Praktika mjekesore e Dr. Prenjo Imeraj
Prenjo Imeraj , ka shkruar librin “Nderi “, liber te cilin e ka botuar “Drita – Print”, ne vitin 2021 . Libri ka 564 faqe . Ky eshte libri i trete , qe boton , Dr. Prenjo. I shkrova te tera keto karakteristika , qe te mos kujtoi lexusi , se ka marre ne dore , nje liber mjekesor te zakonshem , qofte dhe enciklopedik. Prenjo , petagoget e mjekesise dhe koleget, e kane identifikuar veten me pacientet . Kete na i dokumenton libri , qe ka shkruar Dr. Prenjo Imeraj. Pulsi i dr. Prenjos dhe e mjekeve te tjere te Lushnjes , ka rrahur me pulsin e pacienteve . Kjo eshte optike e mjekut te dale nga populli dhe qe i kane sherbyer atij me perkushtim te shquar .
Ne kete liber jane kombinuar natyrshem jeta sociale , me sherbimin mjekesor .
E ka shkruar nje mjek , qe eshte arsimuar shkelqyshem , ka nje pervoje profesionale mbi dyzetvjecare dhe ka nje rreth shoqeror dhe familjar shume te gjere, qe nga vendlindja , Tragjes , deri ne Jankes te NY, ku djali Sokoli , punon mjek . Ne mbeshtetje te ketyre karakteristikave , eshte fakti , qe Prenjo ka aftesi te shprehuri publicitar te spikatura .
Nepermjet arsimimit te autorit , mesojme si eshte rritur dhe zhvilluar mjekesia Shqiptare , ne pese dekadat , qe ka rrokur libri I ketij autori te ardhur nga shtresat me te varfera , te ketij vendi . Per t’u bindur , per kete realitet historik, autori , pervec titullit” Nderi “ , na jep dhe nentitullin kuptimplote , “Praktika ime mjekesore “ . Nderi eshte i lidhur me shpetimin e jetes se ushtarit , nga autori , ne fillimet e tij te kualifikimit . ( F 48 ) Kete fillim , autori e inaguron me shpetimin e nje jete dhe ky sherbim , kryhet pa asnje interes , por me ditje per nder te dhurimit konkret te jetes , qe me siguri di te kishte humbur , pa nderhyrjen e mjekut te ri . Ky mjek i ri i sapo futur ne sistem , do te mesonte aq shume dhe do te shpetonte jete te tjera , duke e shumfishuar nderin , ne sherbim te individit mjek dhe te mjekesise , qe pesonte rritje cilesore , nga viti ne vit , qysh nga veprimtaria e themelusit te mjekesise moderne shqiptare ,nga Dr Jani Basho .
Niveli kulturor i nje vendi dhe ai jetesor , eshte i krahasushem me gjendjen e sistemit shendetesor . Perpara se Dr. Basho me shoke , te hidhnin themelet e mjekesise shkencore , mjekesia shqiptare sundohej nga xharahet primitive dhe nga hajmalite e spekullanteve .Vendi yne , ka qene , me i prapambeturi ne Ballkan , per sherbimin mjekesor . Autori na ben te ditur shkallet e zhvillimit mjekesor , qe i realizuan bijte epopullit te arsimuar , ne shtete me te zhvilluara te botes .
Kronollogjine e zhvillimit mjekesor modern fillon me mjekun Jani Basho , qe e la oferten e punes ne Vjene , per tju perkusjhtuar zhvillimit te mjekesise moderne , ne tdheun e tij te prapa mnbetur . Jani u be drejtor i sherbimit shendetesor shqiptar dhe hap pas hapi, koleget e tij ndertuan nje sistem shendetesor progresiv . Brenda vetes ky sistem gjeti forca dhe mundesi te krijoje nje mjekesi , ku dha kontributin e vet dhe autori i librit , bashke me bashkeshoretn e tij te ndjeren , Dr Vasiliken . Profesoret dhe koleget mjeke , vendosen nga nje tulle , ne ndertesen e ketij pallati , qe quhet mjekesia e spitaleve , laboratoreve , materrniteteve dhe klinikave moderne . Rrast pas rrasti , ne keto institucioen u lind dhe mbrohet jeta e bashkekombesve te Jani Bashos , Frederik Shirokes , Besim Zynmes ,Peto Cani, Selaudin Bekteshi ,Koco Glozheni , Xhavit Gjata , Fejzi Hoxha e qindra te tjere , qe udhehoqen arsimin mjekesor dhe ndertimin e rrjetit te institucioneve shendetesore funksionale , ne te tere vendin .
