Përshtatje
Astrit Lulushi
Fisi Huaorani, i njohur gjithashtu si Waorani ose Waos, është një grup indigjen që banon në Ekuadorin Lindor brenda pyjeve tropikale të Amazonës. Ky fis i izoluar, i përbërë nga rreth 4000 anëtarë, ka një trashëgimi unike kulturore dhe gjuhësore. Gjuha e tyre është e dallueshme dhe e palidhur me asnjë gjuhë tjetër të njohur, duke përfshirë Keçuan, e cila flitet zakonisht në Ekuador.
Për shkak të praktikës së tyre të ngjitjes së pemëve, një aftësi thelbësore për mënyrën e tyre të jetesës, njerëzit Huaorani kanë përjetuar përshtatje fizike në këmbët e tyre. Fisi mbështetet kryesisht në gjuetinë e majmunëve duke përdorur shtizat dhe armët fryrëse si një burim kryesor ushqimor. Kombinimi i një grupi të kufizuar gjenesh, ekspozimi i vazhdueshëm ndaj mjedisit sfidues dhe domosdoshmëria e ngjitjes së pemëve ka rezultuar në rrafshimin e këmbëve të tyre. Disa individë brenda fisit madje shfaqin praninë e gjashtë gishtërinjve në secilën këmbë dhe gjashtë gishtërinjve funksionalë në secilën dorë. Është interesante se struktura e këmbëve të tyre pëson ndryshime me kalimin e kohës, duke filluar me gishtat e drejtë në lindje.
Vlen të përmendet se fisi Huaorani nuk është shembulli i vetëm i përshtatjes njerëzore ndaj mjediseve specifike. Disa fise në Malajzi, për shembull, kanë zhvilluar aftësinë për të qëndruar të zhytur nën ujë për periudha të gjata për të peshkuar perlat. Mushkëritë e tyre kanë evoluar për të përpunuar oksigjenin në mënyrë më efikase për të mbështetur këtë aktivitet.
Në përgjithësi, këmbët e njeriut mund të bëhen gradualisht më të sheshta me kalimin e kohës kur ekspozohen në mjedise të krahasueshme, pasi gishtat e këmbëve kanë tendencë të shtrihen për të siguruar shtrëngim dhe përmirësim të ekuilibrit
Për më tepër, shfaqja e lëkurës së bardhë tek njerëzit e hershëm që migruan në Evropën veriore mund t'i atribuohet zvogëlimit të dritës së diellit në atë rajon. Lëkura e bardhë ka një kapacitet më të madh për të absorbuar vitaminën D në krahasim me lëkurën e errët, duke lehtësuar kështu prodhimin e saj pavarësisht nga rrezet e kufizuara të diellit.
Gjenetistët thonë se meqenëse njerëzit e Yamnaya ishin mjaft të errët, ata vlerësohen edhe për krijimin e evropianëve veriorë modernë që kanë sy dhe flokë ngjyrë të hapur, dhe aftësi toleruese ndaj laktozës. Kultura Yamnaya kishte flokë dhe sy të errët dhe ngjante me aziatikët perëndimor. Ata migruan në Evropë duke u përzierë me njerëz, të cilët kishin sy dhe flokë të çelur; kryesisht me origjinë nga mbledhësit e gjahtarëve lindorë Indo-evropianë që migruan në Evropën Lindore dhe në kulturat euroaziatike, një pjesë e të cilëve do të migronin në pjesë të Lindjes së Mesme, Azisë Qendrore dhe Azisë Jugore. Kulturat e ndryshme të përziera në Evropë (si keltët) është arsyeja pse flokët dhe sytë e çelur gjenden në të gjithë Evropën, me përjashtim të pjesëve të Evropës Jugore ku njerëzit janë kryesisht fermerë neolitikë nga Anadolli në origjinë.
