![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_216e90a138cc44e5b32d899ff95e2ba6~mv2.png/v1/fill/w_49,h_61,al_c,q_85,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_216e90a138cc44e5b32d899ff95e2ba6~mv2.png)
Tema: “E padukshmja” femërore, si metaforë lirike, në poezinë e Kozeta Zavalanit.
Nga Emi Krosi
Misteri i një poezie dhe vlerësimi nga çdo lloj lexuesi , nuk varet nga emri i autorit, por në bazë të subkjektivitetit të lëndës poetike. Ai univers poetik, që edhe nën këndvështrimin dhe trysninë e një poezie, shpeshherë është aq “vizionare”, na sugjeron sesi poeti/poetia, po e vëzhgon botën në mënyrë të qëndrueshme, nëse për momentin, përtej (mimesisit/imitimit), modaliteti është i pashmangshëm, mes së dukshmes “si mendim”, se përngjasmimi është "pjesë e jetës" (Costello: 2003), na sugjeron:
a) vëzhgimin e botës në mënyrë të qëndrueshme,
b) vërtetësia e modaliteteve të pashmangshmes dhe të dukshmes,
c) dominimi i figurshmërisë përmes ndjenja të “personales”, që dukshëm në propocion me
lirikën individuale më në thellësi, përmes poezisë “Zgjedh metafora për çdo ditë” (Zavalani: 2020).
Larg etheve të lehjeve që ma lëndojnë ditën
shfletoj historinë që rri si ndërgjegje e plagosur,
strukem fletëve, mes librave gjunjëzohem
derisa mes faqesh lëshoj spirancat e etjeve.
Lermëni të mat vetveten në pranverë
nën rritmin e hapave të lodhur
Duke pastruar në ajër dashuri të mykura,
mes metaforash që lehin si qen i ngordhur.
Si lypsare kërrusur mbi dy gjunjtë
Në lutje të vazhdueshme për jetën
Mëngjesit që pres me shekuj
I zgjas duart për përqafim.
Pëllëmbët mbeten zbrazur
e gishtat mbeten shtrirë
Mbi shiun e pranverës pa gjethe
Zgjedh metafora për çdo stinë.
(“Zgjedh metafora për çdo stinë”)
![](https://static.wixstatic.com/media/a48dbc_372b2d4c20bf47efb209ecf228fc214a~mv2.png/v1/fill/w_49,h_61,al_c,q_85,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/a48dbc_372b2d4c20bf47efb209ecf228fc214a~mv2.png)
Ngjyresa metaforiale, që “zbraz” intuita krijuese, është një kontrast përmes marrëdhënies simbolike, me botën natyrore dhe botës shpirtërore, me vargjet: larg etheve të lehjeve që ma lëndojnë ditën/shfletoj historinë që rri si ndërgjegje e plagosur,/strukem fletëve, mes librave gjunjëzohem/derisa mes faqesh lëshoj spirancat e etjeve, përmes tropeve metaforiale si: [etheve të lehjeve/ ndërgjegje e plagosur/ spirancat e etjeve], nga ana e saj, poetia kërkon përmes pjesëmarrjes në "gjendjen e saj të vëzhgimit", ndërgjegjja e plagosur nga padrejtësitë e kohës dhe shoqërisë, me një shpresë për ta kapur ose për ta bërë atë thelbin nëpërmjet një akti vëzhgimi të saktë, përmes rrymave qarkulluese të së padukshmes lirike. Akti i "përshkrimit" bëhet një element domethënës: lermëni të mat vetveten në pranverë/nën rritmin e hapave të lodhur/Duke pastruar në ajër dashuri të mykura,/mes metaforash që lehin si qen i ngordhur. Simboli i metaforës (si figura më cilësore dhe më përfaqësuese e lirikës) në formën e personifikimit apo të paralelizmit figurativ, shenjon kërkimet e vazhdueshme të dukshmes dhe masës mosbesuese poetike (Spiengelman: 2005). Përsëri poetia “këmbëngul” përmes vargjeve: si lypsare kërrusur mbi dy gjunjtë/Në lutje të vazhdueshme për jetën/Mëngjesit që pres me shekuj/I zgjas duart për përqafim./Pëllëmbët mbeten zbrazur /e gishtat mbeten shtrirë/Mbi shiun e pranverës pa gjethe/Zgjedh metafora për çdo stinë, me një përqafim, mes vetes dhe shpirtit të saj, [i zgjas duart për përqafim] i cili duket se është kryesisht një enigmë për të, por mund të konsiderohet si karakter ose Ego, në kontrast me një marrëdhënie negative/pozitive me shpirtin në formë homoerotike (Shapiro: 1994). Përshkrimi është në vetvete një lloj udhëtimi, mes vetvetes (trupit/shpirtit) drejtuar kah vetja, si një ndiesi faji, me pamundësinë e ndryshimit të padrejtësisë përmes të (padukshmes) me praninë e saj, se nuk e ka kuptuar sesi mund të jetë aty, nga e padukshmja në shesh të syrit (Kyçyku: 2021).
BIBLIOGRAFIA:
1. Costello, Bonnie. (2003): Shifting Ground: Reinventing Landscape in Modern American Poerty. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
2. Kyçyku, Adrian-Christian.(2021): Krijime fëminie, “Librarium Haemus”, Bukuresht.
3. Spiengelman, Willard. (2005): How Poets See the World: The Art of Description in Contemporary Poetry. Oxford University Press.
4. Shapiro, David. (1994): John Ashbery: An Introduction to the Poetry. New York: Columbia University Press.
5. Zavalani, Kozeta. (2020: Jetoj, “Univers”, Tiranë.