Te tere kete rruge te lavdishme autori na i paraqit , ne menyre koncize dhe te besushme , sepse eshte nje nga kontribusit e ngitjes dhe mirefunksionimit te ketij rrjeti , qe e beri vendin tone te krahasushem me vendet e perparuara te rajionit . Epizodet e zhvillimit mjekesor te vendit , jane teresisht te besushme , sepse autori flet ne vet te pare dhe nga tereni . Prenjo nuk i ka ngjitur shkallet e ish Bllokut , ku zhvillohej mjekesia selektive e kohes , ndoshta nuk kishte idene se ekyistonte nje lagje me emrin e shemtuar , Bllok . Eshte mjeku , qe flet nga institucionet mjekesore te bazes , ku u sherbehej njerzve te punes dhe ku kaperxehej konkretisht prapambetja , qe na paten lene pushtusit . Eshte mjeku , qe eshte rritur me forcat e vata , pa asnje nderhyrje dhe ne fund , eshte mjeku , qe i ka mbaruar studimet me nota te shkelqyqyera . Ne kete veshtrim libri , qe kemi ne dore i Dr. Prenjo Imeraj eshte nje materjal reference plotesisht i besushem , per lexusit dhe per brezat e sherbestareve te mjekesise shqipetare .
Themelusit e disiplinave mjekesore dhe fakulteteve , kane emra konkrete. Nuk jane produkte te sistemeve politike , te cfardo kohe qofte . Emrat konkrete te titullareve shkencore te mjekesise , jane bij te dale nga gjiri i popullit , prandaj jane te pa gabushem , per te themeluar deget e rendesishme te gjithe pallatit mjekesor shqiptar .
I pare problemi , ne prizmin , qe lartpermenda eliminohet mendimi I aueroles se mjeksine e Krijoi Partia . Partia , kuerre nuk ka ditur te krijoi shkence dhe aq me pak shkencen delikate mjekesore . Partia , eshte e sigurte , qe krijoi Bllokun dhe organizma te ngjashme me te . Shkenca , ka qene dhe mbetet monopol i shkencetareve dhe dijetarve te c’do ngjyre , por kurrsessi jo te ngjyrimit partiak . Kete realitet na i konkretizon me shembuj , autori i librit , qe po analizojme , sepse dihet , qe heronjte e bejne historine . Ai shtet edhe kete te vertete universale , e tjetersoi , per t’i veshur vetes meritat , qe nuk i takojne as realisht , as teorikisht . Zhvillimin e mjekesise shqiptare, nuk e gjejme vetem ne hyrjen e librit te Dr. Prenjos , por ne te gjitha nen titujt , qe autori ka artikualuar, ne funksion te zhvillimit mjekesor te vendit , qe perben nje nga sakrificat me te medha , qe ben nje komb , ne historine e tij zhvillimore . Ne kete veshtrim , autori , ne hyrje te librit , ka shenuar citatin , nga T. Billosh . Ky mjek kirurg vjenez , ka shkruar : “ Suksest tona ne mjekesi , kane kaluar mbi male kufomash “ . Praktika mjekesore e mjekut Prenjo Imeraj , eshte nje pasqyre e zhvillimit mjekesor real . Kete pervoje e shtjellon pjesa me emadhe ne librin , qe kemi ne analize Autori i librit mjekesor , pasi na sqaron pjesen kuptimin filozofik te mjekesise si shkence ne veprim , per ndryshimin e jetes se njerzve , na jep nje numur te madh te esesh , qe une i kam emeruar bashkebisedim i doktorit me pacientet . Kjo pjese e librit eshte me interesantia , sepse na zbulon praktikisht forcen e shkences njerezore dhe aftesine e autorit , per te komunikuar me pacientet dhe lexusit .
