Tregim nga Myslim Maska
Tregim i bukur shumë apo jo?!, - thashë unë pa e ngritur kokën nga receptori, ku s’po lidhesha dot me motrën. Doja ta merrja në telefon vetëm e vetëm për ta sharë, që për vite me radhë s’më kishte marrë asnjëherë.
-Cili tregim?! – Pyeti ime shoqe duke më parë e habitur.
-Ai, pra, që të thashë tani.
-Ti s’më tregove gjë, - më tha, jo vetëm e habitur, por edhe e trëmbur. (Ndoshta i vetëtiti në mendje për ndonjë ezaurim nervor timin, si ai që kalova para ca kohësh, kur deshën, madje, të më fusnin dhe në çmendinë.)
-Ai që ju thashë, - vazhdova unë në logjikën time normale, - d.m. th. unë kam vdekur, ndoshta para dhjetë vjetëve, pas meje, pas nja pesë vjetësh vdiqe ti dhe më pas, nuke di pas sa vitesh, sepse atëherë unë kisha vite që pata vdekur dhe, fatkeqësisht, e kisha humbur nocionin e kohës. Me sa më kujtohet, si hije erdha dhe qava me të madhe në varrimin tënd, aq sa ti për një çast hape sytë, sa të gjallët e pranishëm u tmerruan kur panë që një e porsavdekur hapi sytë dhe pastaj unë u bëra përsëri hije, duke u vërtitur majtas, djathtas, lart e poshtë siç janë fantazmat, pa pikë graviteti e pa pikë orientimi në atë e këtë botë; që në fund të fundit, s’janë veçse një pluhur kozmik, valë elektromagnetike, botë e pakuptimtë iluzore, ose quaje si të duash. Po deshe quaje dhe kuantike.
Ime shoqe, nëqoftëse në fillim më pa e trëmbur, d. m. th. si një të krisur ose të dehur, pas një çasti u kthjellua. U kthjellua pasi atë ditë të bukur maji ne së bashku sepse qëlloi të kishim pushim, bëmë një shëtitje rrotull Akropolit, ku, megjithëse kishim vite që rronim në këmbët e tij, asnjëherë s’e kishim parë. Meqënëse tërë paraditen ishim bashkë dhe unë, tepër lirik, si asnjëherë në jetën time, e putha me pasion në mes të njerëzve, saqë ajo u skuq, njëlloj sikur unë të isha i droguar, dua të them si të rinjtë e droguar, që puthen e s’dinë ç’bëjnë në mes të rrugëve, siç i shihnim çdo ditë.
-S’je në rregull, - më tha ime shoqe, por aspak me të keq, përkundrazi me shumë dashuri. Ndoshta kjo i kujtonte atë kohë që kishte ikur e s’kthehej kurrë më, kur ishim të rinj dhe tashmë si për të dhe për mua qe shndërruar në një “gjë” të padukshme, abstrakte, rrëqethëse e tronditëse, por e pakapshme e iluzore, sikur kishim qënë dhe s’kishim qënë kurrë në këtë botë. Ndoshta ishim valë elektromagnetike që vërtiteshim kuturu në universin e pafund, pa ditur për ku e pa ditur përse…
Dhe për më tepër, pëllumbat në sheshin e parlamentit, pa qënë fare të droguar, bënin dashuri. Dita qe jashtëzakonisht e bukur, e ngrohtë. Makinat dhe këmbësorët lëviznin në mënyrë kaotike. Një kaos i madh bridhte në mendjen time, që, të them të drejtën, s’po e kuptoja, ç’po ndodhte. Ndoshta brënda meje ndodhte ai hop, ku njeriu sheh dhe pjesën tjetër të vetes, që pothuajse, zakonisht ngelet në hije, megjithëse ne si qënie njerëzore e kemi shumë të vështirë ta kuptojmë e ta pranojmë.
Atë çast, ndoshta isha i krisur, i dehur ose fantazmë e ardhur nga bota e përtejme, qesh bërë puplor, imaterial, isha shndërruar në dritë, tepër fluror e inkandeshent. Ime shoqe, që ishte përkrah meje, herë – herë me dukej e bukur dhe tunduese, herë – herë si një pirg me mbeturina. Unë mundohesha ta pastroja e ta bëja si vehten, por s’mundesha. Një herë ajo m’u shfaq si zonja e një presidenti, nuk e di të cilit shtet, mbase të Nikaraguas ose e Madegaskarit, e veshur me terital të bardhë, me këpucë të bardha me taka të larta e me flokët e gufuar e të lyer në gri, sipas modës mondane dhe me një kapele meksikane nga ato tepër të shtrenjtat, që mbanin aristokratet në darkat qeveritare. Dhe unë u bëra kaq shumë xheloz, sa nuk e desha vehten. Pastaj m’u duk si lypsare rrugësh që zgjatin dorën për mëshirë. Futa dorën në xhep, nxora dy evro dhe ia dhashë.
