Urtësia e Diogjenit
Astrit Lulushi
Aleksandri, kur nuk ishte shumë i zënë, takoi Diogenin, i cili kishte shumë kohë të lirë. Aleksandri ishte mbreti i Maqedonisë dhe i shumë vendeve të tjera pranë tij. Megjithëse ishte sundimtar mbi kaq shumë njerëz dhe kishte fuqi më të madhe se çdo njeri tjetër i kohës, ai nuk përçmoi të bisedonte me një njeri të varfër që kishte inteligjencë. Sepse të gjithë njerëzit pa përjashtim gëzohen kur shohin urtësinë që nderohet nga fuqia më e madhe. Madje shtojnë edhe zbukurimet e tyre ekstravagante, duke e zhveshur njerëzit e mençur nga çdo gjë tjetër, si pasuria, nderet dhe forca fizike, në mënyrë që vlerësimi i lartë të duket se është vetëm për shkak të inteligjencës së tyre.
Duhet shpjeguar se Aleksandri ishte njeriu më ambicioz i njerëzve dhe dashamirës më i madh i lavdisë. Ai dëshironte të linte emrin e tij të madh midis grekëve dhe barbarëve dhe dëshironte të nderohej, jo vetëm nga njerëzimi, por, nëse do të ishte e mundur, edhe nga zogjtë e qiellit dhe kafshët e maleve. Për më tepër, ai përçmonte të gjithë njerëzit e tjerë dhe mendonte se askush nuk ishte një rival i rrezikshëm në këtë çështje - as mbreti pers, as skithi, as indiani, as ndonjë burrë apo qytet-shtet. Ai e kuptonte se të gjithë ishin rrënuar në shpirt nga luksi dhe përtacia dhe se ishin skllevër të parasë dhe kënaqësisë.
Por sa i përket Diogjenit, kur Aleksandri dëgjoi për fjalët që fliste ky njeri dhe si e duroi mërgimin e tij, e nderoi atë megjithëse ndonjëherë e përçmonte njeriun për varfërinë dhe zhgënjimin e tij, pasi ai vetë ishte i ri dhe i rritur në luks mbretëror. Aleksandri i tha: "Diogjen, ju duket se po bëni shaka. Nëse unë kap Darin, nuk do të ketë asgjë që të pengojë të jem mbreti më i madh që ka jetuar ndonjëherë.”
Dhe Diogjeni, duke parë se ai ishte i ndezur nga ambicja bërtiti:
"Jo, në gjendjen shpirtërore në të cilën je, nuk do të kesh asnjë grimë më shumë se kushdo tjetër, as nuk do të jesh me të vërtetë mbret, as nëse hidhesh mbi muret e Babilonisë dhe e pushton, as nëse rrëzon muret nga jashtë ose i gërryen ato nga poshtë, as edhe nëse imiton Kirin dhe rrëshqet si një gjarpër uji përgjatë rrugës së lumit, dhe hynë brenda mureve, edhe nëse noton përtej oqeanit dhe anekson një kontinent tjetër më të madh se Azia."
Kjo nuk do të thotë që Diogjeni dinte për Amerikën, më shumë se Demokriti kishte akses në mikroskopët kur doli me teorinë atomike.
Mes dijetarëve të asaj kohe ekzistonte një nocion të paqartë se duhej të kishte më shumë tokë përtej Oqeanit Atlantik ose Oqeanit Indian, në mënyrë që bota të ishte e balancuar dhe të mos përmbysej. Dhe gjithçka që Diogjeni thotë është: edhe nëse dyshimet tona janë të vërteta, dhe ka kontinente edhe më të mëdha për t'i pushtuar, ju ende nuk do të jeni kurrë të kënaqur.
Comments