Une e lexoj dhe e ndjej shkrimin e Prenjos , sepse shkruan qarte dhe sakte . Ai ka aftesi publicitare , qe gjejne shprehjen , ne permbajtjen e eseve dhe ne formen , qe na cfaqen ato . Nga ana tjeter , e njof Prenjon , ne fillim te viteve 70 te shekullit te kaluar . E njoha si doktor te ish fermes dhe si djale nga Tragjasi . Prej asaj dite e kam respektuar si intelektual , shok dhe profesionist i nivelit te larte . Nuk eshte e mundur , qe njerzit te mos kene nevojen , per mjek . Kaq e njifja . Ne nje prej diteve , djali im , ne moshe adoleshente mbeti i bllokuar ne shtrat nga bajamet . Temperatura nuk I zbriste dhe nuk arrinte te ecte . Po thuaj e cova ne krah, deri ne spital .
Fatmiresisht Prenjo ishte ne roje . Do ta operoj shpejt na tha . Kam dhe nipin tim te shtruar , si dhe Anilen , vajzen e vet , nxenesen e Milikes . Mos kini merak . Ime shoqe vinte ne spital c’do dite. Une nuk vajta me . Isha i sigurte se djali ishte ne dore te sigurte .Kete ndodhi autori , na i ka dhene te detajuar , ne esene e faqes 485 .
Kjo , qe tregova eshte puna rutine e c’do mjeku . Gjat jetes ne Lushnje , pak here jam takuar me Prenjon , sepse te dy kemi qene te impenjuar ne pune intensive . Kishim te njejtet miq takoheshim rralle dhe per mall . Ne Amerike fillimisht ishim ne nje lagje . Takoheshim rregullisht me shoket e seres tone , per kafe dhe biseda te moshes . Me bashkeshoirten e Prenjos , takoheshim shpesh , ne pazaret . U miqesuam shume me te , sepse kishte mesuar , qe orgjina e lashte familjare e saj ka qene nga cifti i mjekeve Karajani , qe jane orgjinalisht terbuqot . Vdekja e Vasiklikes , hidheroi te tere komunitetin , sepse nuk kishte moshe , per t’u ndare nga jeta dhe ishte intelektuale me shume vlera njerezore .
Femijte e ciftit Imeraj ishin dhe jane shembull I persosur ne jete. Ime shoqe ka pasur nxenese Anilen , qe sic shprehet Milika , nuk kishte nxenes te dyte , ne nivelin e saj . I tille ka qene dhe eshte , Sokoli . Mundi te adoptohet me veshtiresi ne Amerike , por arriti te behet mjek dhe keshtu punon , qe eshte enderr , per sejcilimn amerikan . Kush do ta lexoi recensen time , do me kritikoi se u zgjata , ne jetshkrimin e familjes Imeraj . E bera kete , sepse dua , qe lexusit te njohin me rrenje autorin e librit , qe analizoj . Njera ane e problemit . E dyta : Autori i ketij libri , u be mjek , me nota te shkelqyera pasi kaloi femirine ne strehen varfenore . Keni degjuar ju nje rrast tjeter te , brenda ose jashte shtetit , te ketij niveli shkencor dhe publicitar, qe vjen nga streha vorfnore ?
Prenjua eshte me shume se mjek . Eshte mjek me ndjeshmeri te larte . I tille na cfaqet ne esete qe i ka bashkengjitur librit te tij publicistiko- teknik. Eseja e pare , qe na parqitet ne liber , i dedikohet Doktorit te famshem shqiptar , Frederik Shiroka . Ai ishte quajtir mjek me duar te arta . Aq i madh sa ishte si mjek , aq I thjeshte ishte si njeri . Karakterizohej nga aftesite komunikuse , me pacientet dhe studentet .