_Ç’bën ? – më tha.
_Merri, se je e mjerë dhe e bukur. Ke dhe dy fëmijë si pëllumba, që presin
prej teje. Merri, - i thashë, - merri! Mos të të vij turp.
-Unë jam jot shoqe, - m’u përgjigj. – Je në vehte apo jo!?
Mua më jep ndihmë ti? Unë jam jot shoqe.
Vuri të dyja duart në kokë dhe ja plasi të qarit.
-Eja në vete, - më tha përsëri. Eja në vete. E kupton ç’po bën? Nuk e sheh që po tërheqim vëmendjen e njerëzve?
-Eja të shkojmë në shtëpi. Të lutem, të lutem shumë, hajde të shkojmë në shtëpi!
-Çfarë shtëpie? – i thashë unë. Ku është shtëpia jonë? Ne s’kemi asgjë në këtë botë, asgjë. As shtëpi, as të afërm, as Atdhe, gjersa askush nuk do t’ia dijë në jemi gjallë a kemi vdekur. Këtu është shtëpia ime. As’ka pëllumba këtu?
-Po, - më tha ime shoqe. Këtu ka shumë pëllumba, jashtëzakonisht shumë pëllumba. Dhe sa të bukur që janë!...
-Pikërisht, - i thashë unë. Shtëpia ime është në glasën e një pëllumbi. Hajde, vile, hajde. Do ua lë trashëgim me testament fëmijëve. Se unë s’kam njeri tjetër në këtë botë, apo jo? Më kanë vdekur të gjithë: edhe babai, edhe nëna, edhe vëllezërit, edhe motrat. Një univers tepër i verdhë vdekjeje vërtitet rreth qënies time. Askush s’më ka bërë një telefon, askush. Askush nuk do t’ia dijë në rroj apo jo, askush. Po më krijohet bindja se qënkam vërtetë valë elektromagnetike, që vërtitem në universin absurd si i verbër. Askush nuk na do edhe po i deshëm. Duan vetëm para. Vetëm para. Dreqi ta hajë, sa njerëz të mirë paska kjo botë! Hajde, dreqër, hajde! Në djall të venë të gjithë, të gjithë në dreq të venë! Ime shoqe qe ulur në bisht, pranë këmbëve të mia, kishte mbështetur të dy bërrylat mbi gjunjë dhe, duke m’u lutur, qante. Qindra kalimtarë qenë mbledhur rrotull nesh.
-Po ju, ç’mutin doni, - u thashë unë i nervozuar. – Bajga jeni të gjithë, bajga. S’doni t’ia dini as për baba e as për nënë, as për grua, as për fëmijë, as për motra e vëllezër. Zhdukmuni, ju lutem, zhdukmuni! Zhdukmuni prej syve!...Më lini të qetë në hallin tim.
Pastaj unë i thashë time shoqeje, nëse i kujtohej apo jo, atëherë kur vdiqa para dhjetë ose pesëmbëdhjetë viteve, kur ajo ishte akoma gjallë; se si, para se të vdisja, gjeta me ndihmën e një mikut tim, të cilit ia di shumë për nder, pesë arixhinj gjigandë dhe pesë arixheshka shumë të bukura, që qenë gratë e tyre. Më vonë i thash se si bëra muhabetin me arixhiun e madh, d. m. th. me atë që ishte më i moshuar, afërsisht në moshën time, por si trup nja dy herë sa unë. Dhe kur i thashë besa – besë, ai u ngrit në këmbë e u përkul me nderim para meje. Pas kësaj, i thashë arixhiut të madh se unë së shpejti do vdes, nuk e di saktë, se nuk varet nga unë, pas dy, tri apo pesë ditësh. Dhe sesi ai u ngrit rrufeshëm e tepër i shqetësuar duke më thënë:
-Jo të keqen, ju s’duhet të vdisni. Siç më kanë thënë, ju jeni nga ata që zbuloni shpirtin e njerëzve. Pastaj jeni dhe i ri dhe i bukur. Mos vdisni, ju lutem shumë, mos vdisni.
