Për një ndjesi të veshëve ndaj kulturave
Nga Fatmir Terziu
Mendoj shpesh për dallimet kulturore, për rrënjët e tyre të panjohura, të akumuluara në ngarkesën gjenetike të popujve, për mentalitetin e stërmbushur me paragjykime dhe mosbesim ndaj të huajit. Ndoshta të tillë janë mekanizmat e mbijetesës së vuajtjes dhe pushtimeve të shumta ballkanike që kanë ndikuar. Ndoshta dhe koha e gjatë diktatoriale, padyshim ka ndikuar me mohoni të tjerët, kapuni për veten tuaj, në mënyrë që të jeni pra, për t'u përsëritur nga fëmijët tuaj, për t'u përshtatur në matricën e traditës, ajo strumbullarja mbështetje në forcat e veta. Megjithatë, cilat janë shtresat kulturore? Një artist i njohur i imi mendon se janë mbeturina që gërmojnë arkeologët. Kur shikoj prapa, më kujtohen vetëm fragmente të jetës së gjyshërve të mi. Dhe çfarë ishte para tyre? Si kanë lëvizur paraardhësit e mi më të largët, si kanë dashuruar, cila ishte qenia e tyre? Një errësirë pa fund është grumbulluar në mendjen time për këtë çështje. Herë pas here, përsëritjet e pashpjegueshme të përvojave të mia të fëmijërisë në festa të ndryshme dhe në Pashkë me shokët e miqtë e mi të atij besimi fetarnë heshtje e në fshehje, të Dielave të Shën Gjergjit e të tjera, veniten si ngjyrat e vjetra sixhade nga kujtimet e pluhurosura, e që vështrohen atje ku nis e të rrëmben qoftë dhe një tingull...
Në ishullin e vetmuar, identiteti fshihet me rrufe virtuale. Ne të gjithë flasim anglisht, ngasim makina, flasim në celular, përdorim internetin. Edhe tani mendoj se disa vjet më parë duhet të kisha shkruar „ne përdorim internetin“, por për shkak të shkurtësisë dinamike të jetës sot, ai rregull drejtshkrimor ka mbetur vetëm në kutinë e mbeturinave të kujtesës sime retrograde. Ne jemi kaq të shtyrë për të kapërcyer pengesat e jetës dhe të dëshmojmë furishëm veten, se ekzistenca është zvogëluar, disi dhe bota, sa rebusi kaq interesant i viteve tona të adoleshencës, është tkurrur në një rreth vicioz. Në një rrotë plastike, ku ne garojmë si brejtësi përpara se të shkërmohemi në krundet me gëzof të komoditeteve tona të hipotekuara.
Shumë prej tyre kurohen nga tjetërsimi me terapi moderne, shkojnë në tenis... ose “dogging”, siç e quajnë këtu seksin e shthurur me partnerë të rastësishëm në livadhet e strehuara të tokës bamirëse. Po, në përgjithësi, ata janë karakteristikë për shtresat më të larta, jo aq trupore të shoqërisë së zhvilluar vendase, por kjo është një temë tjetër... Sa për ta përfunduar, do të shtoj se në ditët e qëndrimit lexova se si një grua u tërbua, nga pasioni, kur pa se një çift britanik bëri dashuri në mes të ditës në kopshtin e Kështjellës së Ishullit me fytyrat e buzëqeshura nga epshi i turistëve dhe mosmiratimin e ndrydhur të rojeve. Njëzet minuta fshirje publike e dallimeve kulturore do të ishin një moment suprem në historinë e njerëzimit dhe një mësim i gjallë në fillimet tona të përbashkëta, prej nga kemi ardhur të shtiremi para të tjerëve, të shkelim traditat e njëri-tjetrit dhe të pështyjmë njëri-tjetrin përmes teorive të ndryshme sociale.
Pastaj shkuam për të darkuar në Pubin Flanagans dhe u ndjemë si në një koncert. Më dukej vetja sikur kisha disa muaj që i mbaja biletat në një sirtar të fshehtë me kërshërinë përhumbëse që të shijoj kënaqësinë e emocionit të ardhshëm. Jam lodhur nga fjalët dhe të vetmet tinguj që mund të ngrenë shpirtin tim të vyshkur janë ato të fshehura në muzikë! Por muzika nga shtëpia, nga ku fryn melodia si një erë mali, sjell erën e barishteve dhe ahengjeve të njohura, ose më djeg si një diell në youtuve ku kacavirren e çirren racat komerciale të këngës.