Njerzit kane nevohje , te njohin veten , ne c’do kohe dhe ne te tera pikpamjet. Shkenca e njohies se njeriut eshte filozofia . Mjekesia eshte shkenca e njeriut fizik . Librin e Dr . Prenjo Imeraj , kane nevoje ta njohin studentet dhe mjeket , aq duhet ta njohin gjithe lexusit , sepse jane paciente . Ne Amerike mjeket cfaqen dhe trajtohen si kategori e vecante njerezore , sepse kane ne dore jetet e njerzve, pa asnje diferencim .
Mjafton te permend , qe Bill Klinton , para disa vitesh , u operua ne nje spital publik , ne NY. Te tere spitalet jane publike . Ne kete ese jepen shembuj se si adoptohen studentet me kadavrat e praktikes mesimore . Fillimisht ky adaptim eshte i veshtire , per eshte kusht i domesdoshem , per studentin , qe i ka hyre aventures te mjekesise . Nuk ju desh shume kohe , studenteve te ambjentohen me kadavrat mesimore . Profesori Shiroka , gjente hapesira , qe leksionet te mos beheshin te lodhshem dhe me drojtie , per organet trupore te njeriut . Doktor Shiroka , tregon nje rrast , qe kanceri i stomakut eshte vetsheruar . Nje fshatar u operua , per kancer te stomakut , per te cilen dr . Shiroka bisedoi me vellane e pacienti t, qe te mundesonte te shoqeronte stanet , ne kullotat me flore te pasur dhe te shumellojshme . Mbas tre vjetesh kanceri u vetsherua , pa lene asnje gjurme . Ka disa lloje kanceri , qe kufizohen nga ndryshiet e klimes , por kanceri , mbetet semundja , qe ende i ka lene te gjunjezuar mjekt . Per kancerin , Doktor Shiroka , ka lene nje perkufizim shkencor : “ Per zhvillimin e kancerit, nuk lot rrol kryesor trashegimnija , por lot rol imuniteti i pergjithshem i pacientit “ ( F 41 ) Kete parashikim shkencor e ka vertetuar koha .Doktori yne e ka formuluar 60 vite perpara Dr. Shiroka shquhej per intuiten mjekesore shume te holle . Kishte lindur , per t’u bere mjek .(F42). Ka te dhena shkencore se ne kullotat alpine rritrn deri 20 mije lloje bimesh.
Mbas esese , qe pershkruan emocionet e e dites se pare te punes se vet , vijon eseja , per Profesor , Kadri Kercikun dhe dr. Skender Dautin , zhvillohet gjeresisht veprimtaria e mjekeve te qytetit te Lushnjes , spitalit dhe klinikes mjekesore , ku autori shkriu te tere jeten e vet profesionale dhe te bashkeshortes se ndjeres , Vasillike .
Nder me te shquarit e mjekeve te lushnjes , ishte Dr. Ishan Cabej , me origjine nga Gjirokastra , i diplomuar ne Vjene . Doktor Cabej ishte bere shume i njohur , si mjek me profil te gjere dhe me pervoje mjekesore gjithperfshirese . Mund te thuhet se themeloii nga fillimi sherbimin shendetesor ne Lushnje . Njfte me emer dhe me histori mjekesore te tera familjet lushnjare , madje dhe shumicen e fshatareve te atij rrethi te madh . Ishte mjek , qe mjekesia i buronte nga brenda shpirtit , jo nga stetoskopi , qe varte ne qafe .