Fliste sikur vdekja ime varej prej meje dhe jo prej dikujt tjetër, që vendoste. Ai, duke përfituar nga situata pak a shumë dramatike që u krijua, më kishte kapur duart e më perkëdhelte duke më thënë: Jo, mos ma thoni atë…
-Më dëgjo, - i thashë pa ia ndarë sytë, kur vura re se ai qe prekur shumë për atë që i thashë unë, se pas dy, tri, apo pesë ditësh, do vdisja. Që të jem i sinqertë me ty, vazhdova, meqënëse të nderoj e respektoj si më të mirin e arixhinjve që kam njohur, duhet ta dish se unë nuk jam i gjallë. Kam dhjetë a më shumë vite, që kam vdekur, por një brengë e madhe më bëri të ngrihem nga varri për të bërë atë që s’pata mundësi ta bëja para se të vdisja. Duhet ta dish, i përsërita, se miku besnik që është përballë teje, nuk është i gjallë, por një hije, një fantazmë e ardhur nga bota e të vdekurve, pavarësisht se s’vij erë dheu.
Arixhiu, që ishte nja dy herë më i madh se unë, u trëmb aq shumë, sa në mënyrë të vetvetishme bëri prapa nja dy apo tre hapa, duke më parë me habi dhe frikë.
-Bëra shaka, - i thashë unë menjëherë për ta sjellë në vete.
-Dëgjo, - vazhdova t’i them për ta çliruar nga makthi, - sikur unë të isha më i mirë, më i lirë dhe më i emancipuar seç jam, sigurisht dhe po të mos isha martuar, do merrja për grua një arixheshkë, sepse ju jeni një racë shumë e bukur, njerëz shumë naivë dhe tepër të sinqertë. Keni ngelur më të virgjërit, më të mirët gjer tani në racën njerëzore.
-Faleminderit shumë, - tha krejtësisht i çliruar arixhiu i madh, duke u afruar përsëri pranë meje dhe nisi të më përkëdhelte nga shpatullat. (Mua më erdhi shumë keq që e mashtrova dhe ai, megjithatë, nuk mundi ta kuptojë që unë s’isha një i gjallë, por një hije, një fantazmë e ardhur nga bota e të vdekurve).
-Dhe tani do t’i themi gjërat troç, - i theksova. Unë dua nga ty, kur të vdes, të pesta arixheshkat e tua të bukura e fisnike të më qajnë tek varri. Unë kam mendimin se ne poetët dhe ju arixhinjtë, jemi e njëjta racë; megjithëse nuk ta vërtetoj dot me argumente studjuesish dhe shkencëtarësh.
-Të faleminderit shumë, përsëriti arixhiu i madh duke u përpjekur këtë herë të më puthte dorën, gjë që sigurisht, unë s’e pranova.
-Dua të di gjithashtu sa lekë do për arixheshkat e tua, që do të më bëjnë këtë nder.
-Dhjetë mijë lekë, - tha arixhiu i madh, krejtësisht i qetë.
-Dhjetë mijë njëra apo të gjitha?
-Të gjitha së bashku.
-Jo, - iu përgjigja ashpër. Unë vlej më shumë se dhjetë mijë lekë për qarje. Dua të them se do të të jap pesëdhjetë mijë lekë për të pesta zonjat e tua të bukura e fisnike.
Dhe i dhashë paratë.
-Mirë, tu bëftë arixhiu.
Vura re se ai, pas asaj që ndodhi pak më parë, jo vetëm s’më kundërshtonte, por më shihte me shumë simpati dhe admirim. Bile paratë pa i numëruar, i futi në xhep.
-Por dëgjo i thashë në vazhdim të bisedës, veçse imponues dhe tepër autoritar, - dua t’i porositësh zonjat e tua, kur të më qajnë, nuk do të thonë asnjë fjalë lavdëruese për mua, por do të thonë p.sh.: “Përse, moj jetë, të iku më maskarai, më mafiozi, më i poshtëri, më i ligu i të
këqijve etj. etj.” Megjithëse unë asnjëherë në jetën time s’kam qënë i tillë. Por, meqënëse dhjetë – pesëmbëdhjetë vite unë isha isha i larguar nga të dashurit e mi në një vend të largët e të humbur të botës ( pak më mirë ekonomikisht se vendi im!) dhe askush, d. m. th., as babai, as nëna, as motrat e vëllezërit, pa iu futur në hak miqve dhe shokëve; askush nuk më bëri të pakën një telefon ku të më pyesnin: Si je me shëndet? Ne jemi mirë. Vetëm kaq. Vetëm kaq. Kjo do të thotë, ose unë kam qenë i poshtër, ose ata, të tjerët, kanë qënë dhe janë të ligj; ose vërtet kam dhjetë – pesëmbëdhjetë vite që kam vdekur e s’jam më në këtë botë.
-Jo, të lutem, - m’i ndërpreu menjëherë mendimet arixhiu i madh edhe i habitur, edhe i vendosur, - arixheshkat e mia, as nuk munden, dhe as nuk e bëjnë dot këtë gjë. Nuk shahet i vdekuri, edhe sikur të ketë qenë i poshtri më i madh i dynjasë.
