fliste nga errësira…Nuk e desha kurrë shpirtin tënd. Thjesht doja që të mos largoheshe menjëherë pasi të kishim mbërritur me ëndrra të tjera. Gjë që po bëhet gjithnjë e më pak e vërtetë ndërsa më mbarojnë linjat në fytyrë dhe duar. Doja që një, vetëm një dashuri, një peri, një liri e tillë me bukuri e ndjenja, të ishte aty në mëngjes dhe më pas të largohesha.
Por unë jam marrëzi. Dhe dhëmbët e perëndive dridhen si famullitarë në një kishë që po shembet ndërsa gjej rrugën time për t'u kthyer te poeti që jam bërë nga liria e shpirtit.
E dukej sikur fliste. Fliste … Konsideroni këto fjalë si mërkuri, kur ndodh një rritje e paparashikuar e temperaturës.
Dhe ju them të lexoni poezinë e pano Taçit, aty ai thotë qartë „si kam bërë kurë ato gabime!“. Në shkretëtirat e errëta. Në duar merr me vete një kurriz të vogël. Në mitingje të mbushura me shi. Pranë zjarrit. Në anë të unazës. Në ujë të ftohtë dhe të nrirë. Në zgjuarsi. Në përpjekje të përsëritura. Në përpjekje të përsëritura. Përpjekje të përsëritura.
Unë kam bërë gabime. Por më merr në gjirin tënd, pavarësisht nga gabimet e mia, Dashuri. Vetëm deri në agim. Por kini kujdes. Agimi shpërthen kaq lehtë. Kështu që rri e qetë me mua.
Kur dielli të mbushë ndonjë dhomë jehone, do ta përkthejë gjithë këtë varg të pasur në shkatërrim.
Metri tronditës i Pano Taçit do të jetë një busull orientuese.
Dhe si duhet të përfundonte poeti?
E shihni, tani ai është më shumë se më parë. E megjithatë, nuk ka qenë kurrë Ai që mund të ishte.
Mos. Mos e lësho librin e tij nga dora. Që të mos harrojmë jetën, veprën, modelin dhe arsyen e një poeti që dashuroi në ëndërr, dhe u dashurua me ëndrrat. I tillë mbeti Pano Taçi.