Mjeket Imeraj lidhen miqesi me familjen e Cabejt . I lidhte profesioni , por dhe ngjashmeria e karaktereve dhe e menyres se jeteses . Sikurse Cabej , edhe Prenjo njohu shume miq , bashlklepatriote tragjasiote . Si njeri pa sqime dhe fodullek , krijoi rrjete shoqerore te diapazonirt te gjere , fillo nga bojaxhijte dhe kasapet perfundo te akademiket . Sikurse Cabej , Prenjo , mori vleresimin si mjek popullor . Kjo menyre i sherbeu , per jetesen e tij aktive edhe per profesionin . U be nga mjeket me te njohur , ne Lushnje , Berat dhe me gjere , kryesisht , per disiplinen mjekesore te otorino- laringollogjise .
Autori yne , nuk eshte thjesht mjek . Zemra e tij rreh si publicist, qe vezhgon , c’do fenomen , qc’do motiv edhe ate politik , qe do ta sqarojme , ne kohen e duhur . Ne librin , qe analizojme pershkruan ditet e zborit ushtarak , qe kryheshin c’do vit , rreth dy dite ne muaj , per c’do person te rritur . Keto strevitje zboriste batalioni sanitar i kryente i kompaktesuar , ku sejcili merrte dhe ushqimin , per dy dite , deri sa te fillonte veprimtaria e guzhines se repartit. Ne keto stervitje , Prenjos dhe Ihsanit u krijohej mundesia te zhvillonin biseda , nga me te ndryshmet , per mjekesine dhe , me shume , per jeten sociale. ( F 86)
Ne ditet e zborit , ne manastirin e Ardenices u njohen me priftin ortodoks shkodran , Irineo Banushi . Manastiri , permendet si institucion , ku eshte kurorezuar Skenderbeu , per martese . Irineo eshte i perndjekur i regjimit , por njreri , me dijet te thella , per jeten dhe historine . Nga miqesia me Ireneon njeriu meson shume , por duhet ruajtur nga interpretimet e luftes klasore , qe mund t’i behej kesaj miqesie . Ne Ardenice u kalua ne tunelin , qe ishte mbi 500 metro i gjate . Nje veper e fortifikimit ushtarak shteteror . Diten tjeter , komanda e ndaloi , hyrjet e tjera ne tunel . Ne keto rraste bisedat dhe kuriozitet , duheshin evituar , per te mos u bere objekt i luftes klasore , qe vetem nje shkak i luftes klasore , qe ne c’do moment , ishte pushke e ngrehur.Mjafton te shqyptohej shprehja Pse te shpenzohen fonde , per keto marrezira .
Nje ese tjeter interesante ishte ajo me avokatin Mufit Cabej , qe ishte i vellai i Ihsanit . U njohen ne nje ceshtje gjyqesore , per nje te vajze te burgosur , qe ju leshua raport ta kalonte izolimin ne banese . Perifrazohet , qendrim i prokurorit dhe ai dashamires i avokat Cabejt . lexusi , qe nuk I ka jetuar ato kohra te zymta , krijon idene e sakte te institucioneve extra ligjore te kohes.Jeta e njerzve mbahej ne fije te perit ( F 103 ) .
Eshte interesant nje ese , ne faqen ( F106 ) “Televizioni prej lodre “ . Familje e dy mjekeve , nuk kishte aparat televizori , ne vitet 70 te shekullit njezete , kur ky mjet ishte bere krejt familjar , ne Europe. Ne ditet e para te ditlindjes se vajzes , Anila , Prenjo e pyeti , per dhuraten , qe kerkonte ajo , per ditlindje . Vajza u pergjigj , pa e zgjatur shume , se kerkonte televizor . Ishte koha , qe aparatet televizive jipeshin me autorizime nga Komiteti . Ky autorizim u sigurua me shume veshtiresi dhe familja u ul , per te festuar ngjarien familjare , por trokiti dera dhe perballe shoferi i ambulaces u nis me Dr . Prenjon , drejt Tiranes , per te operuar nje femije dyvjec . Fabula e esese , perbehet nga racionimet e kohes . Racionohej ushqimi , veshjet , por dhe televizoret .