Dhe futi dorën në xhep për të më kthyer paratë.
-Të dua shumë! Të dua shumë! Si diellin dhe hënën të dua, që për ne arixhinjtë janë si Perëndia. Kaq shumë të dua, por të më falësh, është barrë shumë e rëndë, sa dhe të vdekurin e rëndon dhe e mbyt në varr. Është barrë e rëndë!
Dhe zgjati dorën të më kthente paratë që nxori nga xhepi.
-Mbaji ato, - ndërhyra unë menjëherë, tepër i shqetësuar dhe i zemëruar, duke nxjerrë dorën përpara. – Futi paratë në xhep, të lutem, dhe mos më fyej. Por më dëgjo. Veç atyre, na dhe pesëdhjetë mijë të tjera për ty dhe katër miqtë e tu. Dhe i dhashë paratë, që ai i mori në dorë në mënyrë mekanike, jashtëzakonisht i frikësuar dhe i habitur. – Na dhe këtë, - i thashë, duke i dhënë një leje të firmosur dhe vulosur nga kryetari i bashkisë, për të pestë arixhinjtë, ku u jepej e drejta për të ruajtur rregullin në qarjen e vdekjes time; me fjalë të tjera, siç i’a thashë unë atë që ishte e firmosur dhe e vulosur, ata, d. m. th., të pestë arixhinjtë, kishin të drejtën të shëmbnin në hu jo vetëm të afërmit, por edhe vëllezërit dhe motrat e mia, që, për hipokrizi dhe për “turp të botës”, do të deshnin të derdhnin ndonjë lot, kur unë kisha dhjetë – pesëmbëdhjetë vite që kisha vdekur dhe ata, qoftë dhe një herë, s’qenë interesuar për mua.
-Të lutem shumë, - i thashë unë, kur ai po më shihte në kokërdhok të syrit, me trupin që i dridhej i tëri. Për më tepër, ke dhe lejen nga Bashkia, - i përsërita, duke ju lutur të ma bëjë këtë nder.
-E po, u pa puna, - tha arixhiu dhe më përqafoi duke qarë. Të jesh mirë, - më tha, këtë do arixhiu jot, ama, nuk dua që të vdesësh.
Dhe u largua. Unë e ndoqa me sy tek ecte duke u lëkundur majtas e djathtas me hapa të gjatë, gjersa u zhduk matanë grumbullit të ullinjve. Disa herë tek largohej, ktheu kokën mbrapa, ndërsa unë i tundja dorën në erë me dashuri dhe dhëmbje përzier.
Në të vërtetë qe e kundërta. Unë i vdekuri para dhjetë – pesëmbëdhjetë vjetësh, menjëherë sa ëngjëlli im më tha se u bë vonë, kapërceva grumbullin e ullinjve drejt banesës sime të përjetshme. Tek ikja dhe i tundja dorën në erë arixhiut tim të bukur, i thashë time shoqe: Rrëfim shumë i bukur apo jo?
-Shumë i bukur! – sikur më thoshte ime shoqe dhe si e vdekur që ishte dhe ajo, vinte pas meje duke qarë me ngashërim…
Te nderuar miq, z.Gjergji dhe z. Athanasiu. Konsideratat e mia per vleresimin dhe interpretimin
e tregimit tim. Suksese ne krijimtarine tuaj. Me shume respekt Myslim Maska.
Krijim me titull intrigues, në të cilin personazhi duke e kaluar veten hera-herë në
mbretërinë e vdekjes, ashtu si Krishti iu tregon të gjallëve gozhdët e vuajtjeve dhe përcjellë porosinë të mos çvishen nga vlerat humane, njerëzore e hyjnore.
Të përgëzoj e uroj suksese, Kozmai.
Xing.
Është vërtet një tregim shumë i bukur. E veçanta e tij, qëndron në trajtën tejet origjinale. Edhe pse treguar në një shkallëzim "jetë-vdekje" ku trazimi përgjon në zgrip, forma ka mbështetjen e folklorit tonë. Kjo e bën më të mprehtë stigmatizimin e fallciteteve në karakteret njerëzore. Përzgjedhja e arixhiut është një tjetër gjetje që lexuesi të marri më në fund frymë dhe të vejë buzën në gaz. Është INTRECCIO, ( në mëndësinë italiane mbi domosdoshmërinë e tregimit ). M.Maska gjithmonë do të gjejë rrugë të reja për t'iu shmangur të rëndomtës , sepse i duhet me patjetër në shprehjen e këndvështrimit ndryshe./
Xing./ Athinë.