Unë jam një fans i muzikës së ndjeshme që më bën të shijoj ushqimin dhe atmosferën që krijon një muzikë e tillë. Edhe pse ky ritëm muzikor është kaq i ndryshëm më duket ndonjëherë se ai megjithatë është i rritur nga rrënja jonë e përbashkët. Fenomenet muzikore më duket se janë ushqyer nga fenomenet ballkanike! Ky është mendimi im, dhe nuk e di si perceptohen nga ishulli, të ngurtësuar nga mospranimi i ndjeshmërisë së huaj dhe megjithatë të sulmuar vazhdimisht prej tij.
Nga jashtë, Pubi Flanagan duket si një kështjellë në kodrën që të shpie në High Stret. Fama e këtij vendi të ngulitur në Sandown është mbarëbotërore. Ka hapësirë si për fillestarët ashtu edhe për yjet. Mjedisi i përshtatur në qoshe për hir të performancës është i mbushur me njerëz që qeshin, konsumojnë, pozojnë dhe madje kërcejnë nën tingujt e gjalla që në jo pak raste kanë fluturuar në oqeane për të tërhequr audiencën me performancat e tyre. Të vendosësh këmbë, qoftë edhe në një skenë të vogël në këtë mjedis, është për t'u parë dhe ndoshta për t'u kujtuar nga një audiencë e paqëndrueshme, që vjen dhe shijon ishullin Ëight dhe ikën për të memorizuar kujtime sipas përkatësisë. Dhe ajo është e prirur për emocionet dhe kritikon ashpër të panjohurën. Rreziku është i lartë, shumë besojnë se ia vlen.
Zhytemi në tavolinën e prenotuar të sallës, të emocionuar nga turma shumëgjuhëshe e të pranishmëve, mes të cilëve, si pasazhe të papritura, janë hedhur fjalë që ne tashmë i dimë prej vitesh. Përzierja e gjuhëve e ngroh atmosferën si në rrëzë të Kullës së Babelit. Kaosi i pritjes, si para Krijimit.
Përpara se të shpërndahem në një iluzion të çastit se Bota ka fituar të drejtën e saj për të trazuar në zemër të këtij ishulli me histori tipike, stjuardët e sjellshëm ndalojnë turmën magjepsëse dhe me mirësjellje të praktikuar fillojnë të ... mbajnë qetësinë e njerëzve! Kështu është në ishullin e vetmuar! Edhe pse përbëhet nga raca të ndryshme, tufa e madhe duhet të kontrollohet fort. Zgjidhja e mjediseve të bukura meriton privilegjin për t'u quajtur përkujdesja kryesore.
Unë pushoj në vend dhe nxitoj të harroj mikpritjen e mikpritësve tanë llogaritës. Me këtë fluks tifozësh që shpërthejnë, një përqindje mund të llogaritet fillimisht në rubrikën "Bamirësi kulturore". Uffff, harrova se bamirësia këtu është vetëm për statistikat zyrtare. Dhe biznesi është biznes dhe fitimi është fitim, ndonëse i fituar nga njeriu që mban kitarë dhe që herë herë ndryshon sojin muzikor që prek deri në Irlandë.
Pranë meje dy të rinj anglezë ulen të kujdesshëm, duke shtrënguar litra birrë dhe pako-patatet e skuqura, si të kapur pas bovave të traditave të tyre të pasigurta përpara se të zhyten në detin e zhurmshëm muzikor. Sot, unë jam simpatike për të gjitha kulturat, kështu që vërej vetëm me bisht të syrit xhinset e stilistëve, të copëtuara sipas modës vendase, dhe përpiqem mos të komentoj.
Një individ, të bën të mbash sytë e veshët tek ai. Kjo është muzika. Ky është Peter Baker (Framp) në Sandown. Dhe ai na jep shpirtin e tij. Papritur nga kudo shpërthejnë tingujt e një kënge që e njeh shumica, si rrezet e një dielli korrjesh, të pamëshirshme dhe të djegura si një mall dashurie. Diçka e harruar dhe e egër, thellë në gjirin e thelbit tim, thellë në gjirin e çdo esence kulturore, plas kujtesën e kockëzuar stërgjyshore dhe rrënjët e buta e të harruara më shtrëngojnë zemrën në një unazë fatale Saturniane. Salla lëkundet në duartrokitje vullkanike dhe heshtje ekstatike. Bravo, bravo, hapësira vibron, e ndriçuar kozmisht, triumfuese. Ne shijomë dhe u themi veshëve të përsosen në dëgjimin e kulturave…