U deshen dy dite vajtje – ardhje ne Tirane , per te eliminuar aksidentin Nje ngjarje e ngjashme eshte pershkruar ne esene , ku cifti Prenjo_ Vasilika ishin , ne Librazhd , per nje darke te motra e Vasilekes , qe festonte diplomimin e djalit . Nderkohe , Ish Kryeministrit te vendit ( AC ) i pat ngecur ne gryke nje kocke nga mishi i pules . Urgjence mjekesore , ne tre rrethe . Kjo eshte jeta e mjekut . Ne alarm te perjetshem , per te lehtesuar dhembjet njerezore .Mjeku , ne Lushnje ngrysej dhe gdhihej me sinjalin e urgjences se ambulances .
Si te gjithe intelektualet edhe mjeket , nje muaj ne vit kryenin puen prodhuse ne brigatat e punetoreve . Kete tregonte pervoja kineze . Kete pune ne prodhim , pershkruan eseja , ne faqen 113 .
Ne esene “D( F 122 “ Dhemballa e Diktatorit “ pershkruhet nje ndodhi reale ,qe e ka treguar vete , Dr . Ihsan Cabej . Vjen nje urgjence e jashtzakonshme , me tre vetura , nga Tirana . Dr. Cabej , kerkohej nga grupi i mjekeve te Bllokut . Diktatori ishte me tempoerature , qe nuk i zbriste me mjetet e zakonshme . Dr. Cabej , pas nje anamneze te thjeshte , gjykoi te vizitoi dhembet . Nje prej te cileve , kishte ndjeshmeri ndryshe . Konkludoi se infeksioni i dhembit , qe ishte i veshur me flori , ishte shkaku .
E hoqen dhembin dhe gjendja shendetesore e te semurit ndryshoi rrenjesisht . Aneja ( Nena e Doktor Cabejt ) ishte shume ne merak , nga ajo lloj urgjence dhe e priste me pa durim djalin e saj te vetem . Eshte fakt se Cabejt kishin nje mardhenie fisnore me hoxhatet e Gjirokastres . Aneja e njifte me rrenje dhe me dege prejardhjen e Diktatorit . Ajo i tha Isahanit : “Mos prit ndonje te mire , nga ai birbo . E njof mire . vec te liga prit . “ ( F 129 ) .Ky ishte diktatori edhe ne mardheniet fisnore .
Ne nje nga esete , gjejme karakteristikat mjekesore te Dr. Hilmi Deliallisit , me origjine nga Shijaku , i shkolluar pjeserisht ne Zagrab dhe perfundimisht ne Tirane . I perket shtreses te kamur tregetare . Postin e drejtorit te spitalit e ka mbajtur per shume kohe , pa ndonje menyre autoritare . U ishte imponuar mjekeve , me sjelljen e kulturuar dhe miqesore .
Duke cfletuar librin , arrin faqja 154 te librit . Eseja lidhet me tregimin e mjekut Qirjako Lesho . Qirjako , ka pas qene mjek ne spitalin Nr 2 ne Tirane , perpara se ta degdisnin ne Lushnje .Qirjako tregon se si pat operuar kengetaren e shquar Anita Take , ne nje patollogji urgjente . Kaq dhe mjeku pat harruar , por nuk harroi pacientja dhe bashkeshorti i saj , Agim Prodani . Organizuan nje mbremje familjare shume argetuse . Anita aty , kendoi kengen e fameshme , “Mjeku I ri “ . Kjo kenge u be pjese e reporterit te zgjedhur te Anetes . Kenga eshte nje aurole dafine , per mjeket . Po jap dy vargje: ( F156 ) Me bluzen e bardhe , afrohesh ngadal /Ne mbremje ti s’shlodhesh per gjume /
Nje prej eseve mban titullin “Shushunja me cilesi sheruse “ . Behet fjale , per nje operacion te heqjes se shushunjes nga ezofagu nje pacienteje fshatare. Dr Prenjo , me ndihme te mirenjohurit infermierit , Luto . Pas kesaj procedure te komplikuar , u afrua edhe infermieria Agnie Gjermeni , qe kryente rolin e sekretares se organizates se Partise te spitalit . Autori , na i pershkruan kete grua me karakteristika pozitive , sic ishte dhe eshte realisht . Autori eshte realist dhe objektiv . Ish antaret e Partise se punes , nuk vuanin te tere nga militantizmi partiak . Kete e pat vertetuar koha , ne shume rrethana dhe veprimtari shoqerore . Kjo tabllo , u vertetua katerciperisht , ne vitet e tranzicionit demokratik . Perkatesite militante , kane qene faktori kryesor i percaries se popullit , ne te tera etapat historike .
Nje per esejeve , me titull “ “Vajza me fytyre engjellore “ , pervec misionit te dokumentimit te mjekesise kriminale , eshte shkruar me tonin lirik te meritushem , per efekt te permbajtjes . Behet fjale , per vitin 1965 . Nje dite K/infermierja , kerkoi Dr. Qirjakon , per nje rrast urgjent dhe specifik . Pacientia ishte nje vajze 13 vjec . E pat sjelle vetura e deges se brendeshme . Emri i pacientes ishte pseudonim , ashtu dhe vend banimi . K/infermejeria , Evjeni cani , i raportoi Dr. Qirjakos se pacientia , pati barkun te fryre , si nje shtatzani pese muajshe , por sipas gjykimit te Evjenise , nuk behet fjale , per shtatzani . Kjo ishte e theksuar ne letren percjellese me vlere teper sekret . Kirurgu i famshem , beri pyetjet profesionale , perpara se te gjykonte , per ecurine e operacionit . Dr. i drejtoi pyetjen , me shume prinderore , se sa profesionale. ( Une po i transkiptoj tekstualisht ) :
- Si e ke emrin, moj bije? Pyeti kirurgu i famshem .
- Trendeline , por nuk eshte emri im . Te vertetin , me kane porositur te mos e tregoj .
- Qenke vajze e zgjuar dhe, po me ngjan pak me vajzen time te vogel .
- Po moter ke ti ? vijoi te pyeste Kirurgu .
- Kam nje 5 vjec me te vogel . Kam dhe vellane 3 vjec. …..
- Po prindrit e dine , ku je ti ?
- Jo , u pergjigj vajza . Me solli ketu dajua , qe banon ne Durres. Me porositi te mos tregoj emrin real .
Pyetjet e Kirurgut perfunduan dhe e vizitoi vajzen , qe rezultoi e virgjer. Ne miter kishte nje tumor , qe rritej shume ngadal .E operoi mjeku Qirjako , i ngjashem me Shiroken e madh . Vajza u lirua nga e keqja , qe e kercenonte , per vdekje , nga brenda organizmit . Ju desh te rrinte shume ne spital dhe , u be si “bija e regjimentit “ e donin te tere , si vajze e zgjuar dhe e burur . Bukuria ju shtua , pas operacionit , qe kreu kirurgu , ne rrolin e nje prindi te vertet. Erdhi e vizitoi Babai , ne pavionin e Dr. Qirjakos. Trendelina , ju drejtua Babit , midis loteve : Ky me shpetoi . Ky eshte perendi . Eshte kujdesur si preind per mua . Ta keshe ne qoshe , kete njeri , per c’do rrast “. Ne keto biseda nderhyri Dr. Silvana Lesho , mjekja me orgjine kroato- italiane, bashkeshortia e kirurgut . U miqesuan shume ne spital , pas operacionit . “ Do te bej nuse me duart e mija “ , u shpopreh Dr. Silvana . Cifti i doktorve , Lesho mbeten miq , per jete ne familjen e Trendelines , nga nje fshat i larget i Gore – Oparit , ne rrethin Korce . ( F 234 ). Mjeket e famshem te Lushnjes e trajtuan Trendelinen , si vajzen e tyre . Kjo eshte mjekesia humane !
Kur e lexova kete ese , u mallengjeva , si lexus , si prind , si bashkekohes i ngjarjes . Virtualisht lutem , per shpirtrat e bashkeshorteve mjeke , qe behen pjese e dhimbjes se pacenteve , ne ate regjim , qe njeriu nuk ruante dot koken e vet , jo te hiqte halle te tilla , qe te thinjin brenda nates .
Autori i ketij libri shkencor , i ka kushtuar nje ese xharheve shqiptare , me ne krye , labovitin , Vangjel Zhapa ( F 563 ). Xherahet kane kontribuar mjaft ne mjekimet kryesisht fshatare , qe jetonin larg qendrave mjekesore . Shumica e tyre ishin te njohtur nga shteti , sic ishte Ceni , ne Shijak . Vangjeli , kishte studjuar per botanist dhe njifnin te tere floren mjekesore , jo vetem te Shqiperise . Bashke me vellane , Kostandinin vdiqen te pa martuar , ne kulmin e veprimtarise bamirese . Ne banken e Greqise ekziston testamenti bamires , qe shtrihet me shume per Shqiperine . Testamentin e ka pezulluar shteti grek gjoja , si antikomunizem . Po komunizmi ka mbi 30 vjet , qe eshte permbysur . Nuk di kur do te gjendet nje institucion shqiptar , qe te kerkoi vijimin e testamentit , te labovitit te madh , Vangjel Zhapa .
Ne faqen 203 na jepet eseja “Histori me kryetare , nga Lushnja e kohes se komunizmit “ . Eshte nje ese me permbajtje reale , e gjykuar objektivisht nga autori . Funksionaret e larte te atij shteti , ishin te detyruar te ruanin linjen partiake , por kishte te tjere , qe u dhimbseshin shtresat , qe qeverrisnin , me dore te hekurt . Disa ishin kaq cinike , saqe mohonin edhe autorititin e Partise , qe i kishte komanduar ne detyre . Kete fakt na i ka bere te qarte Dr. Prenjo , kur spjegon se Anila ishte bije e dy mjekeve , qe ishin shkolluar nga ai shtet , ndersa bijes se tyre i mohoej e drejta e studimit . Kemi te bejme me nje cmenduri institucionale , sic ishte vete regjimi .
Sistemi diktatorial shqiptar , klasen intelektuale e kishte shpallur armike . Shteti gjoja ishte i punetoreve dhe fshatareve, por ne zyrat e shtetit , nuk kishte as fshatare , as punetore . Faktikisht , ne c’do regjim intelektualet japin ndihmesen me te kualifikuar . Kjo eshte nje nga hipokrizite me te medha te atij shteti , qe ne permbajtje ishte antipunetor-fshatar. Edhe aktualisht , qarkullon teoria se intelektualet duhet te jene te depolitizuar , kur filozofia e lashte na meson se “Njeriu eshte kafshe politike . “
Midis te tjerave , bie ne sy fakti , qe mjeket e shquar te Lushnjes , kane pasur cene biografike . Kjo nuk do te thote se kane punuar me frike , por me ndergjegje te spikatur profesionale , sic na i ka dokumentuar libri i njerit , prej personelit mjekesor te spilait te Lushnjes . Te tere mjeket e Lushnjes , me ne krye Dr. Ihsanin dhe Prenjon , u perfshine ne levizjen demokratike , per rrezimin e diktatures me te eger , te Europes lindore . Dr . Ihsani u zgjodh deputet i PD , nga votusit e Lushnjes . Gjat tranzicionit te tejzgjatur shqiptar versionet politike , kane ndryshuar ndjeshem , duke nxjerre ne siperfaqe , jo pak drit-hije enveriste . Shumica dermuse e intelektualeve mjeke , ndodhen ne rreshtin e pare te perfeksiomnimit demokrat te shtetit shqiptar .
Nuk duhet anashkaluar fakti , qe librin , qe analizuam , e ka shkruar nje mjek me moshen e bardhe , tetedhjetegjashte vjecare dhe ,jo vetem kaq. Eshte ne pune me ngarkese te plote , per te krijuar vepra te radhes .
Illo Foto .- Studjus , ne NY .- Maj 2022
